WikiMini

Estera Golde-Stróżecka

Estera Golde-Strożecka
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

1 sierpnia 1872
Płock

Data i miejsce śmierci

2 września 1938
Paryż

Multimedia w Wikimedia Commons

Estera Golde-Strożecka, ps. Doktorka, Etka, Irena, Miłaszewska, Pedagog[1] (ur. 20 lipca[2] albo 1 sierpnia 1872 w Płocku, zm. 2 września 1938 w Paryżu) – polska i francuska działaczka polityczna i socjalistyczna, oraz lekarka i komunistka, uczestniczka wojny domowej w Hiszpanii[3].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodziła się w zamożnej rodzinie kupieckiej[1] jako Estera Gołda, córka Beniamina i Liby Ruchli z domu Goldsztejn[2][4]. Miała siostrę – Cecylię i brata Juliusza. Mieszkała w Płocku przy ul. Więziennej nr 254c[2]. Zdała maturę w 1888[1] i wyjechała do Genewy, a następnie do Paryża. Na początku lat dziewięćdziesiątych przyjeżdżała do kraju, gdzie w kółkach socjalistycznych prawdopodobnie poznała swojego przyszłego męża Jana Strożeckiego. Od 1893 należała do utworzonej w Paryżu polskiej organizacji socjalistów, w której działali także Cezaryna Wojnarowska, Kazimierz Kelles-Krauz i Stanisław Grabski[1]. W tym samym roku za agitację socjalistyczną w Królestwie Kongresowym została aresztowana i uwięziona w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej. Po zwolnieniu z aresztu za kaucją 5.000 rubli wróciła do Paryża, gdzie z Kelles-Krauzem założyła paryską sekcję Związku Zagranicznego Socjalistów Polskich[1].

Członkini Polskiej Partii Socjalistycznej od 1893, w latach 1897–1898 w kierownictwie jej warszawskiego koła. W 1897 udała się do Moskwy, by spotkać się z więzionym tam Strożeckim. Już w następnym roku sama została zesłana na wschód Rosji, do Orłowa, skąd zbiegła w 1900[1]. Po powrocie, nie mogąc pozostać na terytorium Królestwa Kongresowego[1], zaangażowała się w działalność PPS w zaborze pruskim. W celu uzyskania obywatelstwa pruskiego zawarła związek małżeński z działaczem tej partii Emilem Casparim[5].

W latach 1905–1906 była członkiem Centralnego Komitetu Robotniczego PPS, przedstawicielką odłamu tzw. „młodych”; po rozłamie w partii pozostała więc w PPS-Lewicy. W 1906 wyjechała do Genewy, gdzie wzięła ślub z Janem Strożeckim. Razem zamieszkali w Paryżu, prowadziła tam gabinet lekarski[1]. Z mężem działała w paryskim klubie PPS-Lewicy. Była przeciwniczką usuwania z programu tej partii postulatu niepodległości Polski[1]. W sierpniu 1918 jej mąż zginął tragicznie, ratując tonącego w rzece.

Powróciła do Warszawy w 1919 i wstąpiła do Komunistycznej Partii Robotniczej Polski, tam rozpoczęła działalność w Wydziale Kultury i Oświaty. Od 1921 działała w Stowarzyszeniu Wolnomyślicieli Polskich, gdzie od 1926 do zawieszenia działalności SWP była wiceprzewodniczącą zarządu. Wraz z Januszem Korczakiem organizowała domy dziecka. Dwukrotnie wybrano ją do zarządu warszawskiej Kasy Chorych. W latach 1924-1928 była członkiem Wydziału Kobiecego KPP. W 1927 była delegatem na IV Zjazd partii. Z obawy przed aresztowaniem w 1928 wyemigrowała do Francji. Była członkiem Francuskiej Partii Komunistycznej[1], działała także w Międzynarodowej Organizacji Pomocy Rewolucjonistom. Od 1934 przebywała w Związku Radzieckim, gdzie pracowała w Komitecie Centralnym MOPR. W 1936 wróciła do Francji i objęła stanowisko redaktora „Dziennika Ludowego” wychodzącego w latach 1936 – 1938. Uczestniczyła w poufnej paryskiej konferencji KPP w 1937. Zmarła na dławicę piersiową w 1938[1].

Miała córkę i syna. Córka, Irène Strozecka-Cornu (1907 – 2001)[6] była działaczką Francuskiej Partii Komunistycznej[7], drugą żoną francuskiego syndykalisty, działacza związkowego i urbanisty Marcela Cornu (1909 – 2001)[6]. Od listopada 1936 wraz z córką Estera Strożecka uczestniczyła w hiszpańskiej wojnie domowej[7]. Obie, posiadając wykształcenie medyczne, niosły pomoc dla rannych żołnierzy Brygad Międzynarodowych. Irène w ciągu trzech tygodni utworzyła w Murcji Szpital Pasionaria na 200 łóżek[7]. Estera Strożecka zarządzała tą placówką oraz innymi szpitalami[3].

Syn, Jean Thaddée Strozecki (1911 – 1969), był działaczem komunistycznym w Grenoble[8][9].

Estera Golde-Strożecka spoczywa na Cmentarzu Pére-Lachaise wraz z mężem i synem[9].

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

Od 24 listopada 1961 do 15 lutego 1994 była patronką ulicy w Warszawie na terenie dzielnicy Wola. Obecnie patronem tej ulicy jest ks. Jan Sitnik[10].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f g h i j k Jan Kancewicz, Golde-Strożecka Estera, [w:] Feliks Tych (red.), Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, Warszawa: Ksia̜żka i Wiedza, 1987, s. 286–287, ISBN 978-83-05-11657-2 [dostęp 2024-10-16].
  2. ↑ a b c Plock PSA Book of Residents [online], Jewish Records Indexing - Poland [dostęp 2024-10-16] (ang.).
  3. ↑ a b GOLDE-STRÓZECKA, Estera | SIDBRINT [online], sidbrint.ub.edu [dostęp 2025-03-14].
  4. ↑ Estera Stróżecka [online], geni_family_tree, 2 marca 2024 [dostęp 2024-10-16] (pol.).
  5. ↑ Marta Sikorska-Kowalska, Środowisko inteligencji radykalnej na przełomie XIX i XX wieku. Próba portretu, „Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku”, 19, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2018, s. 47, ISSN 2080-8313.
  6. ↑ a b Irène Cornu [online], geni_family_tree, 2 marca 2024 [dostęp 2024-10-16] (pol.).
  7. ↑ a b c STRORZECKA-CORNU, Irène | SIDBRINT [online], sidbrint.ub.edu [dostęp 2024-10-16].
  8. ↑ STROZECKI Jean, Thaddée [online], Le Maitron [dostęp 2024-10-16] (fr.).
  9. ↑ a b Cimetière du Père Lachaise - APPL - STROZECKI Jean (1911-1969) [online], Cimetière du Père Lachaise - APPL, 27 października 2023 [dostęp 2024-10-16] (fr.).
  10. ↑ Uchwała nr 28 Rady Narodowej Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 24 listopada 1961 r. w sprawie nadania nazw ulicom, "Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, Warszawa, dnia 20 grudnia 1961 r., nr 22, poz. 96, s. 2; Uchwała Nr II/12/94/A Rady Dzielnicy-Gminy Warszawa Wola z dnia 15 lutego 1994 r. w sprawie zmiany nazwy ulicy.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Encyklopedia Warszawy, praca zbiorowa, PWN Warszawa 1975.