Wielkoraki
Eurypterida | |||
Burmeister, 1843 | |||
Wielkorak | |||
Systematyka | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | zwierzęta | ||
Typ | stawonogi | ||
Podtyp | |||
Gromada | wielkoraki | ||
| |||
|
Wielkoraki (Eurypterida) – wymarła gromada (w niektórych klasyfikacjach rząd) stawonogów.
Opis: Pancerz wąski, prosoma zrośnięta, ze słabo zauważalnym segmentowaniem. Opistoma utworzona przez 12 segmentów. Na końcu prosomy, przy granicy z opistomą para odnóży bardzo powiększona, poszerzona i zmodyfikowana w duże narządy służące do pływania. Największe okazy wielkoraków miały 2,5 m (Jaekelopterus rhenaniae, Pterygotus), zwykle wielkoraki mierzyły jednak kilkadziesiąt cm.
Tryb życia: Bentos ruchomy, drapieżne, wody głównie morskie, ale niektóre gatunki żyły w wodach słodkich i półsłonych.
Występowanie: Grupa kosmopolityczna, znana ze wszystkich kontynentów (z wyjątkiem Antarktydy), najliczniej z Europy i Ameryki Północnej, również na terenie Polski.
Zasięg wiekowy: ordowik – perm
Systematyka wielkoraków według Tollertona, 1989
Istnieje ponad 300 znanych gatunków wielkoraków reprezentujących ponad 60 rodzajów z około 20 rodzin (Tollerton, 1989) Niekompletna lista taksonów wielkoraków: Glyptoscorpioidae
- Glyptoscorpiidae
- Glyptoscorpius
- G. perornatus
- Glyptoscorpius
- Belinuropsidae
- Belinuropsis
- B. wigodensis
- Belinuropsis
Slimonioidea
- Slimoniidae
- Slimonia
- S. acuminatus
- Himantopterus
- H. acuminata
- Slimonia
Hughmillerioidea
- Hughmilleriidae
- Hastimima
- H. whitei
- Hughmilleria
- H. socialis
- H. norvegica
- H. bellistriata
- Salteropterus
- S. abbreviatus
- Grossopterus
- G. overathi
- Lepidoderma
- L. mansfieldi
- L. mazonense
- Hastimima
- Carcinosomatidae
- Carcinosoma
- C. newlini
- C. vaningeni
- C. scorpionis
- Carcinosoma
- Adelophthalmidae
- Adelophthalmus
- A. imhofi
- Lepidoderma
- L. imhofi
- Adelophthalmus
Mixopteroidea
- Mixopteridae
- Mixopterus
- M. multispinosus
- M. kiaeri
- Mixopterus
- Lanarkopteridae
Megalograptoidea
- Megalograptidae
- Megalograptus
- M. welchi
- M. ohioensis
- Echinognathus
- E. clevelandi
- Megalograptus
Eurypteroidea
- Eurypteridae
- Eurypterus
- E. clevelandi
- E. cestrotus
- E. remipes
- E. fischeri
- E. kokomoensis
- E. boyli
- E. ? abbreviatus
- E.? overathi
- Onychopterella
- O. kokomoensis
- Tylopterella
- T. boyli
- Eurypterus
- Dolichopteridae
- Dolichopterus
- D. macrocheirus
- Strobilopterus
- S. princetoni
- Dolichopterus
- Erieopteridae
Stylonuroidea
- Stylonuridae
- Stylonurus
- S. powriei
- S. dolichopteroides
- S. logani
- S. macrophthalmus
- S. scoticus
- S.? multispinosus
- Drepanopterus
- D. pentlandicus
- D. abonensis
- Brachyopterus
- B. stubblefieldi
- B. pentagonalis
- Ctenopterus
- C. cestrotus
- Tarsopterella
- T. scoticus
- Melbournopterus
- M. crossotus
- Campulocephalus
- C. oculatus
- C. scouleri
- Stylonurus
Dolichocephala
- Claypolidae (?)
- Claypole
- C.? lacoana
- Claypole
- Drepanopteridae
- Parastylonuridae
- Laurieipteridae
Kokomopteroidea
- Kokomopteridae
- Hardieopteridae
Brachyopterelloidea
- Brachyopterellidae
Rhenopteroidea
- Rhenopteridae
- Rhenopterus
- R. diensti
- Rhenopterus
Mycopteropoidea
- Mycteropidae
- Mycterops
- M. scabrosus
- M. mathieui
- Mycterops
- Woodwardopteridae
- Woodwardopterus
Pterygotoidea
- Jaekelopteridae
- Pterygotidae
- Pterygotus
- P. (P.) rhenaniae
- P. (P.) anglicus
- P. (A.) buffaloensis
- P. (A.) bohemicus
- P. (P.) osiliensis
- P. (P.) bilobus
- Acutiramus
- Erettopterus
- Himantopterus
- Pterygotus
Bibliografia
- Simon J. Braddy, Markus Poschmann & Erik Tetlie. Giant claw reveals the largest ever arthropod. Biology Letters, 2008, 4, 106–109.
- U. Lehmann & G. Hillmer, 1991: Bezkręgowce kopalne. Wyd. Geologiczne, Warszawa.
- The Paleobiology Database (ang.)
- p
- d
- e
- królestwo: zwierzęta
- podkrólestwo: tkankowce właściwe
- infrakrólestwo: dwubocznie symetryczne
- klad: pierwouste
- nadtyp: wylinkowce
- klad: Panarthropoda
szczękoczułkopodobne |
| ||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
wije |
| ||||||||||||||||||||||||||||
Pancrustacea |
|
Hipotezy na temat pokrewieństwa między podtypami: żuwaczkowce, Myriochelata, pajęczakokształtne, Cormogonida
Taksony niemonofiletyczne: skorupiaki, Maxillopoda, skrytoszczękie, staroraki, tchawkowce, jednogałęziowce, skrzelodyszne, bezżuwaczkowce
Źródło: Gonzalo Giribet, Gregory Edgecombe: The Invertebrate Tree of Life. Princeton University Press, 2020. ISBN 978-0-691-17025-1.