Wybory parlamentarne w Liechtensteinie w 2001 roku
Państwo | Liechtenstein | ||
---|---|---|---|
Rodzaj | wybory do Landtagu | ||
Data przeprowadzenia | 9-11 lutego 2001 | ||
Podstawa prawna | Konstytucja Liechtensteinu | ||
Ordynacja wyborcza | proporcjonalne | ||
Głosowanie | |||
| |||
| |||
| |||
Strona internetowa |
Wybory parlamentarne w Liechtensteinie w 2001 roku (niem. Fürstentum Liechtenstein Landtagswahlen 2001) – powszechne wybory do Landtagu, które odbyły się w dniach 9-11 lutego 2001 roku na terenie Księstwa Liechtensteinu.
Ordynacja wyborcza
Landtag Księstwa Liechtensteinu składa się z dwudziestu pięciu deputowanych, którzy są wybierani przez Naród na czteroletnią kadencję są w wyborach tajnych, bezpośrednich, powszechnych, równych i proporcjonalnych z dwóch okręgów wyborczych – Oberlandu i Unterlandu[1]. Czynne prawo wyborcze w Liechtensteinie posiadają obywatele zamieszkujący na stałe w Księstwie, którzy ukończyli 18. rok życia, a ich prawa nie są zawieszone, gdzie cenzus wiekowy dla kandydatów do Landtagu to 20 lat[2].
Każdy wyborca może oddać swój głos na taką liczbę kandydatów z różnych komitetów wyborczych ile wynosi całkowita liczba mandatów możliwych do zdobycia w danym okręgu wyborczym, czyli piętnaście w Oberlandzie i dziesięć w Unterlandzie[1][2].
Miejsce w parlamencie przysługuję tylko komitetom, które przekroczyły próg wyborczy, wynoszący 8%[3]. Mandaty są przyznawane dwuetapowo. W pierwszym etapie przyznaje się tzw. mandaty podstawowe przy pomocy metody Hagenbacha-Bischoffa, a brakujące mandaty rozdysponowuje się jako tzw. mandaty uzupełniające przy pomocy metody d'Hondta[2][4].
Kontekst polityczny
Przełom XX i XXI wieku był burzliwym okresem w polityce Liechtensteinu. Od początku lat dziewięćdziesiątych trwał kryzys polityczny, który rozpoczął się w 1992 r., kiedy przy okazji ustalania terminu referendum dot. przystąpienia Księstwa do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, doszło do sporu kompetencyjnego między monarchą a parlamentem. Wówczas rozpoczęto debatę nad nowelizacją Konstytucji i wprowadzeniem reform. Jan Adam II postulował wówczas znaczne poszerzenie władzy monarszej, kosztem kompetencji Landtagu i Rządu, co wywoływało liczne kontrowersje oraz sprzeciw ówczesnego rządu Unii Patriotycznej, na którego czele stał Mario Frick[5][6].
Ponadto zmianie kadencji parlamentu towarzyszył kryzys wizerunkowy państwa na arenie międzynarodowej wywołany oskarżeniami wobec liechtensteińskich banków o współpracę z organizacjami przestępczymi uwikłanymi w pranie brudnych pieniędzy, które zostały wysunięte w raporcie niemieckiej Federalnej Służby Wywiadu[7][8].
Ustępujący gabinet był pierwszym od 1939 r. rządem większościowym, który powstał po wyborach w 1997 r. wygranych przez Unię Patriotyczną[9]. Kontrowersje związane z reformami konstytucyjnymi oraz kryzys wizerunkowy związany z aferą finansową prowadziły do spadku poparcia dla partii rządzącej, kosztem opozycyjnej Postępowej Partii Obywatelskiej.
