Związek Hallerczyków

Związek Hallerczyków

Emblemat Związku Hallerczyków
Państwo	Polska
Siedziba	ul. Senatorska 1, Warszawa
Data założenia	1920
Zakończenie działalności	1939
Rodzaj stowarzyszenia	organizacja kombatancka
Zasięg	ogólnopolski
Prezes zarządu	Izydor Modelski (1939)
Członkowie	12 600 (1926)
Powiązania	Legion Rzeczypospolitej Polskiej
brak współrzędnych
Multimedia w Wikimedia Commons

Związek Hallerczyków − organizacja kombatancka skupiająca byłych żołnierzy Armii Polskiej we Francji oraz Górnoślązaków zdemobilizowanych z Wojska Polskiego. Utworzona w sierpniu 1920 roku^[1] na Górnym Śląsku, swoim zasięgiem objęła wkrótce cały kraj. Związek zarejestrowany został przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych dopiero 18 lutego 1924 roku. W 1926 liczył 12 600 członków^[2].

Pod względem politycznym znajdował się początkowo pod wpływem Stronnictwa Narodowego, następnie od 1935 zbliżył się do Polskiego Stronnictwa Chrześcijańskiej Demokracji. Od 1937 związany ze Stronnictwem Pracy^[1]. Związek wspierał ideologię narodową na zasadach religii chrześcijańskiej i występował przeciwko obozowi sanacyjnemu.

4 czerwca 1917 roku, dekretem prezydenta Republiki Francuskiej Raymonda Poincaré, utworzona została armia polska podporządkowana Naczelnemu Dowództwu Francuskiemu, ale mająca walczyć pod polskim sztandarem. Armia ta składała się z ochotników, a jej stan liczebny tuż przed przybyciem do Polski wiosną 1919 roku wynosił około 70 tys. żołnierzy. Ochotnicy przybywali głównie z USA (polonia amerykańska) oraz z obozów jenieckich, gdzie przetrzymywano Polaków z armii niemieckiej i ck-austriackiej. Uczestnictwo Błękitnej Armii w działaniach I wojny światowej było niemal symboliczne, bo sprowadzało się do walk 1 Pułku Strzelców Polskich w okolicach Reims w lipcu 1918 roku, niemniej jednak samo jej istnienie u boku aliantów stawiało Polskę w szeregach zwycięskiej koalicji, umacniając jej pozycję na powojennej konferencji pokojowej. Znacznie większą rolę oddziały Błękitnej Armii odegrały po ich przetransportowaniu do Polski, gdzie wydatnie zasiliły − dzięki swojemu uzbrojeniu, wyszkoleniu i liczebności − tworzące się w kraju Wojsko Polskie. Dywizje Hallera wyparły Ukraińców z Małopolski Wschodniej, osłaniały Wielkopolskę zagrożoną ofensywą niemiecką na wiosnę 1919 roku, brały udział w zajmowaniu Pomorza w styczniu i lutym 1920 roku, a także w wojnie polsko-bolszewickiej.   

Weterani Błękitnej Armii byli zrzeszeni w Związku Hallerczyków. Rokroczne obchody imienin generała 19 marca Związek Hallerczyków przeciwstawiał oficjalnym uroczystościom imieninowym marszałka Piłsudskiego, przypadającym tego samego dnia. Był to wynik wzajemnych animozji pomiędzy dwoma Józefami, sięgających korzeniami jeszcze czasów legionowych, a powiększonych ostatecznie po zamachu majowym 1926 roku, kiedy to gen. Haller potępił działania Piłsudskiego i został przeniesiony w stan spoczynku. Związek Hallerczyków odmawiał więc udziału w urządzanych przez sanację uroczystościach, organizując za to własne, przypominające o tradycjach Armii Polskiej we Francji i gloryfikujące postać jej wodza.

Wśród uroczystości organizowanych przez Związek Hallerczyków w II RP jedną z najważniejszych były obchody piętnastej rocznicy utworzenia Armii Hallera. Uroczystości odbyły się w niedzielę 8 stycznia 1933 roku.

Wchodził w skład Legionu Rzeczypospolitej Polskiej. Działał na terenie całego kraju, głównie w województwach centralnych i zachodnich.

Zarząd Główny Związku Hallerczyków działał przy ulicy Senatorskiej 1 w Warszawie^[3].

Organem prasowym związku był dwutygodnik „Halerczyk”, wydawany w latach 20.

Zarząd Związku Hallerczyków przyznawał odznakę Miecze Hallerowskie.

Honorowym prezesem Związku był gen. Józef Haller^[1].

	Portret	Imię i nazwisko	od	do
1.		Edward Castellaz	22 października 1922[4][5]	16 lutego 1923[6]
2.		Józef Sierociński	16 lutego 1923[6]	28 czerwca 1926[7][8]
3.		Edward Loth	28 czerwca 1926[8]	3 października 1927[9][10]
4.		Franciszek Arciszewski	3 października 1927[9][10]	4 listopada 1928[11]
5.		Izydor Modelski	4 listopada 1928[11]	1939[12]

• Stefan Aksamitek: Gen. Józef Haller: Zarys biografii politycznej. Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 1989. Brak numerów stron w książce