Tadeusz V. Gromada

Thaddeus Vladimir Gromada

(1968)
Data i miejsce urodzenia	31 lipca 1929 Passaic
Data śmierci	10 sierpnia 2025
Zawód, zajęcie	historyk
Tytuł naukowy	profesor
Alma Mater	Fordham University
Odznaczenia

Tadeusz Włodzimierz Gromada, ang. Thaddeus Vladimir Gromada (ur. 30 lipca 1929 w Passaic, zm. 10 sierpnia 2025^[1]) – polsko-amerykański historyk i działacz polonijny.

Syn górali Jana i Anieli z domu Pudzisz. Ukończył studia historyczne – doktorat z historii Europy Środkowo-Wschodniej pod kierownictwem Casimira Cecysa i Oskara Haleckiego w Fordham University w Nowym Jorku, 1966. The Slovak Question in Polish Foreign Policy 1934–1939^[2]. Główne zainteresowanie badawcze: stosunki polsko-słowackie-czeskie, polska polityka zagraniczna, dzieje polskiej emigracji, ludowa kultura podhalańska. Od 1961 roku członek Polskiego Instytutu Naukowego w Nowym Jorku (PIASA). W latach 1971–1988 sekretarz generalny, od 1991 roku dyrektor wykonawczy PIASA a w latach 2008–2011 prezes. Jednocześnie aż do przejścia na emeryturę 1992 wykładowca historii i studiów etnicznych/imigracyjnych na New Jersey City University. Był wiceprzewodniczącym i członkiem zarządu Fundacji Kościuszkowskiej w latach 1981–2009, prezesem Polsko-Amerykańskiego Stowarzyszenia Historycznego (PAHA) w roku 1984 i w latach 1996–1997. Był członkiem zagraniczny Polskiej Akademii Umiejętności (od 2016) oraz honorowym członkiem Związku Podhalan w Polsce i w Ameryce. Założył i współredagował z siostrą Janiną Gromada Kedroń kwartalnik dwujęzyczny folklorystyczny „Tatra Eagle/ Orzeł Tatrzański”. Nagrodzony w 1985 medalem im. Mieczysława Haimana, najwyższym odznaczeniem przyznawanym przez PAHA, Distinguished Service Award od American Council of Polish Culture w 2000, Krzyżem Oficerskim (1993)^[3] i Komandorskim (2000)^[4] Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej, Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2020)^[5] oraz odznaką „Honoris Gratia” od Prezydenta Stołecznego Miasta Krakowa w 2017.

• Essays on Poland's foreign policy 1918-1939, New York 1970
• Poland and Slovakia during the September-October Crisis of 1938, Studies in Polish Civilization, red. Damian S. Wandycz, (New York, 1971)
• Polish-Slovak Relations Between the Wars 1918-1939, Slovakia in the 19th and 20th Centuries, red. Joseph M. Kirschbaum, (Toronto, 1973)
• The Polish American Experience, Roots of America, National Education Association (wydawca) (Washington, DC, 1975
• Rola regionalizmu w życiu Polonii amerykańskiej Stan i Potrzeby Badań Nad Zbiorowościami Polonijnymi, redaktorzy Hieronim Kubiak i Andrzej Pilch, (Wrocław 1976)
• The Image of Poles in American Film and Television, Ethnic Images in American Film and Television, red. Randall M. Miller, (Philadelphia 1978)
• (wydawca) O. Halecki, Jadwiga of Anjou and the rise of East Central Europe, red. Thaddeus V. Gromada, (New York 1991)
• (redakcja) Polonia amerykańska. Przeszłość i współczesność, red. Hieronim Kubiak, Eugene Kusielewicz i Tadeusz V. Gromada, Wrocław - Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1988
• Report of the New Jersey Governor's Commission On Eastern and Captive Nations History, (Trenton, NJ, 1988)
• 50 th Anniversary: 1942-1992. Polish Institute of Arts & Sciences of America, New York: Polish Institute of Arts & Sciences of America 1995.
• Oskar Halecki, A history of Poland: A New Edition, with additional material by Antony Polonsky and Thaddeus V. Gromada, (New York, 1993)
• Oskar Halecki, Jadwiga Andegaweńska i kształtowanie się Europy Środkowowschodniej, przeł. Maria Borowska-Sobotka, przedm. Thaddeus V. Gromada, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, cop. 2000.
• Woodrow Wilson and Self-Determination for Spisz and Orawa, Wilsonian East Central Europe red. John S. Micgiel, (New York, 1995)
• Mój Mistrz, Oskar Halecki, Oskar Halecki i Jego Wizja Europy, I, red. Małgorzata Dąbrowska, (Warszawa-Łódź 2012)
• Oskar Halecki 1891-1973: Eulogies and Reflections, red. Thaddeus V. Gromada, (Hasbrouck Heights, NJ, 2013)
• Tatra highlander folk culture in Poland and America. Collected essays from "The Tatra Eagle", Hasbrouck Heights, NJ: Tatra Eagle Press 2012.
• My Years in and Out of "The Ivory Tower", (Hasbrouck Heights, NJ 2014)

