Sabis Muharebesi

Bu maddenin içeriğinin Türkçeleştirilmesi veya Türkçe dilbilgisi ve kuralları doğrultusunda düzeltilmesi gerekmektedir. Bu maddedeki yazım ve noktalama yanlışları ya da anlatım bozuklukları giderilmelidir. (Yabancı sözcükler yerine Türkçe karşılıklarının kullanılması, karakter hatalarının düzeltilmesi, dilbilgisi hatalarının düzeltilmesi vs.) Düzenleme yapıldıktan sonra bu şablon kaldırılmalıdır.

Sabis Muharebesi
Galya Savaşları
Belgealara karşı Sezar'ın kampanyası (MÖ. 57)
Tarih Temmuz MÖ 57 Bölge Galya, (modern mevkii kesinlikle bilinmemekte ya "Selle Çayı" ya da "Sambre Çayı" üzerinde olduğu tartışılmaktadır.) Sonuç Roma Zaferi
Taraflar
Roma Cumhuriyeti	Belges kabileleri: Nerviler Viromanduler Atrebateler Aduatuclar
Komutanlar ve liderler
Jul Sezar	Boduognatus
Güçler
Yak. 42,000 asker 8 Roma Lejyonu	75,000 savaşçı
Kayıplar
Bilinmiyor	60,000 olduğu iddia edilmekte (Sezar'ın askerleri tarafından nehrin karşısından kovalanmakta olanları da ihtiva eden ve Sezar'ın askerleri tarafından yapılan savaş alanındaki ölü sayımına göre)

Sabis Muharebesi veya Selle Muharebesi veya Sempre Muharebesi veya Nervilere Karşı Muharebe, MÖ 57'de modern Kuzey Fransa'da bulunan modern "Saulzoir" mevkiinde Jul Sezar'ın komutası altında bulunan Roma Cumhuriyeti lejyonları ile başlarında Nerviler kabilesi bulunan bir birleşik Belgea kabileler grubu arasında yapılan muharebedir. Bu muharebede Jul Sezar'in komutasındaki lejyonlar bir baskın saldırısına uğramışlar ve yenilmelerine ramak kalmış iken muharebeyi kendilerinin lehine çevirip galip gelmişlerdi. Jul Sezar kendinin yazdığı unlu De Bello Gallico (Gallia savaşı) kitabinin II. Kitabı'nın hemen hepsini bu muharebeye hasretmiştir.^[1] Sezar'ın bu kitabında belirtildiği gibi Romalılar, gayet sebatlı savunma, tecrübeli komutanlık ve takviye güçlerinin tam zamanında ulaşması nedenleri ile yüksek olasılıklı stratejik bir mağlubiyeti, bir taktik galibiyete çevirmeyi başarmışlardır.

MÖ 58-57 kışında Sezar'a yetişen söylentilere göre Belgalar kabileleri, Romalıların kendi içişlerine karışmaları ihtimaline karşı olarak, kendi aralarında bir ittifak yapıp Romalılara karşı tek bir cephe arz etmek için aralarında müzakereler yaptıkları haberi ulaştı. Bu ittifaka Bellovaclar, Süessionler, Nerviler, Atrebatler, Ambianlar, Morinler, Menapiler, Caletlar, Velıocasseler, Viromanduler, Aduatuclar, Condruslar, Ebüronlar, Caeroesler ve Paemanlar kabileleri katılmak istedikleri ortaya çıktı. Bu ittifakın liderliğini Suessionler kralı olan Galba yapmaktaydı.^[2] Bu söylentilerin ortaya çıkması Sezar'a, yapmak istediği fetihlerin sadece Galya kabilelerini değil de bunlar yanında Belgalar kabilelerini de kontrol altına alıp onları yönetmek için iyi bir bahane hazırladı. Sezar'ın Romalılar eline geçirmek istediği yeni arazilerin ortaya çıkması nedeni ile Sezar emri altında bulunan Romalı lejyon askerlerinin yeterli olmadığını kabul ederek, Roma'ya ait olan Cisalpin Galya eyaletinde yeniden asker toplamaya başladı ve bu yeni askerden iki yeni lejyonu oluşurdu: Lejyon XII Gemina ve Lejyon XİV Gemina^[3] Aynı zamanda Sezar Romalılar müttefiki Galyalı kabile olan "Remler" kabilesinin kendisine daha sıkı bağlanması için tedbirler aldı.^[4]

Buna karşılık olarak Belgalar ve diğer Galyalı kabileler Remlerin merkezi kalesi olan Aisne Nehri yanında bulunan Bibras'a hücuma geçtiler. Sezar bu Bibras kalesini savunmaya karar verip lejyonları ile buraya geçti. Burada kaleye saldırıya katılan Belgalar ve Galyalı kabilelerin orduları ile Aisne Nehri kıyılarında çatışmaya girişti ve yapılan Axona Muharebesi'nde onlara karşı bir galibiyet kazandı ve Belgalar komutanı olan Suessionler kralı olan Galba Romalılara teslim oldu.

