| powiat | |
| 1854–1867 | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj związkowy | |
| Powiat | |
| Siedziba | |
| Data powstania |
1854 |
| Data likwidacji |
1867 |
| Powierzchnia |
10.9 mil² |
| Populacja (1854) • liczba ludności |
|
| Języki urzędowe | |
| Szczegółowy podział administracyjny | |
| |
| Liczba gmin katastralnych (1854) |
68 (w tym 2 miasteczka) |
Bezirk Baligród – dawny powiat (Bezirk) kraju koronnego Królestwo Galicji i Lodomerii, funkcjonujący w latach 1854–1867. Siedzibą starostwa było miasteczko Baligród.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Bezirk Baligród utworzono w ramach reformy uwłaszczeniowej z okresu Wiosny Ludów (1848–1849), która likwidowała jurysdykcję właściciela ziemskiego nad poddanymi. W Galicji, dominium – jako podstawowa jednostka administracyjna i filar systemu feudalnego straciło rację bytu. Konieczne stało się zatem wprowadzenie nowego systemu administracyjnego, którego zręby powstały w latach 1851–1855. Nowy trójstopniowy podział administracyjny objął 21 cyrkułów (niem. Kreise), 179 małych powiatów (niem. Bezirke) i ponad 6000 gmin (niem. Gemeinde)[1].
Bezirk Baligród objął obszar o wielkości 10.9 mil², zamieszkany był przez 20.888 ludzi i podzielony na 68 gmin katastralnych, w tym dwa miasteczka (Baligród i Wola Michowa). Była to największa liczba gmin w jednym Bezirku w całej Galicji. Wszedł w skład cyrkułu sanockiego, jako jeden z jego jedenastu powiatów[2]. Na południu powiat graniczył z Zalitawią.
Po nadaniu Galicji autonomii oraz powołaniu samorządu gminnego i powiatowego w 1865 zlikwidowano cyrkuły (Kreise). Dotychczasowe małe powiaty (Bezirke) w liczbie 179, utrzymały się do 1867 roku, kiedy to w następstwie kolejnej reformy administracyjnej (23 stycznia 1867) zostały zastąpione przez 74 większych powiatów[1][3]. Obszar zniesionego Bezirk Baligród wszedł wtedy w całości skład nowego powiatu liskiego)[4][5].
Podział administracyjny (1854)
[edytuj | edytuj kod]| Lp. | Gmina jednostkowa | Powierzchnia | Ludność | Powiat w 1867 po zniesieniu |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Hoczew | 1646 | 530 | liski |
| 2 | Bachlowa | 785 | 163 | liski |
| 3 | Dziurdziów | 782 | 263 | liski |
| 4 | Średnia Wieś | 1569 | 755 | liski |
| 5 | Zahoczewie | 1251 | 322 | liski |
| 6 | Żernica Wyżna | 2001 | 557 | liski |
| 7 | Żernica Niżna | 884 | 295 | liski |
| 8 | Żerdenka | 236 | 101 | liski |
| 9 | Nowosiółki Baligrodzkie | 960 | 260 | liski |
| 10 | Mchawa | 1485 | 365 | liski |
| 11 | Baligród (m) | 1801 | 823 | liski |
| 12 | Stężnica | 1897 | 525 | liski |
| 13 | Bystre | 400 | 116 | liski |
| 14 | Łubne | 226 | 94 | liski |
| 15 | Rabe | 2262 | 239 | liski |
| 16 | Huczwice | 601 | 169 | liski |
| 17 | Tyskowa | 769 | 172 | liski |
| 18 | Cisowiec | 694 | 123 | liski |
| 19 | Maniów | 2564 | 414 | liski |
| 20 | Szczerbanówka | 635 | 168 | liski |
| 21 | Balnica | 2304 | 459 | liski |
| 22 | Rostoki (Górne) | 4443 | 553 | liski |
| 23 | Solinka | liski | ||
| 24 | Cisna | 4873 | 232 | liski |
