Taraśnica
Taraśnica (staropol. od czes. tarasnice) – rodzaj lekkiego długolufowego działa przeznaczonego do prowadzenia ognia bezpośredniego.
W XV w. stosowali je czescy husyci, znane było wówczas i w Polsce. Nazwa pochodzi od ruchomej drewnianej zasłony (taras)[1] umieszczanej jako przegroda w lukach pomiędzy wozami szyku taborowego[a]. W późniejszym czasie używano go (podobnie jak hakownic) w obronie murów i innych umocnień stałych.
Taraśnica charakteryzowała się wyjątkowo długą lufą (stosunek kalibru do długości wynosił od 1:8 do 1:12), której średnica przewodu równa była średnicy komory prochowej. Wyróżniano taraśnice duże (kalibru 50-100 mm) i małe (kal. 25-40 mm). Zwykle kowano żelazne, choć znane są i z brązu. Strzelano z nich kulami kamiennymi, potem także żelaznymi i ołowianymi. Przypuszczalna donośność praktyczna działa wynosiła 250-300 metrów. Umieszczano je na przegrodzie (tarasie) lub innej drewnianej podstawie, także na prostej lawecie drewnianej. Jako broń palna zanikło w drugiej połowie XV wieku[2].
Zobacz też
- Hufnica
Uwagi
- ↑ Dlatego często spotykane błędne wyjaśnianie nazwy działa od stosowania go na fortecznych tarasach, stwarza nieporozumienie, będąc najwidoczniej późniejszego pochodzenia. Przytacza je np. Karol Górski w Historii artylerii polskiej, za którym tę interpretację powtarzają inni (Włodzimierz Kwaśniewicz: 1000 słów o dawnej broni palnej. Warszawa: Wyd. MON, 1987 s. 162; Michał Gradowski, Zdzisław Żygulski jun.: Słownik uzbrojenia historycznego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 110); w Leksykonie dawnej broni palnej (dz. cyt., s. 212) uwzględniono obydwie wersje pochodzenia nazwy
Przypisy
Bibliografia
- Włodzimierz Kwaśniewicz: Leksykon dawnej broni palnej. Warszawa: Bellona, 2004, s. 212-213
- Encyklopedia wojskowa. Warszawa: Bellona – Wyd. Naukowe PWN, 2007, t. II (N-Ż), s. 363
- Malá československá enciklopedie. Praha: Academia, 1987, t. VI, s. 129