Tiếng Baloch
Tiếng Baloch | |
---|---|
بلۏچی Balòci | |
Từ Balochi viết bằng chữ Ba Tư-Ả Rập (kiểu Nastaʿlīq) | |
Sử dụng tại | Pakistan, Iran, Afghanistan, Oman, Turkmenistan[1] |
Tổng số người nói | 7,6 triệu (2007) |
Dân tộc | Chủ yếu là người Baloch, một số người Brahui và Sheedi |
Phân loại | Ấn-Âu |
Phương ngữ | Koroshi |
Địa vị chính thức | |
Ngôn ngữ chính thức tại | Balochistan |
Ngôn ngữ thiểu số được công nhận tại | Iran Provincial in Balochistan Pakistan Provincial in Balochistan Afghanistan Provincial in Nimroz province |
Quy định bởi | Viện hàn lâm Baloch, Quetta, Pakistan |
Mã ngôn ngữ | |
ISO 639-2 | bal |
ISO 639-3 | tùy trường hợp:bgp – Đông Balochbgn – Tây Balochbcc – Nam Balochktl – Koroshi |
Glottolog | balo1260 [2] |
Linguasphere | 58-AAB-a > 58-AAB-aa (East Balochi) + 58-AAB-ab (West Balochi) + 58-AAB-ac (South Balochi) + 58-AAB-ad (Bashkardi) |
Tập tin:Moderniranianlanguagesmap.jpg Bản đồ của tiếng Baloch và các ngôn ngữ Iran khác | |
Bài viết này có chứa ký tự ngữ âm IPA. Nếu không thích hợp hỗ trợ dựng hình, bạn có thể sẽ nhìn thấy dấu chấm hỏi, hộp, hoặc ký hiệu khác thay vì kí tự Unicode. Để biết hướng dẫn giới thiệu về các ký hiệu IPA, xem Trợ giúp:IPA. |
Tiếng Baloch (بلؤچی, Balòči) là một ngôn ngữ thuộc phân nhóm Tây Bắc, ngữ chi Iran.[3] Nó là ngôn ngữ chính của người Baloch, tại Balochistan.
Ngữ âm
Nguyên âm
Hệ thống nguyên âm tiếng Baloch gồm ít nhất tám nguyên âm: năm nguyên âm dài và ba nguyên âm ngắn.[4] Những nguyên âm dài là /aː/, /eː/, /iː/, /oː/, và /uː/. Những nguyên âm ngắn là /a/, /i/ and /u/.
Phương ngữ Nam Baloch (ít nhất là tại Karachi) còn có nguyên âm mũi hóa, nổi bật nhất là /ẽː/ and /ãː/.[5]
Phụ âm
Bản phụ âm dưới đây là chung cho cả phương ngữ Tây Baloch và Nam Baloch.[6] Các phụ âm /s/, /z/, /n/, /ɾ/ và /l/ là các âm chân răng trong phương ngữ Tây Baloch, ít nhất có /ɾ/ được xem là âm răng trong phương ngữ Nam Baloch. Các âm tắc /t/ và /d/ được xem là âm răng trong cả hai phương ngữ.
Môi | Răng | Chân răng | Quặt lưỡi | Vòm-chân răng | Vòm | Ngạc mềm | Thanh hầu | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Tắc | p b | t d | ʈ ɖ | k ɡ | ʔ | |||
Tắc xát | t͡ʃ d͡ʒ | |||||||
Xát | s z | ʃ ʒ[cn 1] | h[cn 2] | |||||
Vỗ | ɾ | ɽ[cn 3] | ||||||
Mũi | m | n | ||||||
Tiếp cận | w | l | j |
Ghi chú
Thêm vào đó, /f/ được ghi nhận ở phương ngữ Nam Baloch, nhưng chỉ có ở vài từ. /x/ (âm xát ngạc mềm vô thanh) có trong vài từ mượn ở phương ngữ Nam Baloch, tương ứng với /χ/ (âm xát lưỡi gà vô thanh) trong phương ngữ Tây Baloch; and /ɣ/ (âm xát ngạc mểm hữu thanh) có trong vài từ mượn ở phương ngữ Nam Baloch, tương ứng với /ʁ/ (âm xát lưỡi gà hữu thanh) trong phương ngữ Tây Baloch.
Ngữ pháp
Cấu trúc thông thường là chủ–tân–động (SOV).
Chú thích
- ^ Hamid Ali Baloch. “SOCIOLINGUISTIC CONTACT AND THE PROVIDENCE OF THE BALOCHI LANGUAGE IN MODERN TIMES”. academia.edu. Truy cập ngày 6 tháng 3 năm 2016.
- ^ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Balochic”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
- ^ "Eastern Iranian languages". Lưu trữ 2009-03-28 tại Wayback Machine Encyclopedia Iranica. "Baluchi, a North-Western Iranian language, is spoken chiefly in Pakistan, in the south-eastern corner of the Iranophone area."
- ^ Xem Farrell (1990) cho phương ngữ Nam Baloch (tại Karachi, Pakistan), và Axenov (2006) cho phương ngữ Tây Baloch nói tại Turkmenistan.
- ^ Farrell (1990).
- ^ Theo lần lượt Axenov (2006) và Farrell (1990).
Thư mục
- Dames, Mansel Longworth (1922). A Text Book of the Balochi Language: Consisting of Miscellaneous Stories, Legends, Poems, and a Balochi-English Vocabulary (bằng tiếng Anh). Lahore: Punjab Government Press. Truy cập ngày 16 tháng 1 năm 2020.
- Farrell, Tim (1990). Basic Balochi: an introductory course (bằng tiếng Anh). Naples: Università degli Studi di Napoli "L'Orientale". OCLC 40953807.
- Jahani, Carina; Korn, Agnes (2009). “Balochi”. Trong Windfuhr, Gernot (biên tập). The Iranian languages. Routledge Language Family Series (bằng tiếng Anh) (ấn bản thứ 1). London: Routledge. tr. 634–692. ISBN 978-0-7007-1131-4.
- Serge, Axenov (2006). The Balochi language of Turkmenistan: a corpus based grammatical description (bằng tiếng Anh). Stockholm: Uppsala Universitet. ISBN 978-91-554-6766-1. OCLC 82163314.
- Jahani, Carina; Korn, Agnes biên tập (2003). The Baloch and Their Neighbours: Ethnic and Linguistic Contact in Balochistan in Historical and Modern Times (bằng tiếng Anh). In cooperation with Gunilla Gren-Eklund. Wiesbaden: Reichert. ISBN 978-3-89500-366-0. OCLC 55149070.
- Jahani, Carina biên tập (2000). Language in society: eight sociolinguistic essays on Balochi. Acta Universitatis Upsaliensis (bằng tiếng Anh). Uppsala University. ISBN 978-91-554-4679-6. OCLC 44509598.