X Dywizjon Bombowy

X Dywizjon Bombowy
	Historia
Państwo	Polska
Rozformowanie	wrzesień 1939
	Tradycje
Kontynuacja	II Dywizjon Niszczycielski Nocny; II/1 Dywizjon Bombowy; 210 Dywizjon Bombowy
	Działania zbrojne
	II wojna światowa; kampania wrześniowa
	Organizacja
Dyslokacja	garnizon Warszawa
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	lotnictwo
Podległość	1 Pułk Lotniczy; Brygada Bombowa

X Dywizjon Bombowy, poprzednio 210 Dywizjon Bombowy – pododdział lotnictwa bombowego Wojska Polskiego okresu II Rzeczypospolitej, wchodzący we wrześniu 1939 roku w skład Brygady Bombowej.

Historia

W 1925 w 1 Pułku Lotniczym stworzono II Dywizjon Lotniczy, złożony z 13 i 14 Eskadr Lotniczych. Jego pierwszym dowódcą został kpt. pil. Jan Petrażycki. W 1926 jednostkę przemianowano na II Dywizjon Niszczycielski, a w 1928 na II Dywizjon Niszczycielski Nocny. 14 Eskadrę Lotniczą przemianowano wówczas na 211 Eskadrę Niszczycielską Nocną, a 13 Eskadrę przesunięto do I Dywizjonu Liniowego. W 1929 Dywizjon został rozszerzony o 212 Eskadrę Niszczycielską Nocną, w 1930 o 113 Eskadrę Myśliwską Nocną, a w 1931 o 213 Eskadrę Niszczycielską Nocną. W 1932 nazwę zmieniono na II/1 Dywizjon Bombowy^[1]^[2]. W 1934 113 Eskadra została przekształcona w jednostkę zapasową i wyłączona ze składu Dywizjonu^[3].

Wiosną 1938 roku został wycofany z pierwszej linii i przejściowo wyposażony w samoloty PZL.23 Karaś, po czym począwszy od października eskadry otrzymały docelowe bombowce PZL.37 Łoś. W tym samym miesiącu Dywizjon wszedł w skład Zgrupowania Bombowego przy 1 Pułku Lotniczym wraz z V/1 Dywizjonem Bombowym. W marcu 1939 II/1 Dywizjon został rozwiązany, a z Eskadr 211 i 212 utworzono 210 Dywizjon Bombowy w składzie Zgrupowania Bombowego^[2].

31 sierpnia 1939 roku 210 Dywizjon Bombowy został przenumerowany na X Dywizjon Bombowy i wszedł w skład Brygady Bombowej^[4]^[5].

Skład

Obsada personalna

Dowódca: ppłk. pil. Józef Werakso
Oficer takt. oper.: kpt. obs. Marian Dydziul^[6]
Oficer nawig. bomb.: por. obs. Tadeusz Rylski^[6]
Oficer techn.: por. lot. Jerzy Unger^[6] †1940 Katyń^[7]
Miejsce stacjonowania : Ułęż
Wyposażenie: 18 samolotów PZL.37B Łoś i PZL.37Abis Łoś oraz 3 samoloty Fokker F.VIIB/3m

Dowódcy dywizjonu

kpt. pil. Jan Petrażycki (1925-1926)^[8]
kpt. pil. Witold Rutkowski (1928-1929)^[9]
mjr pil. Andrzej Płachta (1929-1931)^[9]
mjr obs. Stanisław Luziński (1931-1933)^[10]
mjr pil. Michał Bokalski (1934-1935)^[11]^[12]
mjr pil. Józef Werakso (1935-1937)^[13]
mjr pil. Lotariusz Paweł Arct (1937-† 13 XII 1938^[14])
mjr/ppłk pil. Józef Werakso (1938-1939)^[15]