Bu mağlubiyet ve kurulan ittifakın zahire ve diğer yiyecek tedarikinin yeterli olarak sağlanamadığı için Belgalar kabileleri arasında yapılan ittifak bozuldu. Toplanmış olan Belgalar kabileleri ittifakı ordusu dağılıp her kabile mensubu savaşçı kendi kabilesinin arazisine geri döndü. Fakat Belgalar kabileleri aralarında yaptıkları bir anlaşma ile ileride Romalılar eski ittifaka katılmış olan herhangi bir tek kabileyi istila etme girişimine geçerlerse Belgalar ittifakının o kabileye destek vermek için tekrar kurulabileceği prensibi üzerinde anlaştılar. Sezar girmiş olduğu Belgalar kabileleri toprakları üzerindeki ilerleyişini durdurmadı. Bu ilerleyişi sırasında karşılaştığı Belgalar kabileleri birer birer Romalılara katılıp onlara itaat sözü yemini vererek teslim olmaya başladılar. Sonunda en büyük 4 Belgalar kabilesi - Nerviler, Atrebatlar, Aduatuclar ve Viromandular -haricindeki Belgalar Sezar tarafından Roma yönetimi altına alındı. Sadece bu 4 büyük Belgalar kabilesi bağımsız kaldı.^[5]

Sezar'la görüşmeler yapan Ambanlar kabilesi ileri gelenleri Sezar'a Romalı yönetimine en fazla karşı çıkan Belgalar kabilelerinin başında Nerviler geldiğini söylemişlerdi. Nerviler kabilesi kabile mensuplarına yozlaştırıcı etkiler yaptığı için ve olasılıkla bunların Romalılar tesirlerini arazilerine getireceklerinden korktukları için Romalı tacirlerin ülkelerine lüks Romalı malları ihraç edip getirmelerini ve kabile mensuplarının bu malları satın almasını yasaklamışlardı. Nerviler Romalılar hiçbir surette, her iki taraf için de gayet uygun olsa bile, barış sağlamak için konuşmalara ve müzakerelere girmekten sakınmaktaydılar. Eğer Sezar Galya'da ve Belgalar kabileleri arasında barış sağlamak ve buralarda sulh ve sükun sağlamak için tedbirler almak istemekteyse önce Nervilerin başını çektiği Belgalara karşı savaş yapması gerekmekteydi.

Nervilerin bu muharebenin sonunda yaptıkları son direnişten sonra Nervilerin savaşçılarından gayet küçük sayıda hayatta kalan kalmıştı. Diğerlerinin hepsi hayatlarını kaybetmişlerdi. Onların kampından bulunan geri kalanlar, ihtiyarlar, çocuklar ve kadınlar Romalılara teslim oldular. Sezar'ın eserine göre geride kalanların açıklamalarına göre Nerviler bu savaşa savaşçı ve destekçi 60,000 kişi ile katılmışlardı ve bunlardan hayatta kalıp silah taşıyabilecek 500 kişi kalmıştı. Sezar, Romalıların bu geri kalanları koruyacağına söz vererek bunları kendi arazilerine gönderdi. Bu kabileden kalan bu zayıf gruba komşu kabilelerin saldırılarını önlemek için Sezar bu komşulara haberler göndererek onları ikaz edip bunların Romalılar savunması altında olduklarını ve bunlara saldırıda bulunmamalarını bildirdi.

Aduatuclar, Belgalar kabileleri ittifakının Remlere karşı geçtiği ve yaptığı askerî harekâta katılmak için savaşçılar göndermişti. Ama bu savaşçılar yolda iken Sabis Muharebesi, Romalılar tarafından kazanılmış ve büyük zayiat veren savaşan Belgalar ittifakı ordusundan geri kalanlar dağılmıştı. Bu Belgalar hezimetini yolda iken haber alan Aduatuclar savaşçıları geri dönüp kendi arazilerine gidip dağıldılar. Fakat bu savaşçıların çoğu doğal olarak çok korunaklı olan bu kabilenin merkezi olan kasabaya dönmüşlerdi ve kabile bu kasabayı savunmaya karar verdiler. Sezar ordusu ile bu kasaba üzerine yürüdü. Romalılar ve savunmacılar arasında ufak çatışmalar yapıldı. Fakat Sezar bu şehri kuşatmaya almaya karar verdi. Bunun için standart Romalı ordu stili korunaklı ordu kampı inşa etmeye ve kuşatma makinelerini kurmaya başladılar. Bu yapılmakta olan Romalılar kampı ve Romalı kuşatma makinaları savunmacı Belgalılara o kadar tesir yaptı ki Sezar'a haberci göndererek ona teslim olup, silahlarını bırakıp, Roma'ya itaat sözü vereceklerini bildirdiler. Fakat muharebeye giremeden buraya geri dönen savaşçıların bir kısmı bunu kabul etmemişlerdi ve silahlarını yanlarında saklamışlardı. Bu savaşçılara kabilenin temsilcilerini Romalılara müzakerelere gittikleri günün gecesi akşam karanlığından faydalanarak Romalılar ordularına ve korunaklı ordugah mevzilerine hiç umutsuz olarak ama büyük bir cesaretle saldırıya geçtiler. Bir taarruza karşı hazır bulunan Romalılar bu saldırıyı yapanlara 4,000 ölü gibi gayet büyük zayiat verdirerek onların saldırısını durdurdular. Bu saldırı dolayısıyla Sezar Aduatucların hepsini (savaşçı ve savaşçı olmayan erkek, kadın çocuk) köle olarak ilan etti. Takriben 53.000 kişilik Aduatuclar kabilesi mensupları Romalılar esir pazarlarında satıldılar.