Listy wyborcze
Do wyborów przystąpiły trzy komitety wyborcze odpowiadające trzem partiom: Postępowej Partii Obywatelskiej (FBP), Unii Patriotycznej (VU) i Wolnej Liście (FL). Na listach dwóch pierwszych partii znalazła się maksymalna możliwa liczba kandydatów, a zatem dwudziestu pięciu. Na liście FL znalazło się natomiast dwanaście nazwisk, w tym osiem w Oberlandzie i cztery w Unterlandzie. Zatem łącznie w wyborach startowało sześćdziesięciu dwóch kandydatów, a wśród nich znalazło się osiemnaście kobiet, a zatem kobiety stanowiły 26,5% kandydatów[10].
Lista wyborcza | Lider | Kandydaci[10] | Wynik w poprzednich wyborach w 1997 r.[11] | ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Oberland | Unterland | Razem | |||||
Postępowa Partia Obywatelska niem. Fortschrittliche Bürgerpartei | Otmar Hasler | 15 | 10 | 25 | 43,9% | ||
Unia Patriotyczna niem. Vaterländische Union | Mario Frick | 15 | 10 | 25 | 44,2% | ||
Wolna Lista niem. Freie Liste | Christel Hilti-Kaufmann | 8 | 4 | 12 | 11,9% |
Wyniki
Wybory zwyciężyła Postępowa Partia Obywatelska, zdobywając 92 204 głosy (49,9%), co przełożyło się na trzynaście mandatów, a co stanowiło bezwzględną większość w dwudziestopięcioosobowym parlamencie. Drugą siłą w parlamencie stała się Unia Patriotyczna z jedenastoma mandatami, zdobytymi dzięki 76 402 głosom (41,3%). W związku z tym po zaprzysiężeniu nowej kadencji Landtagu powstał nowy rząd większościowy FBP z Otmarem Haslerem na czele, a VU przeszła do opozycji. Wolna Lista minimalnie przekroczyła próg wyborczy, uzyskując 16 184 głosy (8,8%). Poparcie dla FBP wzrosło względem poprzednich wyborów aż o 10,6 punktów procentowych, podczas gdy poparcie dla VU zmalało o 8,0 p.p.[12].
Partia | Wyniki | Mandaty | ||||
---|---|---|---|---|---|---|
Głosy | % | Zmiana | Liczba | Zmiana | ||
FBP | Postępowa Partia Obywatelska | 92 204 | 49,9% | 10,6% | 13 | 3 |
VU | Unia Patriotyczna | 76 402 | 41,3% | 8,0% | 11 | 2 |
FL | Wolna Lista | 16 184 | 8,8% | 2,6% | 1 | 1 |
Wyniki według okręgów i gmin
W obu okręgach wyborczych zwyciężyła Postępowa Partia Obywatelska, przy czym większy odsetek głosów uzyskała w Unterlandzie – 54,9%, przy poparciu dla VU wynoszący 38,7%, a mniejszy w Oberlandzie – 48,2%, przy poparciu dla VU wynoszącym 42,3%[12].
W dziewięciu z jedenastu gmin większość głosów zdobyła FBP, a jedynymi gminami, w których najwyższe poparcie miała VU były Balzers i Triesenberg. Najwyższe poparcie dla FBP odnotowano w gminie Mauren – 62,6%, a najniższe w gminie Triesenberg – 41,6%. Analogicznie najwyższe poparcie dla VU odnotowano w gminie Triesenberg – 51,8%, a najniższe w gminie Mauren – 29,5%. Głosy na Wolną Listę stanowiły największy odsetek w gminie Schaan – 11,3%, a najmniejszy w gminie Gamprin – 4,2%[12].
