Cerkiew Poczęcia św. Anny w Brodzicy

Cerkiew Poczęcia św. Anny – unicka, następnie prawosławna cerkiew w Brodzicy (dawnej Bohorodycy), wzniesiona w 1858 i zniszczona w 1938 podczas akcji polonizacyjno-rewindykacyjnej.

W 1815 mieszkańcy wsi należący do Kościoła unickiego zaczęli starać się o wzniesienie cerkwi na wiejskim cmentarzu. W roku następnym w miejscowości zbudowano kaplicę Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, drewnianą, krytą gontem, jednokopułową. W 1819 nadany jej został status filii jednej z hrubieszowskich cerkwi unickich. Budynek przetrwał do 1854, gdy zniszczył go pożar^[1]. W 1858 na miejscu zniszczonej świątyni wzniesiono nową, również drewnianą i jednokopułową, trójdzielną, z wolnostojącą dzwonnicą. Nadano jej nowe wezwanie Oczyszczenia Najświętszej Maryi Panny^[1].

Po likwidacji unickiej diecezji chełmskiej cerkiew w Bohorodicy stała się świątynią prawosławną. Dziewięć lat później rozbudowano ją o przedsionek^[1]. W 1892 obiekt został gruntownie wyremontowany, a od ponownego poświęcenia nosił wezwanie Poczęcia św. Anny (poprzednie wezwanie cerkwi nie jest znane w tradycji prawosławnej). Od 1898 cerkiew posiadała status parafialnej^[1]. W 1915 r. 46 prawosławnych rodzin ze wsi udało się na bieżeństwo, a działalność parafii zamarła^[1]. Niemal wszyscy mieszkańcy wsi wrócili do Bohorodycy po 1918^[1] i bezskutecznie ubiegali się o zgodę na restytuowanie parafii w niepodległej Polsce^[2]. Prawosławni stanowili w okresie międzywojennym większość mieszkańców miejscowości^[3]. W 1929 metropolita warszawski i całej Polski Dionizy prosił Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego o zgodę na otwarcie cerkwi w Bohorodycy jako filialnej^[4]. Świątynia nie została jednak przywrócona do stałego użytku liturgicznego. Ministerstwo nie zgodziło się również przekazać jej neounitom^[5]. Nabożeństwa prawosławne, za każdorazową zgodą władz, odbywały się w niej tylko okazjonalnie^[1]. Cerkiew zniszczono 6 lipca 1938^[1] w ramach tzw. akcji polonizacyjno-rewindykacyjnej^[6].

• Grzesiak K.: Diecezja lubelska wobec prawosławia w latach 1918–1939. Wydawnictwo Archidiecezjalne GAUDIUM, 2010, ISBN 978-83-7548-003-0.
• E. Niedźwiedź, J. Niedźwiedź, J. Kalisz, J. Panasiewicz, Dzieje miejscowości gminy Hrubieszów powiat hrubieszowski, Muzeum im. ks. Stanisława Staszica w Hrubieszowie, Hrubieszów-Zamość 2010, ISBN 978-83-89616-24-1