| powiat | |
| 1854–1867 | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj związkowy | |
| Powiat | |
| Siedziba | |
| Data powstania |
1854 |
| Data likwidacji |
1867 |
| Powierzchnia |
8,4 mil² |
| Populacja (1854) • liczba ludności |
|
| Języki urzędowe | |
| Szczegółowy podział administracyjny | |
| |
| Liczba gmin katastralnych (1854) |
34 (w tym 4 miasteczka) |
Bezirk Olesko – dawny powiat (Bezirk) kraju koronnego Królestwo Galicji i Lodomerii, funkcjonujący w latach 1854–1867. Siedzibą starostwa było miasteczko Olesko.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Bezirk Olesko utworzono w ramach reformy uwłaszczeniowej z okresu Wiosny Ludów (1848–1849), która likwidowała jurysdykcję właściciela ziemskiego nad poddanymi. W Galicji, dominium – jako podstawowa jednostka administracyjna i filar systemu feudalnego straciło rację bytu. Konieczne stało się zatem wprowadzenie nowego systemu administracyjnego, którego zręby powstały w latach 1851–1855. Nowy trójstopniowy podział administracyjny objął 21 cyrkułów (niem. Kreise), 179 małych powiatów (niem. Bezirke) i ponad 6000 gmin (niem. Gemeinde)[1].
Bezirk Olesko objął obszar o wielkości 8,4 mil², zamieszkany przez 25.547 ludzi i podzielony na 34 gminy katastralne, w tym cztery miasteczka (Białykamień, Olesko, Sasów i Sokołówka). Wszedł w skład cyrkułu złoczowskiego, jako jeden z jego dziesięciu powiatów[2].
Po nadaniu Galicji autonomii oraz powołaniu samorządu gminnego i powiatowego w 1865 zlikwidowano cyrkuły (Kreise). Dotychczasowe małe powiaty (Bezirke) w liczbie 179, utrzymały się do 1867 roku, kiedy to w następstwie kolejnej reformy administracyjnej (23 stycznia 1867) zostały zastąpione przez 74 większych powiatów[1][3]. Obszar zniesionego Bezirk Olesko wszedł wtedy w skład nowych powiatów złoczowskiego i brodzkiego (vide podział w tabeli poniżej)[4][5]. 1 sierpnia 1878, 1 stycznia 1885 i 1 stycznia 1903 część gmin (bądź ich części) przeniesiono z powiatu brodzkiego do powiatu złoczowskiego[6][7][8]. 1 stycznia 1891 gmina Łabacz powróciła do powiatu brodzkiego[9].
Podział administracyjny (1854)
[edytuj | edytuj kod]| Lp. | Gmina jednostkowa | Powierzchnia | Ludność | Powiat w 1867 po zniesieniu |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Olesko (m) | 2893 | 2631 | złoczowski |
| 2 | Czyszki | 1124 | 578 | brodzki[10] |
| 3 | Kąty z Brachówką | 5316 | 946 | brodzki[10] |
| 4 | Juśkowice | 2075 | 812 | złoczowski |
| 5 | Podlesie | 2527 | 335 | złoczowski |
| 6 | Zakomarze | 1018 | 417 | złoczowski |
| 7 | Ożydów | 2972 | 1337 | brodzki[11] |
| 8 | Rozważ z Sobolówką | 2563 | 676 | złoczowski |
| 9 | Podhorce | 5265 | 1236 | złoczowski |
| 10 | Zahorce | 626 | 231 | złoczowski |
| 11 | Chwatów | 516 | 222 | złoczowski |
| 12 | Hucisko | 342 | 394 | złoczowski |
| 13 | Zatrudy | 49 | złoczowski | |
| 14 | Sasów (m) | 3423 | 2081 | złoczowski |
| 15 | Pobocz | 2014 | 251 | złoczowski |
| 16 | Chmielowa | 1010 | 300 | złoczowski |
| 17 | Kołtów z Rudą | 2524 | 796 | złoczowski |
| 18 | Opaki | 2695 | 449 | złoczowski |
| 19 | Werchobuż | 2646 | 705 | złoczowski |
| 20 | Huta Werchobuzka | 3429 | 132 | złoczowski |
| 21 | Białykamień (m) | 2930 | 2177 | złoczowski |
| 22 | Czeremosznia | 1748 | 390 | złoczowski |
| 23 | Żulice | 2532 | 633 | złoczowski |
| 24 | Usznia | 2320 | 216 | złoczowski |
| 25 | Bużek | 1295 | 539 | złoczowski |
| 26 | Jasionów | 3710 | 880 | brodzki |
| 27 | Kadłubiska | 2117 | 727 | brodzki |
| 28 | Łabacz | 5315 | 119 | brodzki[12][13] |
| 29 | Rażniów | 348 | brodzki | |
| 30 | Dubie | 3695 | 956 | brodzki |
| 31 | Czechy | 3499 | 962 | brodzki |
| 32 | Bołożynów | 3796 | 368 | brodzki[10][14] |
| 33 | Przewłoczna z Kobylem | 3694 | 1118 | brodzki[10] |
| 34 | Sokołówka (m) | 1977 | 1536 | brodzki[10] |
Objaśnienie:
(M) = miasto; (m) = miasteczko
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Krzysztof Ostafin, Podziały administracyjne Galicji 1857 – 1910 [online], ArcGIS StoryMaps, 13 marca 2024 [dostęp 2025-03-10].
- ↑ a b Allgemeines Landes-Gesetz- und Regierungsblatt für das Kronland Galizien und Lodomerien mit den Herzogthümern Auschwitz und Zator und dem Großherzogthume Krakau. Jahrgang 1854, Lemberg 1855.
- ↑ Krzysztof Ostafin, Mateusz Troll, Dominik Kaim, Jakub Taczanowski, Problem doboru jednostek odniesienia przestrzennego w integracji danych z drugiej połowy XIX i początku XX w. z terenów Galicji i Śląska Austriackiego, „Studia Geohistorica” (8), 2020, s. 194–212, DOI: 10.12775/SG.2020.09, ISSN 2300-2875 [dostęp 2025-03-10].
- ↑ Verordnung des Staatsministeriums vom 23 Jänner 1867 über die Reform des politischen Verwaltung in den Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau und den Herzogtümern Auschwitz und Zator
- ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2025-03-10].
- ↑ Dziennik Ustaw i Rozporządzeń Krajowych dla Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. 1878, Nr 37 (s. 84, wykaz: ss.91–95)
- ↑ Dz. U. Kr. z 1884, cz. 19, nr 68
- ↑ Dziennik Ustaw i Rozporządzeń Krajowych dla Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. 1902, Nr 70
- ↑ Dziennik Ustaw i Rozporządzeń Krajowych dla Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. 1890, Nr 42
- ↑ a b c d e 1 stycznia 1885 włączono do powiatu złoczowskiego.
- ↑ 1 sierpnia 1878 włączono do powiatu złoczowskiego.
- ↑ Następnie (brak informacji kiedy) włączono do powiatu złoczowskiego.
- ↑ 1 stycznia 1891 włączono z powrotem do powiatu brodzkiego.
- ↑ 1 stycznia 1903 do gminy Bołożynów w powiecie złoczowskim włączono przysiółki Bortniki i Kuliki, które odłączono od gminy Stołpin w powiecie brodzkim.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Handbuch des Lemberger Statthelterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1858. Lemberg, 1858. (niem.)
- Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim.
