Milan Nedić

Milan Nedić srp. Милан Недић
Predsednik Vlade narodnoga spasa Srbije Vođa Nedićeve Srbije
Mandat 29. avgust 1941. – 4. oktobar 1944.
Prethodnik	Milan Aćimović
Nasljednik	država ukinuta
Rođenje	2. septembar 1878. Grocka, Kneževina Srbija
Smrt	4. februar 1946. Beograd, FNRJ
Politička stranka	nijedna
Vjera	pravoslavac

Milan Nedić (Grocka, Beograd, 2. rujna 1878. – Beograd, 4. veljače 1946.) je bio srpski političar i general, bivši načelnik Generalštaba kraljevske Jugoslavenske vojske, najpoznatiji kao vođa marionetske vlade u Srbiji okupiranoj od strane Trećeg Reicha u Drugom svjetskom ratu.

General Nedić je služio Nemcima i svim snagama radio protiv ustanka u okupiranoj Srbiji. Zbog prekršaja zakletve i služenja okupatoru kralj ga je odbacio, a decembra 1941. je ražalovan.^[1]

Nedić rođen je 2. septmbra 1878. godine u Grockoj od oca Đorđa, načelnika i majke Pelagije, učiteljice. Porijeklo obitelji Nedić je iz sela Zeoke kod Lazarevca, od braće Damjana i Gligorija Nedića. Majka Milana Nedića je unuka kneza Nikole Mihajlovića, Karađorđevog suborca. Gimnaziju je završio u Kragujevcu i 1895. upisao Nižu školu Vojne akademije. Godine 1904. je završio Višu školu Vojne Akademije, potom Generalštabnu pripremnu i stupio na dužnost u vojsci.

U čin majora je unaprijeđen 1910. Služio je tijekom Balkanskih ratova i primio je brojna odlikovanja i medalje za hrabrost. U čin potpukovnika je unaprijeđen 1913. godine.

Godine 1915., tijekom Prvog svjetskog rata je unaprijeđen u pukovnika i služio je u generalštabu kao najmlađi pukovnik u srpskoj vojsci. Tijekom srpskog povlačenja preko Crne Gore i Albanije od studenog 1915. do siječnja 1916., njegovi vojnici su čuvali odstupanje srpske vojske. Godine 1916. je imenovan za ordonans-časnika kralja Petra I. U rujnu 1918. zapovijedao je Pješačkom brigadom Timočke divizije prilikom proboja Solunskog fronta.

Nakon rata, Nedić je nastavio služiti kao zapovjednik pješaštva, prije nego što je imenovan načelnikom štaba Četvrte i Treće vojne oblasti kao i zapovjednikom Dravske divizijske oblasti. U čin divizijskog generala je unaprijeđen 1923. i konačno u čin vojnog generala 1930. godine. Između 1934. i 1935. bio je načelnik Glavnog generalštaba jugoslavenske vojske.

Nedić je 1939. postavljen za Ministra vojske i mornarice Kraljevine Jugoslavije, ali ga je zbog otvorenog podržavanja Trećeg Reicha i Adolfa Hitlera, regent knez Pavle Karađorđević smijenio sa dužnosti 6. studenog 1940. godine.

Glavni članci: Nedićeva Srbija i Propaganda Nedićeve vlade

Milan Nedić je u aprilskom ratu imao stotine hiljada vojnika kao komandant grupe armija, ali je kapitulirao prvog dana rata.^[2] Za vrijeme Travanjskog rata general Nedić zapovijedao je jedinicama Treće armije na prostoru Makedonije i pokušao je spriječiti dijelove 12. njemačke armije da prođu iz pravca Bugarske. Ta fronta je ubrzo probijena i Nedić se morao povući ka unutrašnjosti Srbije. U rasulu je bio jedan od rijetkih generala koji nije dospio u zarobljeništvo. Jugoslavenska vlada ga je 28. travnja 1941. proglasila odgovornim za raspad jugoslavenske odbrane u Makedoniji tijekom invazije sila Osovine.

