Karabağ, tarihi Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin merkez ilçesinde ortadan kalkmış bir köydür. Yerleşim alanı Alagöz köyünün sınırları içindedir.[1]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Karabağ'ın Osmanlı döneminden önceki adı konusunda mevcut kayıtlarda bilgi bulunmamaktadır. 1574 tarihli icmal defteri ile Çıldır Eyaleti'nin 1694-1732 dönemini kapsayan cebe defterinde Karabağ (قرەباغ) şeklinde geçer.[2][3]
Karabağ köyünün bulunduğu Artani bölgesi, Orta Çağ’da Gürcistan’ı oluşturan bölgelerden biriydi. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılda, 1549 tarihli Gürcistan seferini izleyen dönemde Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyün eski sakinleri Hristiyan nüfusunun ibadet yeri olan Karabağ Kilisesi bu dönemden kalmış olmalıdır.[1]
Karabağ, 1574 tarihli İcmal defterinde, Karabağ-i Büzürg (Büyük Karabağ) ve Karabağ-i Küçük (Küçük Karabağ) olmak üzere iki köy olarak kaydedilmiştir. Bu tarihte bu köyler Ardahan-i Küçük livasının Güney nahiyesine bağlıydı. Karbağ-i Büzürg köyünün hasılası 10.500 akçe, Karabağ-i Küçük köyünün hasılası ise 5.500 akçe olarak belirlenmişti.[2] Çıldır Eyaleti’nin 1694-1732 dönemini kapsayan Osmanlı cebe defterinde ise, Karabağ-i Büzürg (قرەباغ بزرك) adıyla tek köy olarak geçer. Büyük Karabağ köyü bu tarihte aynı idarî konuma sahipti. Hicri 1115 (1703/1704) tarihinde hasılası 6.600 akçe olan köy Yusuf adında birine tahsis edilmişti.[4]
Karabağ köyü, eski bir Rus haritasında "Karabah" (Карабах) şeklinde kaydedilmiştir.[1] Ancak bu yerleşim, 1886 tarihli Rus nüfus sayımında Ardahan sancağında bir köy olarak yer almamıştır.[5] Nitekim Gürcü gazeteci ve araştırmacı Konstantine Martvileli, 1917 yılında köyün terk edilmiş olduğunu, köyden geriye yarı sağlam halde Karabağ Kilisesi'nin kaldığını yazmıştır.[6]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო–კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 118. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ a b Yücel Öztürk, "527 numaralı Küçük Ardahan ve Kars livaları timar icmal defteri", 1992, s. 19. 20 Eylül 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yüksek lisans tezi
- ^ "Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი : 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, s. 322". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2025.
- ^ "Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი : 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, s. 105, 322". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2025.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı": 262-511". 29 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2025.
- ^ "başlık=Konstantine Martvileli, "Ardahan Bölgesinde" (არტაანის მხარეში), Sakartvelo gazetesi, 10 Ekim 1917, sayı. 222". 6 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2025.