Cerkiew św. Onufrego w Białej Podlaskiej
| cerkiew parafialna | |||||||||||||||||
 Krzyż na miejscu ołtarza zburzonej w 1938 cerkwi | |||||||||||||||||
| Państwo |
| ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||
| Wyznanie | prawosławne | ||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||
| Diecezja | |||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Położenie na mapie Białej Podlaskiej  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |||||||||||||||||
 52°02′29″N 23°06′50″E/52,041389 23,113889 | |||||||||||||||||
Cerkiew św. Onufrego – unicka, a następnie prawosławna cerkiew w Białej Podlaskiej, wzniesiona w 1826 i zniszczona podczas akcji polonizacyjno-rewindykacyjnej 1938 roku.
Cerkiew została zbudowana na nowo otwartym cmentarzu unickim w Białej Podlaskiej. Część funduszy na jej budowę przekazała Stefania Radziwiłłówna, zaś autorem projektu budynku był Stefan Koźmiński. W 1875, wskutek likwidacji unickiej diecezji chełmskiej, budowla przeszła na własność Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego[1]. W pierwszych latach istnienia niepodległej Polski obiekt sakralny był nieczynny. Po licznych prośbach wiernych, którzy po 1918 nie posiadali w Białej Podlaskiej żadnej świątyni[a], prawosławni uzyskali prawo do korzystania z części cmentarza razem z położoną na nim cerkwią[2]. Mogła ona pomieścić równocześnie ok. 70 wiernych, podczas gdy liczbę parafian szacowano na dwa tysiące[2]. W 1929 budynek został rozbudowany według projektu Władysława Wołłodki[1]. Dziewięć lat później cerkiew św. Onufrego została zniszczona w ramach akcji polonizacyjno-rewindykacyjnej[1]. Na jej miejscu w 1956 ustawiono drewnianą cerkiew znajdującą się pierwotnie w Cycowie[1] (według innego źródła – w Pniównie[2]). Obiekt ten znajdował się w Białej Podlaskiej do 1993, gdy został przeniesiony do Dobratycz w związku z oddaniem do użytku nowej murowanej cerkwi parafialnej[1], usytuowanej na wschód od miejsca, gdzie były położone wcześniejsze świątynie. Miejsce po tych cerkwiach upamiętnia krzyż.
Niektóre elementy wyposażenia zniszczonej świątyni znajdowały się w cerkwi św. Michała Archanioła w Nosowie, a do Białej Podlaskiej zostały przeniesione powtórnie po wzniesieniu cerkwi Świętych Cyryla i Metodego[1].
Uwagi
- ↑ Czynne przed tą datą prawosławne obiekty sakralne w Białej Podlaskiej zostały zamknięte (kaplica szpitalna, więzienna i w budynku gimnazjum) lub zrewindykowane na rzecz Kościoła katolickiego (sobór Narodzenia Matki Bożej – dawna unicka cerkiew bazyliańska oraz cerkiew w dawnym kościele reformatów).
Przypisy
- ↑ a b c d e f red. K. Kolendo-Korczakowa, A. Oleńska, M. Zgliński: Katalog zabytków sztuki w Polsce. Województwo lubelskie powiat Biała Podlaska. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 2006, ss. 26–27.
- ↑ a b c A. Bobryk, I. Kochan, Ślady przeszłości. Historia i teraźniejszość prawosławia na południowo-zachodnim Podlasiu w świadomości społecznej, Siedleckie Towarzystwo Naukowe, Siedlce 2010, ss.115–117.
- p
- d
- e
Cerkwie zniszczone w czasie akcji rewindykacyjnej 1938
|
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v dom modlitwy uruchomiony przez ludność prawosławną w miejscowościach, gdzie władze państwowe nie zgodziły się na otwarcie cerkwi; w większości mieściły się w prywatnych domach, niektóre to kaplice cmentarne użytkowane de facto jako parafialne bez oficjalnej rejestracji placówki; lista zniszczonych cerkwi nie musi być kompletna
