WikiMini

Teodora Lebenthal

Teodora Jadwiga Lebenthal
Data urodzenia

1879 lub 1884 lub 1885

Data i miejsce śmierci

22 stycznia 1942
Iłża

Przyczyna śmierci

tyfus

Zawód, zajęcie

lekarka, dermatolożka

Rodzice

Jakub, Cecylia z d. Goldszten

Teodora Jadwiga Lebenthal, również jako Dora Lebenthal (ur. 1879 lub 1884 lub 1885, zm. 22 stycznia 1942 w Iłży[1][2][3]) – polska lekarka (dermatolog[3]) pochodzenia żydowskiego, kochanka poety Bolesława Leśmiana.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Była córką Jakuba i Cecylii z Goldszomów[3]. Dokładnej daty jej urodzenia nie można ustalić ze względu na brak większości metryk z gmin wyznania mojżeszowego z 1885[3]. Według różnych dokumentów mogła urodzić się w 1879, 1884 lub 1885[3].

Leśmiana poznała w 1917 roku na wakacjach w Iłży (poeta został tam zaproszony przez ich wspólną krewną Celinę Sunderland). Z inspiracji tą miłością poeta stworzył erotyk W malinowym chruśniaku..., a Dora przeszła na katolicyzm 15 września 1920[3], licząc początkowo na małżeństwo z Leśmianem. Nigdy nie wzięli ślubu – Leśmian do końca pozostał w związku małżeńskim z malarką Zofią z Chylińskich Leśmianową[4].

Wobec znacznych problemów finansowych Leśmiana[3], Dora wsparła go finansowo (według niektórych źródeł sprzedała swoje mieszkanie przy ul. Marszałkowskiej 148 w Warszawie wraz z całym umeblowaniem oraz wyposażeniem gabinetu lekarskiego) i podjęła pracę za niewielką pensję w szpitalu św. Łazarza[4].

Związek z Leśmianem trwał 20 lat – do jego śmierci. Według legendy, przy wyprowadzaniu trumny poety z kościoła do karawanu, nie pozwoliła jego rodzinie (żonie i córkom) wsiąść do karawanu i sama pojechała w ostatnią drogę z trumną na cmentarz[4][5].

W 1940 roku wyjechała do Iłży wraz z Celiną Sunderland, uciekając przed zamknięciem w warszawskim getcie. Opuszczona przez nią wynajęła pokój u nauczycielki, Józefy Waysowej. Otrzymała pracę w szpitalu św. Ducha, gdzie lecząc najbiedniejszych zaraziła się tyfusem i zmarła. Została pochowana na cmentarzu w Iłży[4].

Postać Teodory Lebenthal w utworach i publikacjach

[edytuj | edytuj kod]

W filmie fabularnym pt. Leśmian z 1990 w reżyserii Leszka Barona ukazana została m.in. relacja poety i Dory Lebenthal, w rolę której wcieliła się aktorka Iwona Katarzyna Pawlak[6].

Dorota Samborska-Kukuć w artykule Korekty i uzupełnienia do biografii Teodory (Dory) Lebenthal dowodzi wielu przekłamań związanych z biografią lekarki. Badaczka, docierając do dokumentów źródłowych, analizuje poszczególne niejasności wynikłe po części z nieprzychylności kuzyna poety, Jana Brzechwy, oraz córki Leśmiana, Marii Ludwiki Mazurowej[3].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Paweł Nowakowski, O Teodorze Lebenthal 76 lat po jej śmierci [online], ilzahistoria.pl, 4 lutego 2019 [dostęp 2025-06-15].
  2. ↑ Piotr Łopuszański. Leśmian – poeta z Warszawy. „Stolica”, s. 81, styczeń–luty 2025. 
  3. ↑ a b c d e f g h Dorota Samborska-Kukuć: Korekty i uzupełnienia do biografii Teodory (Dory) Lebenthal. Teksty Drugie, 1, 2018-02-15. s. 358-373. [dostęp 2022-01-22]. (pol.).
  4. ↑ a b c d Magda Umer, Kobiety Bolesława Leśmiana [dostęp 2022-08-24]
  5. ↑ Jarosław Marek Rymkiewicz: Leśmian. Encyklopedia. Wyd. II. Evviva L'arte, 2021-12-16. ISBN 978-83-960258-2-1.
  6. ↑ Leśmian. filmpolski.pl. [dostęp 2018-03-04].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]