• Oskar Halecki 1891-1973, „Slavic Review” 33 (1974), s. 203-204.
• Pilsudski and the Slovak Autonomists, „Slavic Review”, XXVIII No. 3, September 1969
• The Slovaks and the Failure of Beck's 'Third Europe Scheme', „Polish Review”, 14, No. 4, 1969
• Sprawa Słowacji w Polskiej Polityce Zagranicznej w Okresu Pomonachyńskiego „Biuletyn Naukowy”, Opole, 1972
• Slovak Nationalists and Poland During the Interwar Period, „East European Quarterly”, XI, No. 3, 1973
• The Contribution of Oscar Halecki to American Scholarship, „Nationalities Papers”, IV, No. 2, 1976
• Joseph Beck in the Light of Recent Polish Historiography, „Polish Review” 26, No. 3 1981
• Europe and Minority Issues: An Historical Perspective, „Polish Review” 37, No. 4, 1992
• Polish Americans and Multiculturalism, „Polish American Studies” 54, No. 4, 1997
• PIASA During the Cold War: A Historical Note on the 70th Anniversary, „Roczniak PAU” (2011/2012)
• Działalność Polskiego Instytutu Naukowego w Ameryce (Polish Institute of Arts and Sciences of America, PIASA) w okresie od czerwca 1996 do czerwca 1997, „Rocznik PAU” (1996/1997), s. 175-181.
• Annual Report of the Executive Director June 1997 – June 1998, „Polish Review” 43 (1998), z. 4, s. 497-506.
• Oskar Halecki, pierwszy dyrektor Polskiego Instytutu Naukowego w Ameryce, historyk i działacz polityczny, „Rocznik Polskiej Akademii Umiejętności” (1999/2000), s. 222—229.
• Działalność Polskiego Instytutu Naukowego w Ameryce (Polish Institute of Arts and Sciences of America, PIASA) w okresie od czerwca 1999 do czerwca 2000, „Rocznik PAU” (1999/2000), s. 193-201.
• Executive Director's Report, „Polish Review” 45 (2000), z. 4, s. 500-510.
• Executive Director's Report, „Polish Review” 46 (2001), z. 4, s. 497-503
• Działalność Polskiego Instytutu Naukowego w Ameryce (Polish Institute of Arts and Sciences of America, PIASA) w okresie od czerwca 2001 do czerwca 2002, „Rocznik PAU” (2001/2002), s. 197-207.
• Działalność Polskiego Instytutu Naukowego w Ameryce (Polish Institute of Arts and Sciences of America, PIASA) w okresie od czerwca 2002 do czerwca 2003, „Rocznik PAU” (2002/2003), s.273-280.
• Działalność Polskiego Instytutu Naukowego w Ameryce (Polish Institute of Arts and Sciences of America, PIASA) w okresie od czerwca 2003 do czerwca 2004, „Rocznik PAU” (2003/2004), s. 261-271.
• Rola i działalność Polskiego Instytutu Naukowego w Ameryce, „Przegląd Polonijny” 32 (2006), s. 85-92, sum. s. 120.
• Działalność Polskiego Instytutu Naukowego w Ameryce (Polish Insitute of Arts and Sciences of America, PIASA) w okresie od czerwca 2006 do czerwca 2007, „Rocznik PAU” (2006/2005), s. 259-270.
• Haiman and Halecki in light of the Polish Institute of Arts & Sciences of America Archives, „Polish American Studies” 63 (2006), z. 2, s.79-92.
• Rola i działalność Polskiego Instytutu Naukowego w Ameryce [w:] I Kongres Polskich Towarzystw na Obczyźnie. 8-11 września 2005, red. Małgorzata Święch-Płonka, Kraków 2007, s. 17-24.

• Michał Kozłowski, Oskar Halecki i jego uczniowie. Wzajemne relacje po latach [w:] Oskar Halecki i jego wizja Europy, red. Małgorzata Dąbrowska, t. 3, Warszawa–Łódź: IPN 2014, s. 24-77 [1].
• Rafał Stobiecki, Tadeusz Gromada. Historyk i organizator życia naukowego, [w:] Klio Za Wielką Wodą: Polscy historycy w Stanach Zjednoczonych po 1945, (Warszawa, 1917)

• http://pau.krakow.pl/II_KPTN/TG.pdf
• Profil na stronach Polskiego Instytutu Naukowego w Nowym Yorku [2]
• http://kurierplus.com/?module=displaystory&story_id=2330&format=print&edition_id=124
• https://web.archive.org/web/20160304081222/http://www.piasa.org/pdf/PIN-past-events-interview.pdf
• Prof. dr Tadeusz Gromada, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2012-07-20] .
• http://www.tadgromada.wordpress.com