Ercişli Emrah, 17. yüzyılda yaşadığı kabul edilen, Karakoyunlu aşık geleneğine mensup halk şairidir. Erciş karyesine bağlı bir Karakoyunlu köyünde doğmuştur.[1] Ercişli Emrah’ı tanıtan kaynakların başında gelen Emrah ile Selvihan hikâyesinin çeşitli bölgelerde derlenen varyantları Emrah ve babası hakkında farklı bilgiler vermektedir. Bu kaynaklara göre babası olan Âşık Ahmet'in nereli olduğu bilinmemektedir.[1] Doğu Anadolu, İran ve Azerbaycan'ın batı kesimlerini gezerek gördüklerini arı bir Türkçe ile şiirlerine aktarmıştır.
Hayatı hakkındaki bilgiler, büyük oranda şiirlerine ve "Emrah ile Selvihan" adlı halk hikâyesine dayanmaktadır. Uzun süre Erzurumlu Emrah (ö. 1854) ile karıştırılmış, hatta gerçek bir kişi mi yoksa bir hikâye kahramanı mı olduğu dahi tartışılmıştır. Ancak, adının geçtiği cönklerdeki kayıtlar ve kendi şiirlerinde geçen ifadeler, onun gerçekten yaşamış bir âşık olduğunu göstermektedir.[2]
1984’te Van Erciş’e bağlı Çelebibağı kasabasında Ercişli Emrah ve Selvihan’a ait olduğu iddia edilen bir mezar taşı bulunmuş, 1991 yılında yapılacak ikinci bir incelemeye kadar bu taşın ve mezarın gerçek Ercişli Emrah’a ait olduğu düşünülmüştür. Yapılan bu ikinci incelemede ise taşın 18-19. yüzyıldan kaldığı ve üzerindeki “Emrah” yazısının sonradan eklendiği tespit edilerek mezarın Emrah’a ait olmadığı belirtilmiş, tüm yanılgılar giderilmiştir.[3]
Edebi kimliği
[değiştir | kaynağı değiştir]Ercişli Emrah’ın şiirleri sade, mahallî dilli, sanat kaygısından uzak ve doğrudan halk söyleyişine dayalıdır. Koşma, semai ve destan türlerinde şiirler söylemiş, şiirlerinde en çok aşk teması, özellikle Selvihan’a olan aşkı öne çıkar. Divan edebiyatı etkisinden uzak kalmış, dinî ve tasavvufi temalara pek yer vermemiştir. Bu yönüyle 19. yüzyıl şairi Erzurumlu Emrah’tan ayrılır.[4]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir] | Türk şair ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
- ^ a b "ERCİŞLİ EMRAH". TDV İslâm Ansiklopedisi. 6 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2025.
- ^ Taşkesenlioğlu, Lokman (2020). "EMRAH, Ercişli". teis.yesevi.edu.tr. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. 11 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2025.
- ^ Bekki, Salahaddin (1996). “Ercişli Emrah'ın Şâhidesi (Mezar Taşı) Üzerine”, Erciyes, 224: 21-22.
- ^ Sakaoğlu, Saim (1987). Ercişli Emrah. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay. s. 55.