Zapovjednik Wehrmachta Heinrich Danckelmann odlučio je povjeriti Nediću upravljanje okupiranom Srbijom, nakon što je Nedića predložila srpska aristokracija. Nedić je malo prije toga izgubio sina i trudnu snahu u eksploziji municije u Smedrevskoj tvrđavi, i nakon nekoliko odbijanja, prihvatio je mjesto predsjednika marionetske vlade, nazvane Vlada narodnoga spasa, 29. kolovoza 1941. Država nastala nakon tog događaja danas je poznata kao Nedićeva Srbija.

Do napada nacističke Njemačke na Sovjetski Savez u okupiranoj Srbiji je vladao mir, što je omogućilo primanje velikog broja izbjeglica, uglavnom srpskog porijekla, ali također i mnogo Slovenaca, koje su Nemci planski raseljavali na istok. Često se precenjuje uloga koju je Nedić imao u prihvatu izbeglica. Iz nemačkih izvora se vidi da su Nemci zahtevali da se prognani Srbi prihvate. Nemci su prihvatom izbeglica sprečavali razvoj ustanka u NDH, jer su Srbi, umesto bekstva u šume i planine, dolazili u Srbiju, pod kontrolu vlasti.^[1]

Dana 1. rujna 1941. Nedić je održao govor na Radio Beogradu, gdje je objavio svoju namjeru da "sačuva srž srpskog naroda", prihvaćajući okupaciju i radeći za Nijemce. Neposredno po stupanju na dužnost, Nedićeva vlada je donela prvu meru protiv komunista u vidu Uredbe o prekim sudovima kojom su po kratkom postupku osuđivani na smrt.^[3] Tim činom započela je Nedićeva strahovlada (uz pomoć Nijemaca) u Srbiji. Također je govorio protiv organiziranja otpora okupatorskim snagama. Nedićevu kolaboraciju osudili su partizani, kraljevska izbeglička vlada, pa i Draža Mihailović uprkos prikrivenoj saradnji sa njim.^[1]

Uz pomoć Wermachta, Nedić je pokraj 1941. uspio pacifikovati Srbiju i prisiliti na povlačenje komunističke partizanske odrede i one četnike koji se nisu složili da surađuju sa Nijemcima. Preostalim četničkim odredima u Srbiji je dozvolio legalizaciju, tj. stavljanje pod njegovu komandu. Krajem 1941. godine i Bugari su ušli u prostor Nedićeve Srbije, pod operativnim nadzorom Nemaca, iako se Nedić zaricao da će izvršiti samoubistvo ako do toga dođe.^[1]

U provođenju holokausta u Srbiji je ključnu ulogu imala kvislinška Nedićeva vlada, čija je policija i žandarmerija svojski pomagala nacistima.^[4] U duhu nacionalsocijalizma, Nedićeva vlada je svojim dekretima prvo sprovela odluke okupacionih vlasti o gubljenju prava na rad Jevreja i Roma. Uredbama Nedićeve vlade je zabranjeno “Jevrejima i Ciganima” da rade u državnim službama, da budu studenti Univerziteta, da učestvuju u Nacionalnoj službi rada za obnovu Srbije, a sva njihova imovina proglašena je vlasništvom Srbije bez naknade.^[5] U kolovozu 1942. Nijemci su objavili da je Srbija očišćena od Židova. Šef okupacione vojne uprave dr Harald Turner je 28. marta 1942. zabeležio: „Gospodin Nedić će moći da prisvoji istorijsku zaslugu da je za vreme njegove vladavine jevrejsko pitanje u Srbiji u potpunosti rešeno”.^[6] Ukupan broj stradalih srpskih Jevreja bliži se procentu od devedeset odsto.^[6]

Tijekom rata više od 200.000 ljudi je umrlo u Srbiji zbog rata: 67.000 partizana, 70.000 ljudi u njemačkim koncentracionim logorima i odmazdama, koje su zahtijevale 100 ubijenih Srba za jednog ubijenog njemačkog vojnika. Prema Nikoli Živkoviću, tijekom Nedićeve uprave u Drugom svjetskom ratu, 6.478 biblioteka, 1.670 škola, 30 fakulteta, 19 muzeja, 7 kazališta, 52 pravoslavne crkve i manastira, 216 džamija, 63 sinagoge i više od 60 raznih naučnih institucija je uništeno ili opljačkano.