| 25 | Habkowce | 1162 | 133 | liski |
| 26 | Krywe (ad Cisna) | 1352 | 169 | liski |
| 27 | Liszna | 863 | 150 | liski |
| 28 | Przysłup | 295 | 119 | liski |
| 29 | Dołżyce | 1537 | 248 | liski |
| 30 | Buk | 1427 | 202 | liski |
| 31 | Smerek | 6050 | 407 | liski |
| 32 | Strubowiska | 2371 | 406 | liski |
| 33 | Kalnica | liski | ||
| 34 | Jaworzec z Bereską | 2008 | 381 | liski |
| 35 | Łuh | 385 | 171 | liski |
| 36 | Wetlina | 4882 | 613 | liski |
| 37 | Łopienka | 1183 | 301 | liski |
| 38 | Solina | 2429 | 639 | liski |
| 39 | Żubracze | 1500 | 179 | liski |
| 40 | Polańczyk | 384 | 230 | liski |
| 41 | Bereska | 2459 | 506 | liski |
| 42 | Wola Matiaszowa | 227 | liski | |
| 43 | Myczków | 811 | 271 | liski |
| 44 | Kielczawa | 497 | 119 | liski |
| 45 | Rostoki (Dolne) | 890 | 158 | liski |
| 46 | Jabłonki | 2983 | 288 | liski |
| 47 | Kołonice | 1436 | 192 | liski |
| 48 | Wola Michowa (m) | 2813 | 702 | liski |
| 49 | Smolnik | 4843 | 983 | liski |
| 50 | Łupków | 2764 | 508 | liski |
| 51 | Zawóz | 837 | 284 | liski |
| 52 | Wołkowyja | 1032 | 324 | liski |
| 53 | Rybne | 470 | 154 | liski |
| 54 | Górzanka | 943 | 199 | liski |
| 55 | Wola Górzańska | 477 | 117 | liski |
| 56 | Radziejowa z Wolą | 838 | 113 | liski |
| 57 | Zabrodzie | 588 | 149 | liski |
| 58 | Horodek | 1169 | 472 | liski |
| 59 | Bereżnica Wyżna | 1145 | 394 | liski |
| 60 | Bereżnica Niżna | 591 | 137 | liski |
| 61 | Terka | 816 | 319 | liski |
| 62 | Bukowiec | 740 | 386 | liski |
| 63 | Polanki | 690 | 277 | liski |
| 64 | Zawój | 553 | 131 | liski |
| 65 | Studenne | 6050 | 191 | liski |
| 66 | Tworylne | 2708 | 509 | liski |
| 67 | Krywe (ad Tworylne) | 2341 | 229 | liski |
| 68 | Rajskie z Łużkiem i Sakowczykiem | 1454 | 509 | liski |
Objaśnienie:
(M) = miasto; (m) = miasteczko
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Krzysztof Ostafin, Podziały administracyjne Galicji 1857 – 1910 [online], ArcGIS StoryMaps, 13 marca 2024 [dostęp 2025-03-10].
- ↑ a b Allgemeines Landes-Gesetz- und Regierungsblatt für das Kronland Galizien und Lodomerien mit den Herzogthümern Auschwitz und Zator und dem Großherzogthume Krakau. Jahrgang 1854, Lemberg 1855.
- ↑ Krzysztof Ostafin, Mateusz Troll, Dominik Kaim, Jakub Taczanowski, Problem doboru jednostek odniesienia przestrzennego w integracji danych z drugiej połowy XIX i początku XX w. z terenów Galicji i Śląska Austriackiego, „Studia Geohistorica” (8), 2020, s. 194–212, DOI: 10.12775/SG.2020.09, ISSN 2300-2875 [dostęp 2025-03-10].
- ↑ Verordnung des Staatsministeriums vom 23 Jänner 1867 über die Reform des politischen Verwaltung in den Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau und den Herzogtümern Auschwitz und Zator
- ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2025-03-10].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Handbuch des Lemberger Statthelterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1858. Lemberg, 1858. (niem.)
- Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim.