Sabis Muharebesi Sezar'ın kitabına göre "Sabis Çayı" adı verilen bir akarsu kenarlarında yapılmıştır. Fakat Sabis Çayı'nın modern Kuzey Fransa'da hangi akarsu olduğu üzerinde tartışmalar yapılmıştır. 20.yüzyıl ortasına kadar bu akarsunu modern Aulnoye-Aymeries kentinden geçen "Sambre Çayı" olduğu kabul edilmişti. Bunun için tarihçiler bu muharebe ye "Sambre Muharebesi" adını da vermişlerdi.

Fakat önce Belçikalı tarihçi M.A. Arnould 1941'de^[6] ve sonra daha etkili olarak 1955'te Fransız tarihçi P. Turquin^[7] yazdıkları makaleler ile Sabis Nehri'nin Saulzoir kentinde "Selle Nehri" olduğu hiç itiraz götüremeyecek bir şekilde işbat edilmiştir. Bunun için bu muharebeyi "Sambre Muharebesi" olarak adlandırmanın hatalı olduğu ve daha uygun bir modern isimle "Selle Muharebesi" olması gerektiği modern tarihçilerce kabul edilmiştir.

Bunlara göre şu nedenlerle muharebenin yapıldığı mevki olan Sabis Çayı'nın modern mevkii Selle Çayı idi:

• "Sabis" sözcüğü ile "Selle" sözcüğü arasında pek çok Orta Çağ kaynaklarında kullanılan ve o zaman gelişmekte olan Fransızca dilinde bulunan bir linguistik ilişki bulunmaktadır.
• Sezar bu muharebeden sonra Belocvaclar arazisine ve sonra Nerviler arazisine doğru üzerinde ilerlemekte olduğu yol büyük olasılıkla önce Boulogne-sur-Mer ve oradan da Ren Nehri ve Köln'e giden yoldur. Bu yol Selle Çayı üzerindnen geçmektedir ve bundan sonra bu yol Nerviler arazileri sınırlarına gelmektedir. Nerviler büyük bir ihtimalle bu sınırda Romalıları beklemekte idiler.
• Sezar'ın üzerinde ilerlemekte olduğu Boulogne-sur-Mer mevkine giden yol "Sambre Çayı"'na paraleldir ve bir köprü ile geçilmez. Aynı yol Selle Çayı'na dikeydir ve bu akarsuyun bir köprü ile geçilmesini gerektir.
• Selle Çayı, Nerviler etrafında birleşerek onlarla ittifak yapan Belgalar kabilelerinin arazilerinin hemen ortasından geçmektedir. Bu ittifaka katılan Aduatucler bir Germen asıllı kabile olup modern Belçika'nın doğusunda yaşamaktaydılar. Bu kabile savaşçıları akarsu önünde toplanmış olan Belgalar ittifakı ordularına yetişememesi bu nedenle ortaya çıkmış olması gayet muhtemeldir.
• Saulzoir civarının coğrafi nitelikleri Sezar'ın kitabında verdiği Sabis Nehri mevkii tasvirine uymaktadır. Birbirlerine karşılıklı iki tepe bulunmakta; bu tepelerin altında bir düzlük bulunmakta ve bu düzlükten Selle Çayı geçmektedir.

• Jül Sezar
• Galya Savaşları
• Commentarii de Bello Gallico

• Jül Sezar (Tür. çev.: Hamit Dereli) (1942) Gallia Savaşı, İstanbul: Maarif Basımevi (Dünya Edebiyatından Tercümeler - Latin Klasikleri) Kitap II Googlebooks
• Jül Sezar, Commentarii de Bello Gallico Kitap II
• Dennis, Peter (2010) Julius Caesar: The background, strategies, tactics and battlefield experiences of the greatest commanders of history. Osprey Publishing, ISBN 1846039282. (İngilizce)

• Rickard, John (20 Mart 2009) "Battle of the Sambre, July 57 B.C." Military History Encyclopedia on the Web "History Of War.org" websitesi [1] 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.