Sirkeci Garı İstanbul Garı | |
|---|---|
TCDD Taşımacılık istasyonu | |
 Sirkeci Garı (Ön Cephe) | |
 | |
| Konum | Hocapaşa Mahallesi, Ankara Caddesi, 34110, Sirkeci Fatih, İstanbul Türkiye |
| Koordinatlar | 41°00′54″K 28°58′35″D / 41.01500°K 28.97639°D |
| Sahip | TCDD |
| İşletmeci | TCDD Taşımacılık |
| Peronlar | 2 kenar peronu 1 ada peronu |
| Raylar | 6 |
| Tren işletmecileri | TCDD Taşımacılık |
| Otobüs güzergâhları | |
| Bağlantılar |  (Sirkeci)・ (Sirkeci)・ (Sirkeci)・ (İDO Sirkeci・BUDO Eminönü・Turyol) |
| Yapı | |
| Yapı türü | Hemzemin |
| Otopark | Hayır |
| Bisiklet altyapısı | Hayır |
| Engelli erişimi | Hayır |
| Diğer bilgiler | |
| Durum | İşletmede |
| Ücret bölgesi | 1. Bölge |
| Tarihçe | |
| Açılış | 22 Temmuz 1872 (Rumeli Demiryolu)[1] 3 Kasım 1890 (Rumeli Demiryolu)[1] 4 Aralık 1955 (Sirkeci banliyösü)[2] |
| Kapanış | 12 Ağustos 2013[3] |
| Elektriklendirme | 25 kV AA Katener (1955) |
| Hizmetler | |
| Demiryolu ulaşımı Toplu ulaşım | |
Sirkeci | |
|---|---|
TCDD Taşımacılık istasyonu | |
 U3 istasyonunun peronu | |
| |
| Konum | Hocapaşa Mahallesi, Sirkeci İstasyon Caddesi, 34110, Sirkeci Fatih, İstanbul Türkiye |
| Koordinatlar | 41°00′54″K 28°58′35″D / 41.01500°K 28.97639°D{{#coordinates:}}: sayfa başına birden fazla birincil etiket olamaz |
| Sahip | Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı |
| İşletmeci | TCDD Taşımacılık |
| Hat(lar) | |
| Peronlar | 1 kenar peronu |
| Raylar | 1 |
| Tren işletmecileri | TCDD Taşımacılık |
| Otobüs güzergâhları | |
| Bağlantılar | (Sirkeci)・ (Sirkeci)・ (İDO Sirkeci・BUDO Eminönü・Turyol) |
| Yapı | |
| Yapı türü | Hemzemin |
| Otopark | Hayır |
| Bisiklet altyapısı | Evet |
| Engelli erişimi | Evet |
| Diğer bilgiler | |
| Durum | İşletmede |
| Ücret bölgesi | U3 |
| Tarihçe | |
| Açılış | 26 Şubat 2024[5] |
| Elektriklendirme | 27,5 kV AA Katener (2024) |
| Hizmetler | |
| Demiryolu ulaşımı Toplu ulaşım | |
Sirkeci Garı ya da İstanbul Garı, İstanbul'un Avrupa Yakası'nda, Fatih ilçesinde yer alan TCDD'ye ait ana tren istasyonudur.
İstanbul-Sirkeci – Pythion demiryolu başlangıç noktası olan garın ilk binası, Chemins de fer Orientaux / Rumeli Demiryolu (CO) Şirketi tarafından inşa edilerek 22 Temmuz 1872'de hizmete girmiştir. Zamanla artan trafik sebebiyle yetersiz kalan bu gar binasının yerine Alman mimar August Jasmund tarafından tasarlanan mevcut gar binası, yine CO Şirketi tarafından inşa edilerek 3 Kasım 1890'da hizmete girmiştir.[1][6]
TCDD tarafından elektrifikasyon altyapısıyla yenilenerek 4 Aralık 1955'te tekrar hizmete giren[2] istasyon, 1955 – 2013 yılları arasında B1 (Sirkeci – Halkalı) Banliyö Treni'ne hizmet vermiş, Marmaray projesi kapsamında 12 Ağustos 2013'te kapatılmıştır.[3] Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından yenilenen istasyon, 26 Şubat 2024'te tekrar hizmete girmiştir.[5]
İstasyon, U3 (Sirkeci – Kazlıçeşme) Banliyö Trenleri'ne hizmet vermektedir.
Hatlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- İstanbul-Sirkeci – Pythion demiryolu
(Sirkeci – Kazlıçeşme)
Hizmetler
[değiştir | kaynağı değiştir]İstasyon yapısı
[değiştir | kaynağı değiştir]Peron yapısı
[değiştir | kaynağı değiştir]| ↓ Cankurtaran ↑ 1 ⇌ | | |||
| 1 | Batı yönü |
|
Yenikapı・Kazlıçeşme için |
|---|
Güzergâh
[değiştir | kaynağı değiştir]| Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı | |||
|---|---|---|---|
| TCDD Taşımacılık | |||
| Önceki İstasyon | Banliyö Trenleri | Sonraki İstasyon | Sefer Sayısı |
| Başlangıç | (Sirkeci – Kazlıçeşme) |
Cankurtaran Kazlıçeşme yönünde |
06:00 – 00:00 saatleri arasında 20 dakikada 1 sefer[7] |
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Sirkeci Garı'nın bulunduğu yerde daha önce küçük bir istasyon mevcuttu. Alman mimar August Jasmund tarafından planı çizilen şimdiki gar binasının yapımında granit mermer ve Marsilya Aden'den getirilen taşlar kullanılmıştır. 11 Şubat 1888'de temeli atılan[8] gar, 1890'da tamamlanmış ve açılışını 3 Kasım 1890'da II. Abdülhamid adına Ahmed Muhtar Paşa yapmıştır.[9] Binanın yan cephesinde garın hizmete girdiği tarih, hem rûmî takvime hem de miladi takvime göre yazılmıştır.
29 Ekim 2013'te Marmaray projesinin hizmete girmesiyle birlikte kapatılan gar binasının müze ve atıl durumda olan Sirkeci - Yedikule - Kazlıçeşme arasındaki demiryolu hattının ise sanat hattı olarak değerlendirilmesi amacıyla 49 yıllığına İBB'ye devredilmesi hakkında 11 Mart 2015'te İBB ile TCDD arasında ortak hizmet protokolü hazırlanmış ancak İBB Başkanı Kadir Topbaş'ın bu protokolü imzalamaması sebebiyle devir işlemi gerçekleşmemiştir.[10]
12 Mart 2019'da Marmaray projesinin tamamlanmasından sonra Samatya, Kumkapı gibi semtlerde yaşayanların ulaşım sorununu gidermek ve vakit geçirebileceği alanlar kazandırmak adına atıl kalan Sirkeci-Kazlıçeşme arasındaki demiryolu hattının hem demiryolu hem de rekreasyon alanı olarak değerlendirilmesine karar verilmiştir. Bu kapsamda çift hat demiryolunun tek hatta düşürülüp kalan alanın yürüyüş ve bisiklet yolu olarak değerlendirilmesi kapsamında yapılan çalışmalar yaklaşık 2 yıl sürmüş ve 26 Şubat 2024'te tamamlanmış ve böylece Sirkeci garına 11 yıl aradan sonra yeniden trenler gelmeye başlamıştır. Garın raylı ulaşıma erişilebilir hale getirilmesi sonucu, tarihi Şark Ekspresi de yeniden gara ulaşmıştır.[11]
İçerik ve yeri
[değiştir | kaynağı değiştir]Konumu Sirkeci, Fatih, İstanbul olan gar binası kentseldir. Semtin merkezinde yer alan gar, dönemin Avrupa'da geçerli yönelimlerini, özellikle de inşa sürecinde egemen olan Alman etkilerini göstermektedir. İstanbul'un hemen hemen bütün kesimlerinden ulaşımın kolay olduğu binaya, Ankara Caddesi üzerindeki ana giriş kapısından ulaşılır.
Yapısal özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]
Alman mimar August Jasmund tarafından planı çizilen gar binasının yapımında granit mermer ve Marsilya Aden'den getirilen taşlar kullanılmıştır. İnşa edildiği yıllarda denize çok yakın olan Sirkeci Garı'nın çevresi zaman içinde büyük bir değişime uğramıştır. Garın lokantası 1950'li ve 1960'lı yıllarda tanınmış yazar, gazeteci ve diğer şahısların buluşma noktası olur. Paris'ten kalkan Şark Ekspresi uzun yıllar boyunca bu istasyona yolcu indirmiş ve buradan yolcu almıştır.