Glavni članak: Povlačenje kolaboracionista sa Nemcima

Dana 4. listopada 1944., Nedićeva vlada je raspuštena, a on je 6. listopada, zajedno sa većinom svojih ministara, prebačen, po odluci Nijemaca, iz Beograda u austrijski grad Kitzbühel. Kitzbühel je bilo mjesto gdje su bile smještene sve vlade čije su zemlje Nijemci okupirali. Britanske snage su ga predale jugoslavenskim partizanskim snagama 1. siječnja 1946. godine.

Nedić je zatvoren u Beogradu, i redovno ga je saslušavao major Mile Milatović. Beogradske novine su 5. veljače 1946. objavile vijest da je Milan Nedić počinio samoubojstvo skočivši kroz prozor dok čuvari nisu pazili.

Milan Nedić je za života objavio svoje tri knjige:

• Srpska vojska i solunska ofenziva
• Srpska vojska na Albanskoj Golgoti i
• Kralj Aleksandar Prvi Ujedinitelj.

• Nedićeva Srbija
• Nedićeva Velika Srbija
• Propaganda Nedićeve vlade
• Holokaust u Srbiji

Milan Nedić na Wikimedijinoj ostavi

• General Milan Nedic Arhivirano 2007-02-07 na Wayback Machine-u ((sr))

• p
• r
• u

Drugi svjetski rat u Jugoslaviji

Sukobljene
strane

Saveznici	Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije • Komanda Srednjeg Istoka • Crvena armija
Osovina	Wehrmacht • Italijani (do 1943.)  • Bugari (do 1944.)  • Ustaše i Domobrani • Nedićevci i Ljotićevci • Četnici ili JVuO (počeli kao Saveznici)  • Slovenski domobrani • Balisti

Vođe
i vojskovođe

Saveznici	Josip Broz Tito • Arso Jovanović • Peko Dapčević • Koča Popović • Sava Kovačević • Ivo Lola Ribar • Moša Pijade • Kosta Nađ • Edvard Kardelj • Milovan Đilas • Fitzroy MacLean • Henry Maitland Wilson • Fjodor Tolbuhin
Osovina	Alexander Löhr • Maximilian von Weichs • Franz Böhme • Hans Felber • Glaise-Horstenau • Pirzio Biroli • Mario Roatta • Ante Pavelić • Slavko Kvaternik • Mladen Lorković • Milan Nedić • Dimitrije Ljotić • Kosta Pećanac • Dragoljub Mihailović • Momčilo Đujić • Pavle Đurišić • Sekula Drljević • Lav Rupnik

