WikiMini

Cemil Kızılkaya

Cemil Kızılkaya
Doğum1949 (75-76 yaşında)
Çoroğlu, Taşköprü, Kastamonu
MilliyetTürk
MeslekAhşap baskı, yazma yapımı
Ödüller2012 Yaşayan İnsan Hazinesi Ödülü

Cemil Kızılkaya (d. 1949, Çoroğlu, Kastamonu), Türk yazma sanatçısı.

Anadolu'da ıhlamur, ceviz kabuğu ve şeftali yaprağından ürettiği doğal yazma boyasını kullanmaya devam eden son yazma ustalarından birisidir. 2012'de Türkiye'nin Yaşayan İnsan Hazineleri listesine girmiş bir kültürel miras taşıyıcısıdır.

Hayatı

[değiştir | kaynağı değiştir]

1949 yılında Kastamonu'nun Taşköprü ilçesine bağlı Çoroğlu köyünde doğdu. 12 yaşında köyünden ayrılıp Kastamonu'daki dayısının yanına gitti. İlkokul eğitimini yarım bıraktı ve çeşitli işlerde çalıştı. Yazmacılığa 1971 yılında başladı; kendi araştırmaları ve denemeleri ile bu sanatın inceliklerini öğrendi.[1]

Kızılkaya, başlangıçta yazmaları boyamak için anilin ve potasyum kullanmaktaydı; daha sonra kök boya kullanmaya yöneldi. Kök boyaları üretimini eşi Safiye Hanım ile birlikte kendisi yaptı. Ceviz kabuğu, ayva ve şeftali yaprağı, soğan kabuğu, göztaşı kullanarak elde ettikleri kök boyayı sabitlemek için yıllarca yaptığı denemelerden sonra Gripin adlı ağrı kesiciyi kullanmaya başladı.[2]

Mesleğe başladığı yıllarda Kastamonu'da 135 kişi taş baskı mesleğini sürdürmekte idi. Zamanla işi bırakanlar ve göçenler oldu ve Cemil Kızılkaya, Kastamonu'da yazmacılık sanatını icra eden son usta olarak kaldı. İstanbul'a göç eden Ermeni ustalardan satın aldığı kalıpları kullandı. Yaptığı işe uygun kalıplara sahip olmak için yaşlı bir kalıp ustasından kalıp oymayı öğrendi. Eski paraların, Osmanlı motiflerinin ve değişik obje görsellerini içeren kitaplardan esinlenerek desen çalıştı. Kızılkaya, meslek hayatı boyunca yazmacılığı öğretmek için kurslar açtıysa da kursların ilgi görmediğini ifade etmiştir.[2] Koleksiyonunda dört yüzden fazla kalıp bulunur.[3]

2012'de düzenlenen törenle Kızılkaya'ya "Yaşayan İnsan Hazinesi" ünvanı verilmiştir.[4]

Ödüller

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ DiyanetTV (5 Nisan 2023), Ahşap Baskı (Cemil Kızılkaya) - Yaşayan Hazineler 2. Bölüm, 29 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi28 Ocak 2025 
  2. ^ a b Sökmen, Dila (2019). "Kastamonu geleneksel yazma baskıcılığı ve Cemil Kızılkaya ahşap kalıp baskı koleksiyonunun değerlendirilmesi". Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü yüksek lisans tezi. 28 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ "Tarihin ışığında yaşayan insan hazineleri". Fikriyat Gazetesi. 28 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2025. 
  4. ^ "Cemil Kızılkaya". Yayaşan Miras ve Kültürel Etkinlikler Genel Müdürlüğü. 28 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2025. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]