Binanın ön cephesindeki anıtsal giriş kapısının iki tarafından yer alan saat kuleleri yukarıdan aşağıya doğru daralan taş kaide üzerinde yer almakta ve üç cephesinde Paris'ten getirilen kare kadranlı saatler yer almaktadır. Saatlerin biri hâlen çalışmakta olup diğeri son restorasyon sonrasında çalışmamaktadır[12]
2024 yılında TCDD ile Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü arasında imzalanan protokol sonucu, gar, Haydarpaşa Garı ile beraber 29 yıl süreyle Kültür ve Turizm Bakanlığı'na devredilmiştir.[13] Devir kapsamında bölgede "Boğazın Birleştirici Gücü: Gar-Kültür Sanat Projesi"nin yürütülmesi planlanmaktadır. Ayrıca garın Avrupa ülkelerine Türk vatandaşlarının göçünün başlangıç konumu olması sebebiyle burada bir "Göç Müzesi" kurulacağı açıklanmıştır.[14] Devir işlemleri sonrasında, gar içerisindeki tarihi lokanta ile çay ocağının tahliyesi gündeme gelmiştir.[15] Bu durum ve gar için düzenlenen restorasyon ihalesi kamuoyunun bir kısmında eleştiri konusu olmuştur.[16][17] Aralık 2024'te garın yanında bulunan kafeterya kaçak olması gerekçesi ile yıkılmıştır.[18]
18.000 m2 alana sahip olan Marmaray istasyonu, inşa edildiği sırada ülkedeki en derin istasyondu.[19][20] İstasyonun Cağaloğlu girişinde yer alan ve Marmaray peronuna giden yürüyen merdivenler, 61 metre uzunluğu ile ülkenin en uzun yürüyen merdivenleridir.[21] Peron uzunluğu ise 225 metredir.[22]
Çevresindeki önemli yapılar
[değiştir | kaynağı değiştir]Görseller
[değiştir | kaynağı değiştir]- Gar
-
Garın ana holü -
Garın içi -
Garın içi -
Müze -
Müze -
Gardaki havada asılı kağıtlar -
Garın ön tarafında bulunan lokomotif -
Sirkeci Garı (Şubat 2013)
- U3
-
Peronda bekleyen tren
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c "CO History" [CO Tarihi]. Trains of Turkey. 10 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2022.
- ^ a b "TCDD History" [TCDD Tarihi]. Trains of Turkey. 18 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2024.
- ^ a b "12 Ağustos 2013 tarihinden itibaren İstanbul-Yedikule banliyö trenleri işletilmeyecektir". TCDD. 6 Ağustos 2013. 13 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2022.
- ^ a b "İETT". İETT. 30 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2023.
- ^ a b "Cumhurbaşkanı Erdoğan Sirkeci-Kazlıçeşme hattında tren kullandı". TRT Haber. 26 Şubat 2024. 26 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2024.
- ^ "Istanbul Sirkeci Terminal" [İstanbul Sirkeci Garı]. Trains of Turkey. 14 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2024.
- ^ "Sirkeci – Kazlıçeşme Raylı Sistemi Sefer Saatleri". TCDD Taşımacılık. 17 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2025.
- ^ "Sirkeci Garı, Haber34.com". 26 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2009.
- ^ "Sirkeci Garı yandan çarklı". arkitera.com. 10 Mart 2003. 27 Mayıs 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2009.
- ^ "Topbaş'ın bir projesi daha rafa kalktı". Sözcü. 22 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2020.
- ^ "Tarihi 'Orient Express', 64 yolcusuyla Sirkeci'ye geldi". T24.
- ^ Cansever, Meltem (Haziran 2009), Türkiye'nin Kültür Mirası 100 Saat Kulesi, İstanbul: NTV Yayınları, s. 134, ISBN 9786055813239
- ^ "Haydarpaşa ve Sirkeci garları 29 yıllığına devredildi". Gazete Kadıköy. 16 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2024.
- ^ "Bakanlığın Haydarpaşa ve Sirkeci Garı projesi belli oldu". Gazete Duvar.
- ^ "Bu Yanlıştan Bir An Evvel Dönün". Yaşam Gazetesi. 6 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2025.
- ^ "Hatıralar Tahliye Edilemez / Belgesel- Sirkeci Garı, Orient Express ve Kapanmamış Bir Hikâye". Bildiğin Gibi Değil, YouTube.
- ^ "Tarihi Sirkeci Garı Yandaşa Teslim". BirGün Gazetesi. 6 Temmuz 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2025.
- ^ "Sirkeci Garı yanındaki kaçak kafeterya yıkıldı". NTV. 25 Aralık 2024. 26 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2024.
- ^ http://www.mimdap.org/?p=131563 [yalın URL]
- ^ "Avrupa'nın en derin istasyonu!". 12 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2019.
- ^ "Mega Projeler" (PDF). 12 Ekim 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2019.
- ^ "Bir rüya gerçek oldu". 12 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2019.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
OpenStreetMap'te Sirkeci Garı ile ilgili coğrafi veriler
- TCDD resmî sitesi 8 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- TCDD Taşımacılık resmî sitesi 8 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
İstanbul-Sirkeci – Pythion demiryolu istasyonları | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Ana Hat |
|   | |||
| Şube Hattı |
| ||||
Kalın punto ile yazılan istasyonlar başlangıç/bitiş, merkez ve aktarma istasyonlarıdır. Detaylı bilgi için ilgili maddelere bakınız. | |||||
|  | |
|---|---|---|
Kalın punto ile yazılan istasyonlar başlangıç/bitiş ve aktarma istasyonlarıdır. Detaylı bilgi için ilgili maddelere bakınız. | ||