Língua yucuna

Yucuna

Jukuna

Falado(a) em: Colômbia
Total de falantes: 1.800 (2001)
Família: Aruaque
 Setentrional
  Aruaque do alto Amazonas
   Western Nawiki
    Yucuna
Códigos de língua
ISO 639-1: --
ISO 639-2: ---
ISO 639-3: ycn

Yucuna (Jukuna) é uma das línguas aruaques da Colombia. A extinta língua Guarú (Garú) era uma língua muito similar ou um dialeto da Yacuna.

Fonologia

Os 20 fonemas do yukuna são:[1]

  • p, t, tʃ, k, ʔ ; s, h ; m, n, ɲ ; l, ɾ ; w, j
  • i, e, a, ɔ, ʊ ; V́

Escrita

O alfabeto latino usado pelo Yucuna não apresenta as letras B, D, F, K, V, W, X, Z; apresenta as formas Ñ, Ch, Ph, Th, Hu;

Amostra de texto

Pai Nosso Huara'apá, je'echú chu i'imacare. Palájne'eque huani picá. Piyuqueja ina'uqué huacára'ajeri penaje picá. Huahuata caja pi'imacá Huahuacára'ajeri. Huahuata caja ina'uqué la'acá maare eja'ahuá chu nacaje pihuátaca que, je'echú chu nala'acá que caja. Pa'á huajló a'ajnejí chuhuajá, huajñácaloje penaje. Pamó huachaje pu'uhuaré huala'acare liyá, huamaco ajopana chaje chapú nala'acare huecá liyá que caja. Piyuríniya nacaje a'acá huame'é rijluhua, huala'acá piyá pu'uhuaré raú. Pi'imatá caja huecá pu'uhuaré la'ajeño huacára'ajeri liyá. Huahuacára'ajeri huani picá. Picá hue'epiri piyuqueja nacaje la'acana nacojé. Matajnaco pi'imajica. Caja queja pi'imajica palánija.

Bibliografia

  • Schauer, Stanley; Schauer, Junia (1967). Yucuna phonemics. Phonemic systems of Colombian languages 14: 61-71. Norman: Summer Institute of Linguistics.
  • Schauer, Stanley; Schauer, Junia (1978). Una gramática del Yucuna. Artículos en Lingüística y Campos Afines 5: 1-52. Bogotá: Summer Institute of Linguistics.
  • Schauer, Stanley; Schauer, Junia (1993). El Yukuna. 44 p. (no prelo)
  • Schauer, Stanley; Schauer, Junia; Yucuna, Eladio; Yucuna, Walter (2005). Meke kemakánaka puráka’aloji: wapura’akó chu, eyá karíwana chu (Diccionario bilingüe Yukuna-Español; Español-Yukuna). Bogotá: Editorial Fundación para el Desarrollo de los Pueblos Marginados.
  • Rivet, Paul (1947). La langue Guarú. Journal de la Société des Américanistes 36: 137-138. Paris.

Notas

  1. Ramirez, Henri (2020). Enciclopédia das línguas Arawak: acrescida de seis novas línguas e dois bancos de dados. 2 1 ed. Curitiba: Editora CRV. 208 páginas. ISBN 978-65-5578-892-1. doi:10.24824/978655578892.1 

Ligações externas

  • Pangloss Yucuna corpus
  • The Yucuna Indians
  • Corpus of myths and tales (in Yucuna and French)
  • Ethnographic films of the Yucuna Indians with texts of dialogues by Laurent Fontaine
  • http://www.omniglot.com/writing/yucuna.htm
  • https://www.bible.com/es/bible/1101/mat.6.ycnnt
  • http://www.ethnologue.com/language/YCN
  • http://www.native-languages.org/yucuna.htm
  • http://www-01.sil.org/americas/colombia/pubs/34818.pdf
  • v
  • d
  • e
Japurá-Colômbia
Mepuri • Yumana • Passé • Kauixana • Mandawaka • Warekena • Baniwa-Koripako • Tariana • Piapoco • Achagua • Kabiyari • Resígaro • Wainumá • Mariaté • Yukuna
Alto Orinoco
Amazonas-Antilhas
Wayuu (Guajiro) • Paraujano • Taíno • Iñeri • Garífuna • Lokono • Caquetio • Marawá • Waraiku • Wirina
Médio Rio Negro
Baré • Guinau • Anauyá • Mainatari • Yabahana
Central
Bahuana • Manao • Cariaí • Aruã • Shebayo
Pidiana
Amapá
Mato Grosso
Xingu
Xarai
Bolívia
Baure • Paunaka • Mojeño • Terena
Purus
Iñapari • Yine (Kuxitineri, Kuniba, Katukina, Canamare) • Apurinã • Cararí
Pré-Andino (Kampa)
Pozuzo
Yanesha' (Amuesha)
Baixo Ucayali
Protolíngua
obras sobre as línguas
Controle de autoridade