Przypisy

↑ Pawlak 1989 ↓, s. 47-52.
↑ ^a ^b Bernad i in. 2006 ↓, s. 84.
↑ Pawlak 1989 ↓, s. 82.
↑ Bernad i in. 2006 ↓, s. 104.
↑ Pawlak 1989 ↓, s. 54.
↑ ^a ^b ^c Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w Wojnie Obronnej 1939. s. 103.
↑ Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 747.
↑ Pawlak 1989 ↓, s. 47.
↑ ^a ^b Pawlak 1989 ↓, s. 49.
↑ LAW - Hołd dla bohatera lotnictwa polskiego [dostęp 2025-08-17]
↑ Fundacja Obchodów 100. Rocznicy Odzyskania przez Polskę Niepodległości: Michał Stefan Bokalski (1900-1966) [dostęp 2025-08-17]
↑ Centralne Archiwum Wojskowe Arkusz ewidencji personalnej RKU Michał Bokalski
↑ Centralne Archiwum Wojskowe Arkusz ewidencji personalnej RKU Józef Werakso
↑ Nekrologi ś.p. mjr. pil. Lotariusza Pawła Arcta i kpr. strz. sam. rtg Włodzimierza Piereguta. „Polska Zbrojna”. 346, s. 4, 1938-12-15. Warszawa. .
↑ Centralne Archiwum Wojskowe Arkusz ewidencji personalnej RKU Józef Werakso

Bibliografia

Убиты в Катыни. Книга Памяти польских военнопленных – узников Козельского лагеря НКВД, расстрелянных по решению политбюро ЦК ВКП(б) от 5 марта 1940 года. Лариса Еремина (red.). Москва: Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья», 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.
Izydor Koliński: Wojsko Polskie : krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 9, Regularne jednostki Wojska Polskiego (lotnictwo), formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek lotniczych. Warszawa : Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1978.
Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918-1939. Warszawa: 1989. ISBN 83-206-0760-4.
Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w Wojnie Obronnej 1939. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 1982, s. 103. ISBN 83-206-0281-5.
Denes Bernad, Bogdan Braniewski, Jerzy B. Cynk, Andrzej Glass, Tomasz J. Kopański: PZL.37 Łoś. Gdańsk: AJ-Press, 2006, seria: Monografie Lotnicze. 100. ISBN 83-7237-181-4.

[CITEREFPawlak198947-52-1] Pawlak 1989 ↓, s. 47-52.

[CITEREFBernadBraniewskiCynkGlass200684-2] Bernad i in. 2006 ↓, s. 84.

[CITEREFPawlak198982-3] Pawlak 1989 ↓, s. 82.

[CITEREFBernadBraniewskiCynkGlass2006104-4] Bernad i in. 2006 ↓, s. 104.

[CITEREFPawlak198954-5] Pawlak 1989 ↓, s. 54.

[eskadra-6] Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w Wojnie Obronnej 1939. s. 103.

[CITEREFУбиты_в_Катыни2015747-7] Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 747.

[CITEREFPawlak198947-8] Pawlak 1989 ↓, s. 47.

[CITEREFPawlak198949-9] Pawlak 1989 ↓, s. 49.

[10] LAW - Hołd dla bohatera lotnictwa polskiego [dostęp 2025-08-17]

[11] Fundacja Obchodów 100. Rocznicy Odzyskania przez Polskę Niepodległości: Michał Stefan Bokalski (1900-1966) [dostęp 2025-08-17]

[12] Centralne Archiwum Wojskowe Arkusz ewidencji personalnej RKU Michał Bokalski

[13] Centralne Archiwum Wojskowe Arkusz ewidencji personalnej RKU Józef Werakso

[14] Nekrologi ś.p. mjr. pil. Lotariusza Pawła Arcta i kpr. strz. sam. rtg Włodzimierza Piereguta. „Polska Zbrojna”. 346, s. 4, 1938-12-15. Warszawa. .

[15] Centralne Archiwum Wojskowe Arkusz ewidencji personalnej RKU Józef Werakso

[:1-16] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah ^ai ^aj ^ak ^al ^am ^an ^ao ^ap ^aq ^ar ^as ^at ^au ^av ^aw ^ax ^ay ^az ^ba ^bb ^bc ^bd ^be ^bf ^bg ^bh ^bi ^bj ^bk ^bl ^bm ^bn ^bo ^bp ^bq ^br ^bs ^bt ^bu ^bv ^bw ^bx ^by ^bz ^ca ^cb ^cc ^cd ^ce ^cf ^cg ^ch ^ci ^cj ^ck ^cl ^cm ^cn ^co ^cp ^cq ^cr ^cs ^ct ^cu obcej produkcji lub konstrukcji, używane przez Wojsko Polskie

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[A]

