Martemyan Ryutin

Martemyan Ryutin
Kişisel bilgiler
Doğum	Martemyan Nikitich Ryutin 13 Şubat 1890(1890-02-13) İrkutsk, Sibirya, Rus İmparatorluğu
Ölüm	10 Ocak 1937 (46 yaşında) Moskova, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti, Sovyetler Birliği

Martemyan Ryutin (13 Şubat 1890 – 10 Ocak 1937) Rus Marksist aktivist, Bolşevik devrimci ve Rus Komünist Partisi'nin siyasi bir görevlisiydi. Ryutin, 1930'ların başında Sovyetler Birliği lideri Josef Stalin'e karşı örgütlenen siyasi bir fraksiyonun lideri ve 200 sayfalık bir muhalefet platformunun yazarı olarak hatırlanır. Ryutin, Ryutin Olayı olarak bilinen platformunu yayınlamasından sonra Sovyet gizli polisi tarafından tutuklandı. Ocak 1937'de siyasi muhaliflere, şüpheli ekonomik "yıkıcılara" ve casuslara karşı yürütülen Büyük Temizlik'in bir parçası olarak idam edildi. Sovyetler Birliği'nin son yıllarında Ryutin siyasi olarak rehabilite edildi. Ardından bırakmış olduğu platform, 2010 yılında İngilizce çeviri olarak ilk baskısını yaptı.

Martemyan Ryutin 13 Şubat 1890'da, o zamanlar Rus İmparatorluğu'nun bir parçası olan Sibirya İrkutsk'te köylü bir ailede doğdu. 1830'da Sibirya'ya sürgün edilen Estonyalı bir isyancının soyundan geliyordu. 13 yaşından itibaren bir fabrikada çalıştı, ancak daha sonra İrkutsk Öğretmenler Semineri'nden mezun olduktan sonra öğretmen ve gazeteci olarak çalıştı.^[1] Ekim 1914'te, Rus Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin Menşevik fraksiyonuna katıldı. Haziran 1915'te Rus Ordusu'na girdi, bir Sibirya yedek alayında Şubat Devrimi sırasında Harbin Garnizon Sovyeti'nin başkanı seçilince Çin'deki Harbin'e transfer edildi ve 1917 yazında, Harbin Sovyeti'nin başkanı seçildi. Aralık ayında Çinlilerin Harbin'deki radikalleşmiş Rus birimlerine karşı askerî eylem tehdidinde bulunmalarının ardından İrkutsk'a geri dönmek zorunda kaldı. 1917 devrimini takip eden Rus İç Savaşı sırasında Ryutin, İrkutsk bölgesinde askeri bir gruba komuta etti.^[1][2][3]

Orduda geçirdiği zamanın ardından Ryutin, partinin tam zamanlı bir siyasi görevlisi oldu. 1920'den 1921'e kadar Irkutsk Guberniya Komitesi'nin başkanıydı. 1922'de partinin Dağıstan Oblast Komitesi Sekreteri yapıldı. Bu pozisyonu 1924'te Moskova'ya transfer edilene kadar elinde tuttu. Ryutin, o zamana kadar Tüm Birlik Komünist Partisi'nin 14. Kongre'sinde ve 15. Kongre'sinde delege olarak seçildi. 15. Kongre'de ise Merkez Komitesi'nin aday üyesi olarak seçildi.^[1][3] Ryutin, ekonomik bakış açının ılımlı tarım politikalarının destekçisiydi ve Nikolay Buharin, Nikolay Uglanov ve Aleksey Rıkov gibi "ılımlı" parti liderleriyle yakın ilişkilere sahipti. Ilımlıların Lev Troçki ve sola karşı Stalin ile aynı tarafta olduğu dönemde, Ryutin parti disiplini konusunda sert görüşlere sahipti.^[2][3] 1927'de Ryutin, muhalefet toplantılarını dağıtmak için kurulan güçlü silah mangalarının ana organizatörüydü. Yine Troçki ve diğerleri, Komünist partiyi protesto etmek için intihar eden Adolf Joffe'nin cenazesinde konuştuğunda, solun son halk gösterisini de bozdu. Ryutin, liderlik adına o kadar çatışmacı bir tarzda konuştu ki, Troçki, kendisine saldırmak isteyen kalabalığı caydırmak için müdahale etmek zorunda kaldı.^[4] 1928 sonbaharında ortaya çıkan yeni bir tahıl tedarik zorlukları dalgasıyla, Stalin başkanlığındaki Komünist Parti, köylülere, tahıllarını piyasanın altındaki fiyatlardan satmaya zorlama kararı aldı. Bu eylem, Savaş komünizminin başarısız tarım politikalarının tezahürü olarak köylülere karşı güç kullanımına ve baskıya karşı çıkan ılımlı Bolşeviklerin muhalefetini sonlandırdı. Stalin cephesi bu muhaliflerin sesini kesmek adına bu sefer de parti içinde bir sağ muhalefet olduğuna dikkat çekerek Ryutin gibi ılımlıları bastırma yoluna gitti. Ekim sonuna kadar Ryutin il parti sekreterliğinden alınmıştı.^[2][5][6][7] Yıl sonunda Ryutin uzaklaştırılmak adına, kendi köyündeki kollektifleştirmeyi izlemek talimatıyla Sibirya'ya gönderildi. Köylü bir ailenin çocuğu olan Ryutin, kolektifleştirme fikrinin bir bütün olarak köylülük için uygun olmadığını ve programın ekonomik felakete yol açacağını düşündü.^[1] Moskova'ya döndüğünde Ryutin, Politbüro'ya sunduğu bir raporda kolektivizasyon programını keskin bir şekilde eleştirdi. Bu rapor Stalin'in öfkesini çekti. Ocak 1930'da Ryutin, kolektivizasyon programının uygulanmasına bir kez daha meydan okuyan bir makale daha yayınladı.^[1][3] Buharin ve Komünist Parti'deki sağın diğer önde gelen üyelerinin aksine, Ryutin görüşlerini geri almayı ve Stalin ile ortaklarının politikalarını desteklemeyi reddetti. Stalin fraksiyonu, 1930 sonbaharında Ryutin'i Komünist Parti'den ihraç için bir çaba başlattı. Ryutin "sağ-oportünist görüşlerin propagandasını" yapmakla suçlandı ve bu hamle onun partiden ihraç edilmesine yol açtı. Komünist Parti'nin disiplin organı olan Merkezi Kontrol Komisyonu'nda sert bir savunma yapmasına rağmen Ryutin'in ihracı 5 Ekim 1930'da Politbüro tarafından onaylandı.^[2][5]

