| powiat | |
| 1854–1867 | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj związkowy | |
| Powiat | |
| Siedziba | |
| Data powstania |
1854 |
| Data likwidacji |
1867 |
| Powierzchnia |
5,8 mil² |
| Populacja (1854) • liczba ludności |
|
| Języki urzędowe | |
| Szczegółowy podział administracyjny | |
| |
| Liczba gmin katastralnych (1854) |
28 (w tym 1 miasto i 1 miasteczko) |
Bezirk Łańcut – dawny powiat (Bezirk) kraju koronnego Królestwo Galicji i Lodomerii, funkcjonujący w latach 1854–1867. Siedzibą starostwa było miasto Łańcut.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Bezirk Łańcut utworzono w ramach reformy uwłaszczeniowej z okresu Wiosny Ludów (1848–1849), która likwidowała jurysdykcję właściciela ziemskiego nad poddanymi. W Galicji, dominium – jako podstawowa jednostka administracyjna i filar systemu feudalnego straciło rację bytu. Konieczne stało się zatem wprowadzenie nowego systemu administracyjnego, którego zręby powstały w latach 1851–1855. Nowy trójstopniowy podział administracyjny objął 21 cyrkułów (niem. Kreise), 179 małych powiatów (niem. Bezirke) i ponad 6000 gmin (niem. Gemeinde)[1].
Bezirk Łańcut objął obszar o wielkości 5,8 mil², zamieszkany przez 29.794 ludzi i podzielony na 28 gmin katastralnych, w tym jedno miasto (Łańcut) i jedno miasteczko (Żołynia). Wszedł w skład cyrkułu rzeszowskiego, jako jeden z jego jedenastu powiatów[2].
Po nadaniu Galicji autonomii oraz powołaniu samorządu gminnego i powiatowego w 1865 zlikwidowano cyrkuły (Kreise). Dotychczasowe małe powiaty (Bezirke) w liczbie 179, utrzymały się do 1867 roku, kiedy to w następstwie kolejnej reformy administracyjnej (23 stycznia 1867) zostały zastąpione przez 74 większych powiatów[1][3]. Obszar zniesionego Bezirk Łańcut wszedł wtedy w całości w skład nowego powiatu łańcuckiego[4][5].
Podział administracyjny (1854)
[edytuj | edytuj kod]| Lp. | Gmina jednostkowa | Powierzchnia | Ludność | Powiat w 1867 po zniesieniu |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Łańcut (M) | 1276 | 2556 | łańcucki |
| 2 | Łańcut Dorf (vel Przedmieście) | 967 | 631 | łańcucki |
| 3 | Budy Łańcuckie | 2708 | 1392 | łańcucki |
| 4 | Dąbrówki | 1250 | 449 | łańcucki |
| 5 | Wola Bliższa (vel Wola Mała) | 1105 | 339 | łańcucki |
| 6 | Wola Dalsza (vel Wola Wielka) | 1116 | 648 | łańcucki |
| 7 | Podzwierzyniec | 958 | 387 | łańcucki |
| 8 | Smolarzyny | 1291 | 488 | łańcucki |
| 9 | Zalesie (vel Nowawieś) | 1592 | 404 | łańcucki |
| 10 | Czarna z Kołkami | 2707 | 1227 | łańcucki |
| 11 | Dębina | 1305 | 571 | łańcucki |
| 12 | Głuchów | 1265 | 775 | łańcucki |
| 13 | Krzemienica | 2927 | 952 | łańcucki |
| 14 | Sonina | 1473 | 986 | łańcucki |
| 15 | Strażów | 915 | 334 | łańcucki |
| 16 | Brzoza Stadnicka | 4850 | 1800 | łańcucki |
| 17 | Żołynia (m), Żołynia Górna i Żołynia Dolna | 6773 | 3700 | łańcucki |
| 18 | Żołynia Dorf z Lubomirzem | 1201 | łańcucki | |
| 19 | Medynia (Głogowska) | 1334 | 1668 | łańcucki |
| 20 | Medynia Łańcucka | 715 | łańcucki | |
| 21 | Węgliska | 883 | 477 | łańcucki |
| 22 | Rakszawa | 7187 | 3184 | łańcucki |
| 23 | Białobrzegi | 2680 | 1665 | łańcucki |
| 24 | Wysoka | 2113 | 967 | łańcucki |
| 25 | Zmysłówka | 2934 | 381 | łańcucki |
| 26 | Korniaktów | 1513 | 791 | łańcucki |
| 27 | Kosina | 3570 | 1434 | łańcucki |
| 28 | Rogóżno | 814 | 387 | łańcucki |
Objaśnienie:
(M) = miasto; (m) = miasteczko
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Krzysztof Ostafin, Podziały administracyjne Galicji 1857 – 1910 [online], ArcGIS StoryMaps, 13 marca 2024 [dostęp 2025-03-10].
- ↑ a b Allgemeines Landes-Gesetz- und Regierungsblatt für das Kronland Galizien und Lodomerien mit den Herzogthümern Auschwitz und Zator und dem Großherzogthume Krakau. Jahrgang 1854, Lemberg 1855.
- ↑ Krzysztof Ostafin, Mateusz Troll, Dominik Kaim, Jakub Taczanowski, Problem doboru jednostek odniesienia przestrzennego w integracji danych z drugiej połowy XIX i początku XX w. z terenów Galicji i Śląska Austriackiego, „Studia Geohistorica” (8), 2020, s. 194–212, DOI: 10.12775/SG.2020.09, ISSN 2300-2875 [dostęp 2025-03-10].
- ↑ Verordnung des Staatsministeriums vom 23 Jänner 1867 über die Reform des politischen Verwaltung in den Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau und den Herzogtümern Auschwitz und Zator
- ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2025-03-10].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Handbuch des Lemberger Statthelterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1858. Lemberg, 1858. (niem.)
- Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim.
