| powiat | |
| 1854–1867 | |
.jpg)
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj związkowy | |
| Powiat | |
| Siedziba | |
| Data powstania |
1854 |
| Data likwidacji |
1867 |
| Powierzchnia |
6,0 mil² |
| Populacja (1854) • liczba ludności |
|
| Języki urzędowe | |
| Szczegółowy podział administracyjny | |
| |
| Liczba gmin katastralnych (1854) |
30 (w tym 2 miasteczka) |
Bezirk Kulików – dawny powiat (Bezirk) kraju koronnego Królestwo Galicji i Lodomerii, funkcjonujący w latach 1854–1867. Siedzibą starostwa było miasteczko Kulików.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Bezirk Kulików utworzono w ramach reformy uwłaszczeniowej z okresu Wiosny Ludów (1848–1849), która likwidowała jurysdykcję właściciela ziemskiego nad poddanymi. W Galicji, dominium – jako podstawowa jednostka administracyjna i filar systemu feudalnego straciło rację bytu. Konieczne stało się zatem wprowadzenie nowego systemu administracyjnego, którego zręby powstały w latach 1851–1855. Nowy trójstopniowy podział administracyjny objął 21 cyrkułów (niem. Kreise), 179 małych powiatów (niem. Bezirke) i ponad 6000 gmin (niem. Gemeinde)[1].
Bezirk Kulików objął obszar o wielkości 6,0 mil², zamieszkany przez 18.780 ludzi i podzielony na 30 gmin katastralnych, w tym dwa miasteczka (Kukizów i Kulików). Wszedł w skład cyrkułu żółkiewskiego, jako jeden z jego dziesięciu powiatów[2].
Po nadaniu Galicji autonomii oraz powołaniu samorządu gminnego i powiatowego w 1865 zlikwidowano cyrkuły (Kreise). Dotychczasowe małe powiaty (Bezirke) w liczbie 179, utrzymały się do 1867 roku, kiedy to w następstwie kolejnej reformy administracyjnej (23 stycznia 1867) zostały zastąpione przez 74 większych powiatów[1][3]. Obszar zniesionego Bezirk Kulików wszedł wtedy w skład nowych powiatów żółkiewskiego i lwowskiego (vide podział w tabeli poniżej)[4][5]. 19 czerwca 1867 częsciowo zmieniono granice tych powiatów (w przypadku gminy Rudańce)[6].
Podział administracyjny (1854)
[edytuj | edytuj kod]| Lp. | Gmina jednostkowa | Powierzchnia | Ludność | Powiat w 1867 po zniesieniu |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Kulików (m) | 1630 | 2556 | żółkiewski |
| 2 | Doroszów Mały | 557 | 214 | żółkiewski |
| 3 | Doroszów Wielki | 1030 | 522 | żółkiewski |
| 4 | Udnów | 1020 | 228 | żółkiewski |
| 5 | Nadycze | 631 | 170 | żółkiewski |
| 6 | Hrebeńce | 1029 | 318 | żółkiewski |
| 7 | Nowe Sioło | 1182 | 494 | żółkiewski |
| 8 | Koszelów | 539 | 259 | żółkiewski |
| 9 | Podliski z Obydrą | 965 | 240 | lwowski |
| 10 | Stroniatyn | 1004 | 241 | lwowski |
| 11 | Remenów | 2300 | 825 | lwowski |
| 12 | Wisłoboki | 623 | 171 | lwowski |
| 13 | Sulimów | 1287 | 507 | żółkiewski |
| 14 | Przemiwółki | 408 | 272 | żółkiewski |
| 15 | Mohylany z Wierzblanami | 731 | 323 | żółkiewski |
| 16 | Artasów | 1419 | 429 | żółkiewski |
| 17 | Nahorce z Dernówką i Kozowem | 1798 | 370 | żółkiewski |
| 18 | Przedrzymichy | 2468 | 529 | żółkiewski |
| 19 | Żełdec z Prowalem | 5873 | 1341 | żółkiewski |
| 20 | Dzibułki z Brodem i Zabawką | 8810 | 1154 | żółkiewski |
| 21 | Zwertów | 1460 | 537 | żółkiewski |
| 22 | Kukizów (m) z Tłuszczynką | 1549 | 631 | lwowski |
| 23 | Ceperów | 942 | 333 | lwowski |
| 24 | Rudańce | 1673 | 562 | żółkiewski[7] |
| 25 | Kłodno Wielkie z Podlesiną | 3626 | 1286 | żółkiewski |
| 26 | Czestynie z Nowymstawem i Toporowem | 1632 | 589 | żółkiewski |
| 27 | Pieczychwosty | 2820 | 558 | żółkiewski |
| 28 | Kłodzienko | 2756 | 647 | żółkiewski |
| 29 | Żółtańce | 7126 | 2197 | żółkiewski |
| 30 | Wola Żółtaniecka | 209 | 277 | żółkiewski |
Objaśnienie:
(M) = miasto; (m) = miasteczko
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Krzysztof Ostafin, Podziały administracyjne Galicji 1857 – 1910 [online], ArcGIS StoryMaps, 13 marca 2024 [dostęp 2025-03-10].
- ↑ a b Allgemeines Landes-Gesetz- und Regierungsblatt für das Kronland Galizien und Lodomerien mit den Herzogthümern Auschwitz und Zator und dem Großherzogthume Krakau. Jahrgang 1854, Lemberg 1855.
- ↑ Krzysztof Ostafin, Mateusz Troll, Dominik Kaim, Jakub Taczanowski, Problem doboru jednostek odniesienia przestrzennego w integracji danych z drugiej połowy XIX i początku XX w. z terenów Galicji i Śląska Austriackiego, „Studia Geohistorica” (8), 2020, s. 194–212, DOI: 10.12775/SG.2020.09, ISSN 2300-2875 [dostęp 2025-03-10].
- ↑ Verordnung des Staatsministeriums vom 23 Jänner 1867 über die Reform des politischen Verwaltung in den Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau und den Herzogtümern Auschwitz und Zator
- ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2025-03-10].
- ↑ Verordnung des Ministers des Innern vom 19 Juni 1867, betreffend mehrere Aenderungen der neuen administrativen Bezirks-Abgränzung in den Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau
- ↑ 19 czerwca 1867 włączono do powiatu lwowskiego.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Handbuch des Lemberger Statthelterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1858. Lemberg, 1858. (niem.)
- Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim.