13 Kasım 1930'da Ryutin, karşı-devrimci hamle yapmakla suçlanarak OGPU tarafından tutuklandı. Ryutin soruşturma için hapiste tutuldu, ancak nihayetinde yeterli kanıt olmadığı için 17 Ocak 1931'de serbest bırakıldı. Serbest bırakıldıktan sonra Ryutin, bir elektrik üretim biriminde ekonomist olarak görevlendirildi.^[1] Bu arada, Sovyet ekonomisi kötüden daha kötüye gitmişti. 1928'deki tahıl kıtlığı, 1929-30'daki kötü düşünülmüş kolektivizasyon kampanyasıyla tarımın düzensiz bir hale gelmişti ve bu durum, kuraklıkla daha da kötüleşti. Nihayetinde 1932 ve 1933'te Ukrayna, Kazakistan ve Güney Rusya'nın bazı bölgelerinde büyük bir kıtlıkla sonuçlandı.^[5] Tüm Sovyet ekonomisi bir kriz durumundaydı. Mart 1932'de Ryutin, kendi kendine hazırlanan ve parti üyeleri arasında gizlice elden ele dolaşan "Ryutin Platformu" olarak adlandırılan "Stalin ve Proleter Diktatörlüğünün Krizi" başlıklı 200 sayfalık bir belgenin baş yazarı oldu.^[3] Açık olan şu ki, polis gizli belgenin varlığını keşfettiğinde, silahlı devrim çağrısını aldılar. 22 Eylül 1932'de Ryutin tutuklandı ve soruşturma için tutuldu. 24 Eylül'de yapılan ilk sorgusunda Ryutin, 1928'den beri Stalin'e ve politikalarına siyasi olarak karşı olduğunu doğruladı.^[1][2] 27 Eylül'de Merkez Kontrol Komisyonu, Ryutin'in hizip grubuyla bağlantılı oldukları iddiası nedeniyle partinin 14 üyesini ihraç etmeye karar verdi. 28 Eylül'de yapılan ikinci sorguda Ryutin, yukarıda belirtilen iki önemli hizip belgesinin yazarlığını kabul etti ve yoldaşlarını suçtan muaf tutmaya çalışarak bunların tüm sorumluluğunu almaya çalıştı. Ancak soruşturmalar devam etti ve 9 Ekim 1932'de Komünist Parti Politbüro, Ryutin ve grubuyla iddia edilen bağlantıları ışığında 24 kişiyi daha partiden ihraç etmek için oy kullandı.^[3] Stalin'in Politbüro müzakereleri sırasında Ryutin için ölüm cezasını savunduğu bildirilirken, sonucunda 10 yıl hapis cezası aldı. Ryutin, Moskova'nın kuzeydoğusundaki Vladimir şehri yakınlarındaki Suzdal'a gönderilmeden önce önce Ural bölgesine gönderildi. Hapishanede, beş yıl önce sert muamelede bulunduğu sol muhaliflerle aynı bölüme koyuldu. Koğuş arkadaşı olan Ante Ciliga şunları yazdı:

Ryutin hapishanede! Troçkizmin en şiddetli zulmü olan Ryutin, şimdi hapisteydi, kurbanları arasında tek başına, onların merhametlerine teslim edildi. Büyük bir cazibeydi. Ancak 1927'den beri köprünün altından çok su akmıştı ve artık “NEP'i genişletme” değil, Stalin'in “ultra sol macerasını tartışmak” meseleydi. Bu nedenle hapishane Ryutin'i soğuk ama sakin bir şekilde kabul etti.

1937-38'deki Büyük Temizlik sırasında Ryutin, yeniden yargılanmak üzere Moskova'ya geri getirildi. Gardiyanlar, hücresini gönüllü olarak terk etmeyi reddettiği için ona karşı güç kullanmak zorunda kaldı. Duruşmalar sırasında bütün suçlamaları ısrarla reddetti.^[5][7] 10 Ocak 1937'de Yüksek Sovyet Prezidyumu onu ölüme mahkûm etti. Aynı gün idam edildi. Ryutin'in ailesinin geri kalanı da devletin elinde acımasızca baskı gördü, çocuklarından yalnızca bir tanesi terörden sağ kurulurken diğer ikisi infaz edildi. Dul eşi ise Gulag'ın bir kampına gönderildi ve orada öldü.^[1][2][6] 13 Haziran 1988'de, Sovyet lideri Mihail Gorbaçov Ryutin'i akladı. Uzun süre KGB arşivlerinde saklanan Ryutin Platformu, ilk kez 1990 yılında Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi'nin resmi dergisi İzvestiya'da beş bölüm halinde yayımlandı.