Myśliwskie	Albatros D.II^[A] Albatros D.III^[A] Albatros D.III (Oef)^[A] Albatros D.V^[A] Ansaldo A.1 Balilla^[A] Ansaldo SVA.5^[A] Blériot-SPAD S.51^[A] Blériot-SPAD S.61^[A] Bristol F.2 Fighter^[A] Fokker D.VII^[A] Fokker D.VIII^[A] Halberstadt C.V^[A] Halberstadt CL.II^[A] Halberstadt CL.IV^[A] Hannover CL.II^[A] Hannover CL.V^[A] Martinsyde F.4^[A] Nieuport 16^[A] Nieuport 17^[A] Nieuport 23^[A] Nieuport 24^[A] Nieuport 27^[A] Pfalz D.XII^[A] PWS-A^[A] PWS-10 PZL P.7 PZL P.11 RAF S.E.5^[A] Sopwith Camel^[A] Sopwith Dolphin^[A] SPAD S.VII^[A] SPAD S.XIII^[A] Wibault 70^[A]
Bombowe	Airco DH.9^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] Farman F-68 Goliath^[A] Fokker F.VII^[A] Friedrichshafen G.III^[A] Gotha G.IV^[A] PZL.23 Karaś PZL.37 Łoś Rumpler C.I^[A] LWS-6 Żubr
Samoloty rozpoznawcze i łącznikowe (towarzyszące)	AEG C.IV^[A] Albatros B.II^[A] Albatros C.I^[A] Albatros C.III^[A] Albatros C.V^[A] Albatros C.VII^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Albatros C.XV^[A] Anatra Anasal^[A] Ansaldo A.300^[A] Ansaldo SVA-9^[A] Aviatik C.III^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] De Havilland DH.60 Moth^[A] DFW C.V^[A] Hannover CL.II^[A] Hansa-Brandenburg C.I^[A] Lloyd C.II^[A] Lloyd C.IV^[A] Lloyd C.V^[A] Lublin R.X Lublin R.XIII LWS-3 Mewa LVG B.I^[A] LVG C.II^[A] LVG C.V^[A] LVG C.VI^[A] Oeffag C.I^[A] Oeffag C.II^[A] Potez XV^[A] Potez XXV^[A] Potez XXVII^[A] PWS-5 PZL Ł.2 Rumpler C.I^[A] Rumpler C.VII^[A] Rumpler C.VIII^[A] RWD-14 Czapla Salmson 2^[A]
Szkolne	Albatros B.I^[A] Albatros B.II^[A] LVG B.I^[A] Bartel BM-4 Bartel BM-5 Hansa-Brandenburg B.I^[A] Caudron G.III^[A] Hanriot H.19^[A] Hanriot H.28 Morane-Saulnier MS.35^[A] PWS-12 PWS-16 PWS-18 PWS-26 Rumpler C.VIII^[A] RWD-8 Lublin R.VIII Lublin R.XIV RWD-17
Szturmowe	Albatros J.I^[A]
Transportowe i sanitarne	Lublin R.XVI LWS-2
Wodnosamoloty	CANT Z.506^[A] CAMS-30^[A] Friedrichshafen FF.33^[A] Friedrichshafen FF.49^[A] Latham 43^[A] LeO H.13^[A] LeO H.135B3^[A] Lublin R.VIII Lublin R.XIII Lübeck-Travemünde F4^[A] Macchi M.9^[A] Schreck FBA-17H^[A]
Balony i sterowce	Parseval-Sigsfeld^[A] Caquot typ R^[A] WBS-Caquot DB^[A] WBS-Caquot N-NN^[A] WBS model 39 WBS Jumping WBS E2 Zodiac VZ-11 Lech^[A] Gwiazda Polski
Samoloty prototypowe	Bartel BM-2 Bartel BM-3 Bartel BM-6 CWL WZ-X Lublin R-XX Nikol A-2 PWS-1 PWS-6 PWS-11 PWS-15 PWS-19 PWS-33 Wyżeł PWS-35 Ogar PWS-40 Junak PZL P.1 PZL P.6 PZL P.8 PZL.12 PZL.38 Wilk PZL.42 PZL.46 Sum PZL.50 Jastrząb
Projekty	Bartel BM-1 CWL WZ-VIII CWL WZ-IX Pteranodon PWS-2 PWS-3bis PWS-20ter/hydro PWS-22 PWS-23 PWS-40 PWS-42 PZL.3 PZL.8 PZL.9 PZL.15 PZL.18 PZL P.28 PZL.39 PZL.45 Sokół PZL.48 Lampart PZL.49 Miś PZL.53 Jastrząb II PZL.54 Ryś PZL.55 PZL.56 Kania PZL Łosoś RWD-22 RWD-25 WBS LOPP (sterowiec)
Produkowane na eksport	PZL P.24 PZL.43