Oberland
Partia | Balzers | Planken | Schaan | Triesen | Triesenberg | Vaduz | Oberland | ||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
G | % | Z | G | % | Z | G | % | Z | G | % | Z | G | % | Z | G | % | Z | G | % | Z | M | ZM | |
FBP | 12 665 | 43,3% | 9,5% | 1683 | 62,0% | 9,7% | 17 445 | 51,0% | 11,4% | 11 523 | 47,6% | 12,4% | 7943 | 41,6% | 7,9% | 14 619 | 53,5% | 11,1% | 65 878 | 48,2% | 10,6% | 7 | 1 |
VU | 13 689 | 46,8% | 7,8% | 811 | 39,9% | 1,7% | 12 928 | 37,8% | 8,8% | 10 255 | 42,4% | 11,5% | 9887 | 51,8% | 7,0% | 10 246 | 37,5% | 8,8% | 57 816 | 42,3% | 8,7% | 7 | 1 |
FL | 2881 | 9,9% | 1,7% | 221 | 8,1% | 8,0% | 3857 | 11,3% | 2,7% | 2432 | 10,0% | 0,9% | 1265 | 6,6% | 0,9% | 2450 | 9,0% | 2,2% | 13 106 | 9,6% | 1,9% | 1 | 0 |
Unterland
Partia | Eschen | Gamprin | Mauren | Ruggell | Schellenberg | Unterland | ||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
G | % | Z | G | % | Z | G | % | Z | G | % | Z | G | % | Z | G | % | Z | M | ZM | |
FBP | 7578 | 48,5% | 11,3% | 3065 | 54,9% | 10,6% | 8671 | 62,6% | 9,8% | 4434 | 52,6% | 10,0% | 2578 | 57,3% | 10,3% | 26 326 | 54,9% | 10,6% | 6 | 2 |
VU | 7087 | 45,4% | 5,7% | 2279 | 40,8% | 6,2% | 4092 | 29,5% | 5,1% | 3527 | 41,8% | 6,8% | 1601 | 35,6% | 4,3% | 18 586 | 38,7% | 5,9% | 4 | 1 |
FL | 955 | 6,1% | 5,6% | 236 | 4,2% | 4,3% | 1097 | 7,9% | 4,6% | 469 | 5,6% | 3,1% | 321 | 7,1% | 6,0% | 3078 | 6,4% | 4,8% | 0 | 1 |
Frekwencja
Udział w wyborach jest dla obywateli Liechtensteinu z czynnymi prawami wyborczymi jest obowiązkowy[2]. W głosowaniu udział wzięło 14 178 osób spośród 16 350 uprawnionych, a zatem frekwencja wyniosła 86,7% i była niższa o 0,3 punktu procentowego niż w poprzednich wyborach w 1997 r.[13][14].
Wyższa frekwencja wystąpiła w Unterlandzie – 90,7%, podczas gdy w Oberlandzie swój głos oddało 84,8% obywateli[13].
Najwyższą frekwencją cechowała się gmina Schellenberg, w której zagłosowało 92,7% uprawnionych, zaś najniższą gmina Schaan, gdzie zagłosowało 80,2%[13].
Skład Landtagu
W nowej kadencji Landtagu znaleźli się przedstawiciele trzech ugrupowań: trzynastu deputowanych z FBP, jedenastu z VU oraz jeden z FL. Wśród posłów znalazły się trzy kobiety, a zatem stanowiły one 12% deputowanych. Najstarszym posłem był Klaus Wanger z FBP – 59 lat, zaś najmłodszym Wendelin Lampert z FBP – 30 lata. Średnia wieku wynosiła 44,8 lat[15].
