Stemona
 Stemona curtisii | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||
| Klasa | Magnoliopsida | ||
| Nadrząd | liliopodobne (≡ jednoliścienne) | ||
| Rząd | pandanowce | ||
| Rodzina | Stemonaceae | ||
| Rodzaj | Stemona | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Stemona Lour. Fl. Cochinch.: 404 (1790) | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Stemona tuberosa Lour.[3]. | |||
| Synonimy | |||
| |||
| |||
Stemona Lour. – rodzaj wieloletnich roślin z rodziny Stemonaceae, obejmujący 22 gatunki, występujące w Indiach[5], Chinach, Japonii, Azji Południowo-Wschodniej i północnej Australii[4]. Rośliny z tego rodzaju wytwarzają specyficzne, farmakoaktywne alkaloidy, w tym tuberostemoninę.
Morfologia
- Liście
- Ulistnienie okółkowe, naprzeciwległe lub naprzemianległe, błyszczące[6]. Liście u nasady ogonka tworzą poduszkę[7].
- Kwiaty
- Kwiaty zebrane w wierzchotkowaty kwiatostan wyrastający z pachwiny liścia, rzadziej z ogonka liściowego lub żeberka. Okwiat pojedynczy, o listkach lancetowatych[6], o długości do 6 cm[7]. Pręciki wzniesione, osadzone u podstawy listków okwiatu, o nitkach wolnych lub złączonych u nasady[6]. Główki pręcików z pylnikami osadzonymi brzusznie do nasady łącznika przedłużonego do okwiatopodobnego, równowąsko-lancetowatego, długiego wyrostka[7]. Zalążnia górna[6].
- Owoce
- Jajowata do podługowatej torebka. Nasiona podługowate, żeberkowane[6], zawieszone na długim sznureczku z elajosomem w postaci pęcherzykowatych włosków[7].
Biologia i ekologia
- Rozwój
- Wieloletnie geofity lub helofity, rzadziej pnącza lub chamefity[4]. Kwitną Kwiaty emitują zapach padliny lub sera. Są zapylane przez muchówki[7].
- Siedlisko
- Zacienione miejsca wzdłuż strumieniu w wilgotnych lasach równikowych.
- Cechy fitochemiczne
- Rośliny z rodzaju Stemona wytwarzają strukturalnie zróżnicowane alkaloidy, z grupy stenin (przede wszystkim tuberostemoninę), stemoamidów, tuberostemospironin, stemoamin i parwistemolin[8]. W korzeniach Stemona tuberosa obecne są również glikozydy dwubenzylowe (stilbosteminy) o działaniu neuroprotekcyjnym[9].
Systematyka
- Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)
- Należy do rodziny Stemonaceae, w rzędzie pandanowców (Pandanales) zaliczanych do jednoliściennych (monocots)[2].
- Gatunki[4]
|
|
Zastosowanie
- Rośliny lecznicze
- Korzenie rośliny Stemona tuberosa są od starożytności stosowane w tradycyjnej medycynie chińskiej. Surowiec, radix stemonae, aplikowany jest w chorobach układu oddechowego, przede wszystkim w ostrym i przewlekłym kaszlu, krztuścu i gruźlicy, a także chorobach pasożytniczych, przede wszystkim owsicy i wszawicy[10]. Współczesne badania farmakologiczne wykazały, że alkaloidy i dwubenzyle zawarte w tych roślinach wykazują działanie antybakteryjne, antygrzybicze, owadobójcze, przeciwrobacze, przeciwkaszlowe i rozszerzające oskrzela (relaksujące mięśnie gładkie dróg oddechowych)[11].
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2011-02-19] (ang.).
- ↑ Index Nominum Genericorum. Smithsonian Institution. [dostęp 2011-02-19].
- ↑ a b c d Rafaël Govaerts: World Checklist of Selected Plant Families. The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2011-02-19]. (ang.).
- ↑ C. Murugan. Stemona curtisii (Stemonaceae) – A New Record for India from the Bay Islands, Little Nicobar. „Rheedea”. 20 (2), s. 77-79, 2010.
- ↑ a b c d e f g Flora of China. Vol. 24: Stemonaceae. [dostęp 2011-02-19].
- ↑ a b c d e f Klaus Kubitzki: Stemonaceae. W: Klaus Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. T. 3: Flowering Plants. Monocotyledons. Lilianae (except Orchidaceae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 422-424. ISBN 3-540-64060-6. (ang.).
- ↑ Tom Maimone: Stemona alkaloids. The Scripps Research Institute. [dostęp 2011-02-19].
- ↑ Ki Yong Lee, Sang Hyun Sung i Young Choong Kim. Neuroprotective Bibenzyl Glycosides of Stemona tuberosa Roots. „J. Nat. Prod.”. 69, s. 679-681, 2006.
- ↑ Zhanwen Liu: Essentials of Chinese Medicine: Volume 2. Springer, s. 245. ISBN 978-1-84882-592-5.
- ↑ Chung Ki Sung, Takeatsu Kimura, Paul P. H. But, Ji-Xian Guo: International Collation of Traditional and Folk Medicine: Northeast Asia. World Scientific Pub Co Inc, s. 164. ISBN 978-981-02-3639-7.
