Sedia gestatoria (İtalyanca: [ˈsɛːdja dʒestaˈtɔːrja], çev. 'taşıma sandalyesi') veya gestatoryal sandalye, papaların 1978'e kadar omuzlarda taşındığı törensel bir tahttır; daha sonra kısmen açık havada papamobil ile değiştirilmiştir. Her iki tarafında iki yaldızlı halka bulunan bir suppedaneum üzerine sabitlenmiş, zengin bir şekilde süslenmiş, ipek kaplı bir koltuktan oluşur; bu halkalardan, kırmızı üniformalı on iki uşak (palafrenieri) tahtı omuzlarında taşıyan uzun çubuklar geçer. Papa III. Stephanus örneğinde olduğu gibi daha önceki durumlarda, papalar erkeklerin omuzlarında taşınırdı.[1]
Sedia gestatoria, tahtırevanın ayrıntılı bir varyasyonudur. Sedia gestatoria'nın her iki yanında beyaz devekuşu tüylerinden yapılmış iki büyük yelpaze (flabella) - Constitutiones Apostolicae'de[2] bahsedilen flabellumun eski ayinle ilgili kullanımının bir kalıntısı taşınıyordu.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]
Sedia gestatoria, büyük olasılıkla Papa Stephanus zamanında (8. yüzyıl) Roma'da kullanılmaya başlandı.[3]
Yeni bir papanın taç giyme töreninin ciddi törenlerinde, tahta çıkma töreni kaldırılıncaya kadar kullanılırdı. Ayrıca papanın Aziz Petrus'a veya kamuya açık konsüllere ciddi girişleri için de kullanılırdı. İlk durumda, sedia gestatoria'da oturan yeni seçilen papanın önünde üç demet keten lifi yakılırdı, tören yöneticisi ise "Pater Sancte, sic transit gloria mundi" (Kutsal Baba, dünyanın şanı böyle geçer) derdi. Yeni seçilen papayı ve eskiden bazı ülkelerde yeni seçilen piskoposu kilisesine götürme geleneği yüzyıllar öncesine dayanır ve yeni seçilen konsüllerin şehirde taşındığı sella curulis'in Roma kullanımına benzer.[4]
Pavia Piskoposu Magnus Felix Ennodius, "Apologia pro Synodo" adlı eserinde Gestatoriam sellam apostolicae itirafını kaydeder ve hala Roma'daki Aziz Petrus korosunda korunan Aziz Petrus Tahtı'na gönderme yapar. Bu, her iki tarafında iki demir halka bulunan, fildişi kakmalı, portatif bir ahşap koltuktur.[4]
Papa'nın taç giyme töreninde sedia gestatoria'nın kullanılmasının yanı sıra (ki bu on altıncı yüzyılın başlarından kalma gibi görünüyor) geçmişte farklı vesilelerle de kullanılmıştır, örneğin papa Napoli Krallığı'nın ve diğer yurtlukların yıllık haraçlarını aldığında ve ayrıca, en azından on beşinci yüzyıldan beri, Kutsal Sakramenti alenen taşıdığında, bu durumda sedia gestatoria farklı bir biçim almış, tahtın önüne bir masa sabitlenmiştir. X. Pius, bunu 1905'te Roma'daki Efkaristiya Kongresi vesilesiyle kullanmıştır.[4]
Sonlandırma
[değiştir | kaynağı değiştir]Papa John Paul I, başta omuzlarda taşınan törensel tahtı ve papalık otoritesinin diğer birkaç sembolünü kullanmayı reddetti, ancak sonunda Aziz Petrus Meydanı'ndaki kalabalığa görünür kılmanın gerekli olduğuna ikna oldu. Taşınabilir tahtı kullanan son papa oydu.[5]
Papa II. Jean Paul, 1978'de omuzlarda taşınan tahtın kullanımını bıraktı. Onun haleflerinden hiçbiri, Papa XVI. Benedictus, Papa Francis veya Papa XIV. Leo, bunu yeniden kullanmadı.[6]
Papa Francis'in Malta'ya yaptığı Apostolik Ziyaretinde yardım almadan, bazen zorlukla da olsa, yürüdüğü son yabancı ülke ziyaretiydi. Nisan 2022'de Malta'ya yaptığı ziyaretten sonra, Papa ilk kez Mayıs ayında bir yardımcının ittiği tekerlekli sandalyede halka açık bir şekilde görüldü.[7]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ The Lives and Times of the Popes, Vol 2, s. 69
- ^ Constitutiones Apostolicae, VIII, 12
- ^ Mildred Anna Rosalie Tuker, Hope Malleson (1899). Handbook to Christian and Ecclesiastical Rome: Monasticism in Rome. A. and C. Black. s. 342.
- ^ a b c "Catholic Encyclopedia (1913)/Sedia Gestatoria - Wikisource, the free online library". en.wikisource.org (İngilizce). 22 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2025.
- ^ "YouTube - The last days of Johannes Paulus I (Albino Luciani 1978)". web.archive.org. 10 Mayıs 2011. 10 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2025.
- ^ Malta, Times of (26 Mart 2023). "A wheelchair, the new sedia gestatoria – Mgr Joseph Galea Curmi". Times of Malta (İngilizce). 22 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2025.
- ^ "The wheelchair – the new sedia gestatoria – Bishop Galea-Curmi". Archdiocese of Malta (İngilizce). 26 Mart 2023. 31 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2025.