Tok rata

1941. Ustanak	Martovski puč • Aprilski rat • Okupacija • Ustanak (NDH • Crna Gora • Srbija • Slovenija • Makedonija) • Drvar • Kosmaj • Loznica • Krupanj • Užička Republika • Šabac • Mačva • Gornji Milanovac • Kraljevo • Gušenje ustanka u Srbiji (Divci, Napad četnika na Užice, Kadinjača, Mihailović) • Povlačenje u Sandžak • Pljevlja • Olovo
1942. Kozara Bihaćka Republika	Dražgoše • Gušenje ustanka u istočnoj Bosni (Igmanski marš) • Borbe za Istočnu Bosnu • Prijedor • Petrova gora • Treća ofanziva (Trio, Antipartizanska ofanziva u Crnoj Gori) • Četnički pučevi u Bosni • Kozara • Vlasenica • Pohod u Bosansku krajinu • Udbina • Kupres • Livno • Mrkonjić Grad • Gojlo • Jajce • Ljubljanska pokrajina • Albia • Fruška gora • Velika Kapela • Alfa • Kopaonik • Bijela • Beta • Glina • Bihać • Bosanski Novi • Sanski Most • Majur
1943. Neretva Sutjeska Kapitulacija Italije	Teslić • Okučani • Weiss (Weiss I, Weiss II) • Neretva (Prozor, Jablanica, Konjic, Gornji Vakuf, Proboj) • Prodor NOVJ u Hercegovinu • Braun • Drina • Teufel • Prodor NOVJ u Crnu Goru • Lika • Schwarz (Razoružanje četnika, Sutjeska) • Velika Kladuša • Vlasenica • Paula • Zvornik • Varaždin • Lepenica • aerodrom Rajlovac • Bugojno • Neštin • Kapitulacija Italije (Osovina, Split, Romelova ofanziva, Istra) • Zrin • Tuzla • Ofanziva JVuO • Prijepolje • Kolašin • Višegrad • Zenica • Travnik • Štampetov most • Balkanski klanac • Sanski Most • Jesenji pljusak • Virovitica • Koprivnica • Traufe • Glina • Nemačka zimska ofanziva • Ziethen • Kugelblitz (Prijepolje) • Panter • Snežna oluja • Banja Luka
1944. Desant na Drvar Bitka za Srbiju Sremski front	Huk šume • Napfkuchen • Prvi prodor NOVJ u Srbiju (Ivanjica) • Buktinja • Čaglin • Drežnica • Falkenjagd • Februarski pohod • Pik • Bura • Hajka • Popovo polje • Dachstein • Drugi prodor NOVJ u Srbiju • Nemačka ofanziva u istočnoj Bosni • Braunšvajg • Cazin • Lomnica • Korčula • Martin Brod • Prolećna ofanziva • Ljubija • Šolta • Šah • Drvar • Brač • Delnice • Podgorač • Čazma • Blitz • Denkerk • Bosiljevo • Toplica-Jablanica • Sniježnica-Trusina • Muholovka • Röslein • Andrijevica • Treći prodor NOVJ u Srbiju (Kopaonik) • Durmitor • Brezna • Savezničko bombardovanje (Vazdušni most, Ratweek) • Jelova gora • Dunavski vilenjak • Prijedor • Cazin • Banja Luka • Brač • Hvar • Valjevo • Aranđelovac • Cirkus • Trebinje • Niš • Kruševac • Beograd • Sremski front • Kosovo • Mostobran Kraljevo • Prilep • Draufgänger • Travnik • Cazin • Batina • Koprivnica • Našice • Knin • Proboj Armijske grupe E (Proboj iz Srbije, Proboj kroz istočnu Bosnu, Sjemeć, Proboj iz Crne Gore, Zeleni put II) • Četnička ofanziva u istočnoj Bosni • Virovitički mostobran • Decembarska ofanziva
1945. Oslobođenje	Nemački protivudar • Travnik • Zimska oluja • Vukodlak • Mostar • Rübezahl • Bolman • Kraj zime • Majska oluja • Sarajevo • Četnička dejstva u Bosni • Lijevča polje • Proboj Sremskog fronta • Karlovac • Rijeka • Trst • Zagreb • Zelengora • Završne operacije u Sloveniji • Blajburg • Odžak

Ratni zločini

(spisak osuđenih)

Logori	Jasenovac • Sajmište • Banjica • Ciglana • Jadovno • Jajinci • Topovske šupe • Stara Gradiška • Šabac • Niš • Lepoglava • Jastrebarsko
Pokolji	Blagaj • Vrginmost • Drvar • Grahovo • Glina • Skela • Šabac • Kraljevo • Kragujevac • Valjevo • Novi Sad • Drakulić • Zabiokovlje • Imotski-Ljubuški • Gata • Prozor • Bijelo Polje • Sandžak i istočna Bosna • Pivska župa • Vranić • Rača • Drugovac • Blajburg

Vidi još: Narodnooslobodilačka borba • AVNOJ • Saveznici i Jugoslavija • Osovinske operacije • Napadi na garnizone NDH • Antipartizanske operacije u NDH • Kolaboracija četnika • Njemački zločini • Genocid u NDH • Holokaust • Demografski gubici