| powiat | |
| 1854–1867 | |
_(cropped).jpg)
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj związkowy | |
| Powiat | |
| Siedziba | |
| Data powstania |
1854 |
| Data likwidacji |
1867 |
| Powierzchnia |
19,2 mil² |
| Populacja (1854) • liczba ludności |
|
| Języki urzędowe | |
| Szczegółowy podział administracyjny | |
| |
| Liczba gmin katastralnych (1854) |
23 (w tym 2 miasteczka) |
Bezirk Kossów – dawny powiat (Bezirk) kraju koronnego Królestwo Galicji i Lodomerii, funkcjonujący w latach 1854–1867. Siedzibą starostwa było miasteczko Kossów (Kosów Huculski).
Historia
[edytuj | edytuj kod]Bezirk Kossów utworzono w ramach reformy uwłaszczeniowej z okresu Wiosny Ludów (1848–1849), która likwidowała jurysdykcję właściciela ziemskiego nad poddanymi. W Galicji, dominium – jako podstawowa jednostka administracyjna i filar systemu feudalnego straciło rację bytu. Konieczne stało się zatem wprowadzenie nowego systemu administracyjnego, którego zręby powstały w latach 1851–1855. Nowy trójstopniowy podział administracyjny objął 21 cyrkułów (niem. Kreise), 179 małych powiatów (niem. Bezirke) i ponad 6000 gmin (niem. Gemeinde)[1].
Bezirk Kossów objął obszar o wielkości 19,2 mil², zamieszkany przez 33 677 ludzi i podzielony na 23 gminy katastralne, w tym dwa miasteczka (Kossów i Pistyń). Wszedł w skład cyrkułu kołomyjskiego, jako jeden z jego dziewięciu powiatów[2]. Powiat miał nietuzinkowy kształt – bardzo podłużny i wąski – szczególnie ku południu. Był to region górski, graniczący od południowego zachodu z Zalitawią.
Po nadaniu Galicji autonomii oraz powołaniu samorządu gminnego i powiatowego w 1865 zlikwidowano cyrkuły (Kreise). Dotychczasowe małe powiaty (Bezirke), w liczbie 179, utrzymały się do 1867 roku, kiedy to w następstwie kolejnej reformy administracyjnej (23 stycznia 1867) zostały zastąpione przez 74 większe powiaty[1][3]. Obszar zniesionego Bezirk Kossów wszedł wtedy w całości w skład nowego powiatu kosowskiego[4][5]. 3 października 1899 gminę Utoropy włączono do powiatu peczeniżyńskiego[6].
Podział administracyjny (1854)
[edytuj | edytuj kod]| Lp. | Gmina jednostkowa | Powierzchnia | Ludność | Powiat w 1867 po zniesieniu |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Kossów (m) | 14420 | 2627 | kosowski |
| 2 | Manastersko | 1648 | kosowski | |
| 3 | Kossów Stary | 1344 | kosowski | |
| 4 | Wierzbowiec Camerale | 1231 | kosowski | |
| 5 | Smodna | 695 | kosowski | |
| 6 | Moskalówka | 1221 | kosowski | |
| 7 | Czerhanówka | 298 | kosowski | |
| 8 | Horod | 247 | kosowski | |
| 9 | Babin | 509 | kosowski | |
| 10 | Riczka | 4151 | 2291 | kosowski |
| 11 | Jaworów | 12693 | 2086 | kosowski |
| 12 | Sokołówka | 2698 | 1430 | kosowski |
| 13 | Pistyń (m) | 5260 | 2869 | kosowski |
| 14 | Wybranówka | 76 | kosowski | |
| 15 | Brustury | 9090 | 1592 | kosowski |
| 16 | Chomczyn | 4134 | 1454 | kosowski |
| 17 | Mykietyńce | 2932 | 668 | kosowski |
| 18 | Prokurawa | 1543 | 679 | kosowski |
| 19 | Szeszory | 6974 | 1462 | kosowski |
| 20 | Utoropy | 5268 | 1276 | kosowski[7] |
| 21 | Żabie ze Słupkami | 17378 | 4503 | kosowski |
| 22 | Jasienów Górny | 7633 | 1807 | kosowski |
| 23 | Krzyworównia | 8079 | 1664 | kosowski |
Objaśnienie:
(M) = miasto; (m) = miasteczko
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Krzysztof Ostafin, Podziały administracyjne Galicji 1857 – 1910 [online], ArcGIS StoryMaps, 13 marca 2024 [dostęp 2025-03-10].
- ↑ a b Allgemeines Landes-Gesetz- und Regierungsblatt für das Kronland Galizien und Lodomerien mit den Herzogthümern Auschwitz und Zator und dem Großherzogthume Krakau. Jahrgang 1854, Lemberg 1855.
- ↑ Krzysztof Ostafin, Mateusz Troll, Dominik Kaim, Jakub Taczanowski, Problem doboru jednostek odniesienia przestrzennego w integracji danych z drugiej połowy XIX i początku XX w. z terenów Galicji i Śląska Austriackiego, „Studia Geohistorica” (8), 2020, s. 194–212, DOI: 10.12775/SG.2020.09, ISSN 2300-2875 [dostęp 2025-03-10].
- ↑ Verordnung des Staatsministeriums vom 23 Jänner 1867 über die Reform des politischen Verwaltung in den Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau und den Herzogtümern Auschwitz und Zator
- ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2025-03-10].
- ↑ Dziennik Ustaw i Rozporządzeń Krajowych dla Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. 1899, Nr 129
- ↑ 3 października 1899 włączono do powiatu peczeniżyńskiego.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Handbuch des Lemberger Statthelterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1858. Lemberg, 1858. (niem.)
- Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim.
