Ahalşeni (Gürcüce: ახალშენი), tarihî Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin merkez ilçesine bağlı Akyaka’nın sınırları içinde ortadan kalkmış bir köydür.[1]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Gürcüce bir yer adı olan Ahalşeni (ახალშენი), yeni anlamındaki "ahali" (ახალი) ile mesken anlamındaki "şeni" (შენი) kelimelerinden oluşur ve "yeni köy" anlamına gelir.[2][3]
Ahalşeni köyünün bulunduğu tarihî Artani bölgesi, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biriydi. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortasında Gürcülerden ele geçirmiştir.
Ahalşeni köyü, 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde Ahalşen (اخالشین) şeklinde geçer. Bu tarihte köy Gürcistan Vilayeti içinde, Ardahan-i Büzürg livasının Kuzey nahiyesine bağlıydı. Nüfusu 19 Hristiyan haneden oluşuyor ve hane reisleri Gürcü adlarını taşıyordu. Köyde buğday ve arpa tarımı ile arıcılık yapılıyor, koyun ve domuz besleniyordu. Bir adet su değirmeni bulunuyordu.[4][5] Söz konusu mufassal defterde Ardahan-i Büzürg livasının Meşe nahiyesine bağlı aynı adlı bir köy daha bulunuyordu. Bu köy günümüzde Hanak ilçesinde olup Sazlıçayır adını taşımaktadır.
Osmanlı mufassal defterini yayımlayan Gürcü Türkolog Sergi Cikia’nın verdiği bilgiye göre, geç dönemde Rusça haritada “Ahaşen" (Ахашен) şeklinde geçen bu yerleşim, Ardahan kentinin batısında yer alıyor ve 1878'de buarada 16 hane bulunuyordu.[4] Ancak Ahalşeni 1886 tarihli Rus nüfus sayımında Ardahan sancağının Ardahan kazasında bir köy olarak kaydedilmemiştir.[6] Köy olmaktan çıktığı anlaşılan Ahalşeni'nin yerleşim alanı Akyaka (Koditzkaro) köyünün bugünkü sınırları içindedir.[1]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო–კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 183. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ "ახალი", A Comprehensive Georgian-English Dictionary, 2006, 2 cilt 31 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ „შენი", A Comprehensive Georgian-English Dictionary, 2006, 2 cilt 21 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ a b "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი: გამოკვლევა: წიგნი III), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt, III. Cilt (1958), s. 521". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2025.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი: თარგმანი : წიგნი II), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 445". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2025.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı": 262-347". 29 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2025.