| powiat | |
| 1854–1867 | |
.jpg)
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj związkowy | |
| Powiat | |
| Siedziba | |
| Data powstania |
1854 |
| Data likwidacji |
1867 |
| Powierzchnia |
14,1 mil² |
| Populacja (1854) • liczba ludności |
|
| Języki urzędowe | |
| Szczegółowy podział administracyjny | |
| |
| Liczba gmin katastralnych (1854) |
22 (w tym 1 miasto) |
Bezirk Kutty – dawny powiat (Bezirk) kraju koronnego Królestwo Galicji i Lodomerii, funkcjonujący w latach 1854–1867. Siedzibą starostwa było miasto Kutty (Kuty).
Historia
[edytuj | edytuj kod]Bezirk Kutty utworzono w ramach reformy uwłaszczeniowej z okresu Wiosny Ludów (1848–1849), która likwidowała jurysdykcję właściciela ziemskiego nad poddanymi. W Galicji, dominium – jako podstawowa jednostka administracyjna i filar systemu feudalnego straciło rację bytu. Konieczne stało się zatem wprowadzenie nowego systemu administracyjnego, którego zręby powstały w latach 1851–1855. Nowy trójstopniowy podział administracyjny objął 21 cyrkułów (niem. Kreise), 179 małych powiatów (niem. Bezirke) i ponad 6000 gmin (niem. Gemeinde)[1].
Bezirk Kutty objął obszar o wielkości 14,1 mil², zamieszkany przez 22.201 ludzi i podzielony na 22 gminy katastralne, w tym jedno miasto (Kutty). Wszedł w skład cyrkułu kołomyjskiego, jako jeden z jego dziewięciu powiatów[2]. Powiat miał nietuzinkowy kształt – bardzo podłużny i bardzo wąski. Był to region górski, graniczący od wschodu z Księstwem Bukowiny, stanowiącym kraj koronny Cesarstwa Austrii. Na samym południu powiat sięgał po Zalitawię, gdzie – na terenie gminy Hryniawa – znajdował się najdalej na południe wysunięty punkt Królestwa Galicji i Lodomerii.
Po nadaniu Galicji autonomii oraz powołaniu samorządu gminnego i powiatowego w 1865 zlikwidowano cyrkuły (Kreise). Dotychczasowe małe powiaty (Bezirke) w liczbie 179, utrzymały się do 1867 roku, kiedy to w następstwie kolejnej reformy administracyjnej (23 stycznia 1867) zostały zastąpione przez 74 większe powiaty[1][3]. Obszar zniesionego Bezirk Kutty wszedł wtedy w całości w skład nowego powiatu kosowskiego[4][5].
Podział administracyjny (1854)
[edytuj | edytuj kod]| Lp. | Gmina jednostkowa | Powierzchnia | Ludność | Powiat w 1867 po zniesieniu |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Kutty (M) | 599 | 5051 | kosowski |
| 2 | Kutty Stare | 3692 | 2702 | kosowski |
| 3 | Berwinkowa | 685 | 227 | kosowski |
| 4 | Białoberezka | 5250 | 998 | kosowski |
| 5 | Chorocowa | 898 | 314 | kosowski |
| 6 | Dołhopole | 838 | 261 | kosowski |
| 7 | Fereskula | 1299 | 401 | kosowski |
| 8 | Hołowy | 5166 | 921 | kosowski |
| 9 | Hryniawa | 94743 | 644 | kosowski |
| 10 | Jabłonica | 1058 | 418 | kosowski |
| 11 | Krasnoiła | 2355 | 576 | kosowski |
| 12 | Polanki | 704 | 334 | kosowski |
| 13 | Rostoki | 4008 | 1410 | kosowski |
| 14 | Stebne | 1376 | 351 | kosowski |
| 15 | Uścieryki | 1265 | 430 | kosowski |
| 16 | Perechrestne | 1621 | 389 | kosowski |
| 17 | Rożen Mały | 3736 | 917 | kosowski |
| 18 | Rożen Wielki | 4847 | 1056 | kosowski |
| 19 | Rybno | 975 | 890 | kosowski |
| 20 | Słobódka | 431 | 511 | kosowski |
| 21 | Tudiów | 1716 | 1179 | kosowski |
| 22 | Kobaki | 4303 | 2221 | kosowski |
Objaśnienie:
(M) = miasto; (m) = miasteczko
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Krzysztof Ostafin, Podziały administracyjne Galicji 1857 – 1910 [online], ArcGIS StoryMaps, 13 marca 2024 [dostęp 2025-03-10].
- ↑ a b Allgemeines Landes-Gesetz- und Regierungsblatt für das Kronland Galizien und Lodomerien mit den Herzogthümern Auschwitz und Zator und dem Großherzogthume Krakau. Jahrgang 1854, Lemberg 1855.
- ↑ Krzysztof Ostafin, Mateusz Troll, Dominik Kaim, Jakub Taczanowski, Problem doboru jednostek odniesienia przestrzennego w integracji danych z drugiej połowy XIX i początku XX w. z terenów Galicji i Śląska Austriackiego, „Studia Geohistorica” (8), 2020, s. 194–212, DOI: 10.12775/SG.2020.09, ISSN 2300-2875 [dostęp 2025-03-10].
- ↑ Verordnung des Staatsministeriums vom 23 Jänner 1867 über die Reform des politischen Verwaltung in den Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau und den Herzogtümern Auschwitz und Zator
- ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2025-03-10].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Handbuch des Lemberger Statthelterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1858. Lemberg, 1858. (niem.)
- Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim.