Deputowany | Partia | Okręg wyborczy | Gmina | Liczba głosów | Wiek |
---|---|---|---|---|---|
Beck Alois | FBP | Oberland | Schaan | 4474 | 38 lat |
Büchel Markus | FBP | Unterland | Ruggell | 2514 | 48 lat |
Bühler Helmut | FBP | Unterland | Gamprin | 2217 | 43 lata |
Hasler Adrian | FBP | Oberland | –[a] | 4007 | 37 lat |
Kaiser Johannes | FBP | Unterland | Mauren | 2785 | 42 lata |
Kindle Elmar | FBP | Oberland | Triesen | 4131 | 32 lata |
Konrad Helmut | FBP | Oberland | Schaan | 4218 | 46 lat |
Lampert Peter | FBP | Oberland | Vaduz | 4316 | 49 lat |
Lampert Rudolf | FBP | Unterland | Mauren | 2486 | 44 lata |
Lampert Wendelin | FBP | Oberland | Triesenberg | 4154 | 30 lat |
Wanger Klaus | FBP | Oberland | Schaan | 4298 | 59 lat |
Wohlwend Renate | FBP | Unterland | Schellenberg | 2544 | 48 lat |
Zech Jürgen | FBP | Unterland | –[a] | 2421 | 35 lat |
Büchel Otto | VU | Unterland | –[a] | 1703 | 52 lata |
Hartmann Walter | VU | Oberland | –[a] | 3633 | 52 lata |
Hassler-Gerner Ingrid | VU | Unterland | –[a] | 1778 | 53 lata |
Klein Ivo | VU | Unterland | Mauren | 1635 | 39 lat |
Laternser Dorothee | VU | Oberland | –[a] | 3502 | 49 lat |
Oehri Donath | VU | Unterland | Gamprin | 1746 | 42 lata |
Quaderer Hugo | VU | Oberland | Schaan | 3559 | 35 lat |
Sprenger Erich | VU | Oberland | Triesenberg | 3605 | 46 lat |
Sprenger Peter | VU | Oberland | –[a] | 3950 | 47 lat |
Wolff Peter | VU | Oberland | –[a] | 3938 | 54 lata |
Vogt Walter | VU | Oberland | –[a] | 3493 | 53 lata |
Vogt Paul | FL | Oberland | Balzers | 1575 | 48 lat |
Zobacz też
Uwagi
Przypisy
- ↑ a b Art. 46 ust. 1 Konstytucji Liechtensteinu
- ↑ a b c d KrzysztofK. Koźbiał KrzysztofK., System polityczny Księstwa Liechtensteinu, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2013, s. 104-105, ISBN 978-83-233-3523-8 [dostęp 2022-12-29] .
- ↑ Art. 46 ust. 3 Konstytucji Liechtensteinu
- ↑ MarcinM. Łukaszewski MarcinM., Ewolucja prawa wyborczego Liechtensteinu, „Studia Politica Germanica”, Warszawa 2017, ISSN 2299-372X .
- ↑ Staatskrise (28.10.1992) – Historisches Lexikon [online], historisches-lexikon.li [dostęp 2022-12-29] (niem.).
- ↑ Frick, Mario – Historisches Lexikon [online], historisches-lexikon.li [dostęp 2022-12-29] (niem.).
- ↑ Finanzplatzkrise – Historisches Lexikon [online], historisches-lexikon.li [dostęp 2022-12-29] (niem.).
- ↑ Blanchiment d'argent : le Liechtenstein sur la sellette [online], Les Echos, 19 czerwca 2000 [dostęp 2022-12-29] (fr.).
- ↑ Koalition – Historisches Lexikon [online], historisches-lexikon.li [dostęp 2022-12-29] (niem.).
- ↑ a b Landtagswahlen 2001 - Kandidaten [online], www.landtagswahlen.li [dostęp 2023-01-02] .
- ↑ Amt für Volkswirtschaft, Statistisches Jahrbuch Liechtensteins 2001 [online], 2001, s. 354 [dostęp 2023-01-02] (niem.).
- ↑ a b c Landtagswahlen 2001 - Ergebnisse [online], www.landtagswahlen.li [dostęp 2022-12-29] .
- ↑ a b c Landtagswahlen 2001 - Stimmbeteiligung [online], www.landtagswahlen.li [dostęp 2023-01-02] .
- ↑ WilfriedW. Marxer WilfriedW., Wahlverhalten und Wahlmotive im Fürstentum Liechtenstein, Vaduz: Liechtensteinischen Akademischen Gesellschaft, 2000, s. 161 [dostęp 2023-01-02] .
- ↑ Landtagswahlen 2001 - Gewählter Landtag [online], www.landtagswahlen.li [dostęp 2022-12-29] .
- p
- d
- e
Wybory parlamentarne | |
---|---|
Wybory gminne |
|
Referenda |
|