Bezirk Grybów

Powiat Grybów

Bezirk Grybów

powiat
1854–1867
Państwo	Cesarstwo Austrii
Kraj związkowy	Królestwo Galicji i Lodomerii
Powiat	cyrkuł sądecki
Siedziba	Grybów
Data powstania	1854
Data likwidacji	1867
Powierzchnia	4,1 mil²
Populacja (1854) • liczba ludności	16.131
Języki urzędowe	niemiecki
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gmin katastralnych (1854)	27 (w tym 1 miasto)
brak współrzędnych
Multimedia w Wikimedia Commons

Bezirk Grybów – dawny powiat (Bezirk) kraju koronnego Królestwo Galicji i Lodomerii, funkcjonujący w latach 1854–1867. Siedzibą starostwa było miasto Grybów.

Bezirk Grybów utworzono w ramach reformy uwłaszczeniowej z okresu Wiosny Ludów (1848–1849), która likwidowała jurysdykcję właściciela ziemskiego nad poddanymi. W Galicji, dominium – jako podstawowa jednostka administracyjna i filar systemu feudalnego straciło rację bytu. Konieczne stało się zatem wprowadzenie nowego systemu administracyjnego, którego zręby powstały w latach 1851–1855. Nowy trójstopniowy podział administracyjny objął 21 cyrkułów (niem. Kreise), 179 małych powiatów (niem. Bezirke) i ponad 6000 gmin (niem. Gemeinde)^[1].

Bezirk Grybów objął obszar o wielkości 4,1 mil², zamieszkany był przez 16.131 ludzi i podzielony na 27 gmin katastralnych, w tym jedno miasto (Grybów). Wszedł w skład cyrkułu sądeckiego, jako jeden z jego dziesięciu powiatów^[2].

Po nadaniu Galicji autonomii oraz powołaniu samorządu gminnego i powiatowego w 1865 zlikwidowano cyrkuły (Kreise). Dotychczasowe małe powiaty (Bezirke) w liczbie 179, utrzymały się do 1867 roku, kiedy to w następstwie kolejnej reformy administracyjnej zostały zastąpione przez 74 większe powiaty^[1][3]. Obszar zniesionego Bezirk Grybów wszedł wtedy prawie w całości w skład nowego powiatu grybowskiego, oprócz gminy Trzycierz, włączonej do nowego powiatu nowosądeckiego^[4]. Powiat grybowski zniesiono 1 kwietnia 1932, a gminy należące dawniej do Bezirk Grybów włączono do powiatów nowosądeckiego i gorlickiego^[5].

Podział administracyjny Bezirk Grybów w 1854 roku^[2]

Lp.	Gmina jednostkowa	Powierzchnia	Ludność	Powiat w 1867 po zniesieniu
1	Grybów (M)	1090	1436	grybowski[6]
2	Biała Wyżna	1620	689	grybowski[6]
3	Binczarowa	2285	656	grybowski[6]
4	Bogusza	2290	572	grybowski[6]
5	Kąclowa	2565	830	grybowski[6]
6	Siołkowa	1615	772	grybowski[6]
7	Jeżów, Moroń i Wilczyska	1090	445[7]	grybowski[8]
8	Korzenna i Świegocin	1995	614[9]	grybowski[6]
9	Krużlowa Niżna i Osików	920	347	grybowski[6]
10	Krużlowa Wyżna	1340	613	grybowski[6]
11	Mogilno	1170	388	grybowski[6]
12	Posadowa	820	276	grybowski[6]
13	Królowa Ruska	1985	594	grybowski[6]
14	Ptaszkowa	3145	1366	grybowski[6]
15	Stara Wieś i Strzylawki	1310	427	grybowski[6]
16	Stróże Niżne	545	369	grybowski[8]
17	Stróże Wyżne	810	296	grybowski[8]
18	Wojnarowa	1960	329	grybowski[6]
19	Biała Niżna	1530	770	grybowski[6]
20	Gródek	2800	952	grybowski[8]
21	Trzycierz	740	224	nowosądecki
22	Koniuszowa	1090	329	grybowski[6]
23	Cieniawa	1620	712	grybowski[6]
24	Mszalnica	1505	595	grybowski[6]
25	Królowa Polska	470	199	grybowski[6]
26	Kamionka Wielka	2675	852	grybowski[6]
27	Chodorowa	425	181	grybowski[6]

Objaśnienie:

(M) = miasto; (m) = miasteczko

• Handbuch des Lemberger Statthelterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1858. Lemberg, 1858. (niem.)
• Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim.