| powiat | |
| 1854–1867 | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj związkowy | |
| Powiat | |
| Siedziba | |
| Data powstania |
1854 |
| Data likwidacji |
1867 |
| Powierzchnia |
9,2 mil² |
| Populacja (1854) • liczba ludności |
|
| Języki urzędowe | |
| Szczegółowy podział administracyjny | |
| |
| Liczba gmin katastralnych (1854) |
35 (w tym 1 miasto) |
Bezirk Busk – dawny powiat (Bezirk) kraju koronnego Królestwo Galicji i Lodomerii, funkcjonujący w latach 1854–1867. Siedzibą starostwa było miasto Busk.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Bezirk Busk utworzono w ramach reformy uwłaszczeniowej z okresu Wiosny Ludów (1848–1849), która likwidowała jurysdykcję właściciela ziemskiego nad poddanymi. W Galicji, dominium – jako podstawowa jednostka administracyjna i filar systemu feudalnego straciło rację bytu. Konieczne stało się zatem wprowadzenie nowego systemu administracyjnego, którego zręby powstały w latach 1851–1855. Nowy trójstopniowy podział administracyjny objął 21 cyrkułów (niem. Kreise), 179 małych powiatów (niem. Bezirke) i ponad 6000 gmin (niem. Gemeinde)[1].
Bezirk Busk objął obszar o wielkości 9,2 mil², zamieszkany przez 23.958 ludzi i podzielony na 35 gmin katastralnych, w tym jedno miasto (Busk). Wszedł w skład cyrkułu złoczowskiego, jako jeden z jego dziesięciu powiatów[2].
Po nadaniu Galicji autonomii oraz powołaniu samorządu gminnego i powiatowego w 1865 zlikwidowano cyrkuły (Kreise). Dotychczasowe małe powiaty (Bezirke) w liczbie 179, utrzymały się do 1867 roku, kiedy to w następstwie kolejnej reformy administracyjnej (23 stycznia 1867) zostały zastąpione przez 74 większych powiatów[1][3]. Obszar zniesionego Bezirk Busk wszedł wtedy w skład nowych powiatów kamioneckiego i złoczowskiego (vide podział w tabeli poniżej)[4][5]. 1 sierpnia 1878 planowano z powiatu złoczowskiego do powiatu kamioneckiego przenieść gminy Bezbrudy i Stronibaby[6], lecz decyzję tę cofnięto przed wejściem w życie rozporządzenia[7][8].
Podział administracyjny (1854)
[edytuj | edytuj kod]| Lp. | Gmina jednostkowa | Powierzchnia | Ludność | Powiat w 1867 po zniesieniu |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Busk (M) | 9115 | 4170 | kamionecki |
| 2 | Pobużany | 4919 | 742 | kamionecki |
| 3 | Ostapkowce | 317 | 267 | kamionecki |
| 4 | Lanerówka | 163 | kamionecki | |
| 5 | Jabłonówka | 1834 | 444 | kamionecki |
| 6 | Sokole z Berbekami i Maziarnią | 6550 | 854 | kamionecki |
| 7 | Wolica | 3015 | 378 | kamionecki |
| 8 | Rakobuty | 725 | 409 | kamionecki |
| 9 | Wierzblany | 4925 | 598 | kamionecki |
| 10 | Humniska | 413 | kamionecki | |
| 11 | Grabowa z Sobaszkami, Warchotami i Adamami | 3892 | 1319 | kamionecki |
| 12 | Czanyż | 6122 | 629 | kamionecki |
| 13 | Połoniczna z Maziarnią i Hutą Połoniecką | 5815 | 1180 | kamionecki |
| 14 | Nieznanów z Budkami | 8124 | 1341 | kamionecki |
| 15 | Rzepniów | 2571 | 649 | kamionecki |
| 16 | Kozłów z Woronówką i Duniowem | 2881 | 683 | kamionecki |
| 17 | Kędzierzawce z Żuratynem | 1005 | 634 | kamionecki |
| 18 | Kupcze | 2511 | 297 | kamionecki |
| 19 | Milatyn Stary | 1825 | 542 | kamionecki |
| 20 | Milatyn Nowy | 306 | kamionecki | |
| 21 | Bezbrudy | 1530 | 515 | złoczowski[9][10] |
| 22 | Jakimów | 719 | 323 | kamionecki |
| 23 | Niesłuchów | 1225 | 387 | kamionecki |
| 24 | Dziedziłów | 2977 | 819 | kamionecki |
| 25 | Chreniów | 1800 | 428 | kamionecki |
| 26 | Banunin | 1111 | 388 | kamionecki |
| 27 | Ubinie | 1773 | 508 | kamionecki |
| 28 | Lisko | 1097 | 364 | kamionecki |
| 29 | Nowosiółki | 2204 | 675 | kamionecki |
| 30 | Stronibaby | 1287 | 376 | złoczowski[9][10] |
| 31 | Krasne | 2512 | 636 | złoczowski |
| 32 | Uciszków | 1444 | 598 | złoczowski |
| 33 | Pietrycze | 3448 | 899 | złoczowski |
| 34 | Ostrowczyk Polny | 1414 | 457 | złoczowski |
| 35 | Ostrów z Rusiłowem | 1730 | 568 | kamionecki |
Objaśnienie:
(M) = miasto; (m) = miasteczko
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Krzysztof Ostafin, Podziały administracyjne Galicji 1857 – 1910 [online], ArcGIS StoryMaps, 13 marca 2024 [dostęp 2025-03-10].
- ↑ a b Allgemeines Landes-Gesetz- und Regierungsblatt für das Kronland Galizien und Lodomerien mit den Herzogthümern Auschwitz und Zator und dem Großherzogthume Krakau. Jahrgang 1854, Lemberg 1855.
- ↑ Krzysztof Ostafin, Mateusz Troll, Dominik Kaim, Jakub Taczanowski, Problem doboru jednostek odniesienia przestrzennego w integracji danych z drugiej połowy XIX i początku XX w. z terenów Galicji i Śląska Austriackiego, „Studia Geohistorica” (8), 2020, s. 194–212, DOI: 10.12775/SG.2020.09, ISSN 2300-2875 [dostęp 2025-03-10].
- ↑ Verordnung des Staatsministeriums vom 23 Jänner 1867 über die Reform des politischen Verwaltung in den Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau und den Herzogtümern Auschwitz und Zator
- ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2025-03-10].
- ↑ Dziennik Ustaw i Rozporządzeń Krajowych dla Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. 1878, Nr 37 (s. 84, wykaz: ss.91–95)
- ↑ ODNOŚNIE WYKREŚLENIA GMINY STRONIBABY: Dziennik Ustaw i Rozporządzeń Krajowych dla Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. 1878, Nr 44
- ↑ ODNOŚNIE WYKREŚLENIA GMIN BEZBRUDY, BAŁUCZYN I KUTKORZ: Dziennik Ustaw i Rozporządzeń Krajowych dla Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. 1878, Nr 45
- ↑ a b 1 sierpnia 1878 planowano włączyć do powiatu kamioneckiego.
- ↑ a b 29 czerwca 1878 decyzja o włączeniu do powiatu kamioneckiego została cofnięta, pozostawiając gminę w powiecie złoczowskim.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Handbuch des Lemberger Statthelterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1858. Lemberg, 1858. (niem.)
- Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim.
