Sürdürülebilir turizm, turizm faaliyetlerinin düzenlenmesinde kaynakların; hâlihazırdaki ve gelecekteki ekonomik, çevresel etkilerin gözetilerek ve turistlerin, sektörün, yerel halkın ihtiyaçlarının hesaba katılarak kullanılmasını ve korunmasını ifade eder.
Turizm faaliyetlerinin düşük gelirli, dezavantajlı bireyler ve azınlık toplulukları üzerindeki olumsuz etkilerine ilişkin dünyanın dört bir yanında farkındalık ve huzursuzluğun artması ile ortaya çıkmış bir kavramdır.[1] Ayrı veya özel bir turizm bir biçimi değil, her türlü turizmin daha sürdürülebilir olmasını sağlamak için çalışmayı ifade eden bir terimdir.[2] Ekonomik kalkınma ve çevre korunmayı birbirilerini güçlendiren unsurlar olarak ele alan bir turizm yaklaşımıdır.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Dünyada kitle turizmi olgusunun yaygınlaştığı 1960'lar ve 1970'ler, aynı zamanda çevre sorunları konusunda farkındalık ve duyarlığın da arttığı bir dönemdir. Avrupa Seyahat Komisyonu adlı Brüksel merkezli kuruluş, 1973 yılında çevreye duyarlı bir turizmin gelişmesi için çalışmalar başlattı. Turizmin çevreye etkileri üzerine araştırmalar yapan İsviçreli akademisyen Jost Krippendorf, "sürdürülebilir turizm" kavramının öncülerinden biri oldu. Krippendordf, 1975'te yayımlanan ‘Die Landschaftsfresser’ isimli eserinde kitle turizminin çevre, ekonomi ve sosyal alan üzerindeki olumsuz etkilerini anlattı ve "yumuşak turizmi" önerdi.[3]
İlk defa 1987 yılında Birleşmiş Milletler (BM) tarafından yayımlanan ve kısaca Brundtland Kararları denilen Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonu'nun raporunda tanımlanan sürdürülebilir kalkınma kavramı, turizm sektörünü de etkiledi.[4] Turizm alanında araştırmalar yapan biliminsanları, ‘‘sürdürülebilir kalkınma" teriminden yola çıkarak, ‘‘sürdürülebilir turizm’’ terimini geliştirdi.
1992'deki Rio Konferansı'nda 182 devlet tarafından çevre sorunlarının tartışılmasının ardından Dünya Turizm Örgütü, Turizm Konseyi ve Yeryüzü Konseyi 1996'da Seyahat ve Turizm için Gündem 21 başlıklı bir rapor hazırladı. Bu raporda kaynak yönetimi ve enerji kullanımını başlıca konulardan biri olarak ele alındı.
Güney Afrika Ulusal Turizm Ajansı, 1996'da sürdürülebilir turizm ile benzer bir kavram olan "sorumlu turizm" terimini ortaya attı. Ajans, hazırladığı raporda yerel halkın iyiliğinin turizminde ana kriter olması gerektiğini belirtti ve turizmin tüm bileşenlerinin üzerlerine düşen sorumluluğa dikkat çekti.[5]
BM, 2030 yılı için belirlenen 17 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefi'ne ulaşmada turizm sektörünün taşıdığı potansiyele dikkat çekmek üzere 2017 yılını "Kalkınma İçin Uluslararası Sürdürülebilir Turizm Yılı” olarak ilan etti.[6] Turizmi olumlu değişikliklere hız verecek bir unsur haline getirmedeki rolleri konusunda devletler, şirketler ve turistler arasında farkındalık yaratmak amacıyla yıl boyu çalışmalar yapıldı.
İlkeler
[değiştir | kaynağı değiştir]Sürdürülebilir turizmin ilkeleri, çeşitli kaynaklarda küçük farklarla ifade edilir.[4] Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) ile Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü (UNWTO), sürdürülebilir turizm ilkelerini 12 başlıkta vermiştir. Bu ilkeler şunlardır:[2]
|
|
İlgili kuruluşlar
[değiştir | kaynağı değiştir].png){kind=spacer}
Küresel Sürdürülebilir Turizm Konseyi adlı uluslararası örgüt, seyahat ve turizm sektöründe sürdürülebilir turizmin temel standartlarını belirler; sürdürülebilir turizm sertifikasyon kuruluşları için uluslararası akreditasyon sağlar.
Türkiye'de Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Türkiye Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansı tarafından Türk turizm endüstrisince benimsenmesi zorunlu tutulan ilke ve uygulamaları içeren Türkiye Sürdürülebilir Turizm Endüstri Kriterleri belirlenmiştir. Küresel Sürdürülebilir Turizm Konseyi kritterlerinin tamamı aynen benimsenmiştir.[7]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Erdoğan, Hatice (2024). "Sürdürülebilir turizm yaklaşımı ile Bursa turizminin değerlendirilmesi". Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü doktora tezi.
- ^ a b Uğurlar, Aysu (1 Mayıs 2018). "Turizmde Sürdürülebilirlik: Bir Ölçülebilirlik Aracı Olarak Göstergelerin Önemi". İDEALKENT. 8 (21): 118-140. ISSN 1307-9905. 2 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi11 Temmuz 2025.
- ^ Çelik, Pınar (15 Mayıs 2022). "Akıllı Turizmde Sürdürülebilir Uygulamalar". Journal of Tourism Intelligence and Smartness. 5 (1): 50-60. ISSN 2651-3420.
- ^ a b Tokmak, Cüneyt (28 Ekim 2023). "Turizm Politikalarının Sürdürülebilir Turizm İlkeleri Doğrultusunda Değerlendirilmesi (Türkiye Cumhuriyeti'nin 100. Yılında 41 Yıllık Turizm Politikaları)". Gaziantep University Journal of Social Sciences. 22 (Cumhuriyet'in 100. Yılı): 738-752. doi:10.21547/jss.1361469. ISSN 1303-0094.
- ^ İlban, Mehmet Oğuzhan; Gümrükçü, Serkan; Yıldız, Nur (31 Mart 2023). "Sürdürülebilir Turizm Çalışmalarında Sorumlu Turizm". Gastroia: Journal of Gastronomy And Travel Research. 7 (1): 201-210. doi:10.32958/gastoria.1245896. ISSN 2602-4144. 11 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi11 Temmuz 2025.
- ^ "2017 Sürdürülebilir Turizm Yılı ilan edildi". Yeşil Ekonomi. 5 Ocak 2017. 21 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2025.
- ^ "TGA | T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı - Güvenli Turizm Programı - Sürdürülebilir Turizm Programı - Sürdürülebilir Turizm Programı Hakkında". tga.gov.tr. 14 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2025.
| İlkeler | |
|---|---|
| Tüketim |
|
| Dünya nüfusu | |
| Teknoloji | |
| Biyoçeşitlilik | |
| Enerji | |
| Gıda | |
| Su | |
| Sorumluluk | |
| Uygulamalar | |
| Sürdürülebilir yönetim | |
| Anlaşmalar ve konferanslar |
|
