Tałgat Musabajew

Tałgat Musabajew

Талгат Мусабаев

Tałgat Musabajew (2022)
Data i miejsce urodzenia	7 stycznia 1951 Fabricznyj, ZSRR
Data śmierci	4 sierpnia 2025
Narodowość	kazachska
Funkcja	dowódca załogi
Łączny czas misji kosmicznych	341 dni, 9 godzin i 46 minut
Misje	Sojuz TM-19, Sojuz TM-27 i Sojuz TM-32
Stopień wojskowy	generał porucznik lotnictwa
Wyuczony zawód	inżynier-pilot
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Tałgat Amangieldijewicz Musabajew (oryg. Талгат Амангельдиевич Мусабаев; ur. 7 stycznia 1951 w Fabricznym, zm. 4 sierpnia 2025) – kazachski i rosyjski^[1] lotnik oraz kosmonauta, generał porucznik lotnictwa, Narodowy Bohater Kazachstanu (1995) i Bohater Federacji Rosyjskiej (1994).

Urodził się 7 stycznia 1951 roku w miejscowości Fabricznyj, ówcześnie położonej w obwodzie ałmackim Kazachskiej SRR, wchodzącej w skład ZSRR (obecnie pod nazwą Kargały w Republice Kazachstanu)^[1][2]. W 1968 roku ukończył szkołę średnią nr 58 w Ałma-Acie, w 1974 roku Ryski Instytut Inżynierów Lotnictwa Cywilnego im. Leninowskiego Komsomołu(inne języki), na którym uzyskał specjalizację z „technicznej eksploatacji lotniczego oprzyrządowania radiowego”, w 1984 roku szkołę w w aeroklubie DOSAAF w Ałma-Acie, w 1989 roku Uljanowski Instytut Lotnictwa Cywilnego(inne języki), otrzymując dyplom uprawniający do pracy w charakterze drugiego pilota samolotu Tu-134, a w lutym 1993 roku Aktobińską Wyższą Szkołę Lotniczą(inne języki), otrzymując dyplom inżyniera-pilota^[1][3][4].

Początkowo pracował jako inżynier w spółce lotnictwa cywilnego, gdzie zajmował później różne stanowiska; działał również w Komsomole^[2]. 11 maja 1990 roku został rekomendowany do włączenia w oddział kosmonautów, w październiku 1990 roku rozpoczął przygotowania w centrum kosmicznym, od 1 lipca do 4 listopada 1994 roku odbywał swój pierwszy lot kosmiczny jako inżynier statku Sojuz TM-19 i stacji kosmicznej Mir; dwukrotnie wykonał wówczas spacer kosmiczny, stając się pierwszym Kazachem, który wyszedł w otwartą przestrzeń kosmiczną^[2][1][5]. Spędził w kosmosie 125 dni, 22 godziny, 53 minuty i 36 sekund. Od 29 stycznia do 25 sierpnia 1998 roku wykonywał swój drugi kosmiczny lot jako dowódca załogi statku Sojuz TM-27 i stacji kosmicznej Mir. Spędził w kosmosie 207 dni, 12 godzin, 51 minut i 2 sekundy. Od 28 kwietnia do 6 maja 2001 roku odbywał swój trzeci lot kosmiczny jako dowódca statku Sojuz TM-32; spędził w kosmosie 7 dni, 22 godziny, 4 minuty i 8 sekund^[2][1].

12 stycznia 1995 roku uzyskał tytuł lotnika-kosmonauty Kazachstanu, zaś 3 kwietnia 1999 roku kosmonauty 1 klasy. 9 sierpnia 2003 roku otrzymał rangę generała majora, a 7 maja 2007 roku generała porucznika lotnictwa Kazachstanu^[2]. W listopadzie 2003 roku odszedł z czynnej służby wojskowej i został zastępcą naczelnika Wojskowej Akademii Inżynieryjnej Sił Powietrznych im. N.J. Żukowskiego^[2][4]. 30 maja 2005 roku został mianowany dyrektorem generalnym wspólnego rosyjsko-kazachskiego przedsiębiorstwa Bajterek (kosmicznego kompleksu rakietowego na bazie rakiet nośnych Angara). 13 lutego 2007 roku Musabajew objął funkcję przewodniczącego komitetu lotniczo-kosmicznego Ministerstwa Wykształcenia i Nauki Kazachstanu^[2][4]. 27 marca 2007 roku stanął na czele nowo utworzonej Narodowej Agencji Kosmicznej Republiki Kazachstanu (Kazkosmos), którą kierował do 2014 roku^[2][5]. W czerwcu 2007 roku dołączył do partii politycznej Nur Otan, a następnie został przewodniczącym podkomisji do spraw kompleksu Bajkonur, wchodzącej w skład międzyrządowej komisji do spraw współpracy między Federacją Rosyjską a Republiką Kazachstanu^[6][2]. W okresie od stycznia 2016 do grudnia 2017 roku był doradcą prezydenta Kazachstanu Nursułtana Nazarbajewa, a w międzyczasie, w lipcu 2017 roku na mocy ukazu prezydenta został deputowanym Senatu Parlamentu Republiki Kazachstanu^[2]. Pełnił tę funkcję do stycznia 2023 roku, kiedy to znalazł się w gronie trzynastu deputowanych, których prezydent Kasym-Żomart Tokajew pozbawił mandatu^[7].

Był żonaty i miał dwójkę dzieci^[3].

Zmarł 4 sierpnia 2025 roku w wieku 74 lat^[8][9]. 6 sierpnia tego roku w Domu Oficerów(inne języki) w Ałmaty odbyły się uroczystości pogrzebowe kosmonauty^[10].

• Order Przyjaźni Narodów (ZSRR, 10 października 1991)^[2]
• Odznaka Honorowa za Zasługi dla Republiki Austrii (Austria, październik 1991)^[2]
• Bohater Federacji Rosyjskiej (24 listopada 1994)^[4]
• Narodowy Bohater Kazachstanu (1995)^[2]
• Order „Ojczyzna” (Kazachstan, 11 listopada 1998)^[2]
• Medal „Astana” (Kazachstan, 1999)^[2]
• Order „Lampart” I klasy (Kazachstan, 10 grudnia 2001)^[11]
• Order „Za zasługi dla Ojczyzny” III klasy (Rosja, 25 grudnia 1998)^[2]
• Order „Za zasługi dla Ojczyzny” II klasy (Rosja, 28 września 2001)^[2]
• Medal za Lot Kosmiczny (NASA, 1998)^[2]
• Medal „Za zasługi w podboju kosmosu” (Rosja, 12 kwietnia 2011)^[12]
• Legia Honorowa (Francja, 2010)^[2]
• Order Nazarbajewa (Kazachstan, 2011)^[2]
• Universal Astronaut Insignia za lot orbitalny (nr 309) – Stowarzyszenie Uczestników Lotów Kosmicznych (Association of Space Explorers(inne języki))^[13]

• Alfabetyczna lista kosmonautów
• Grupy i oddziały kosmonautów