Stanisław Szpinalski

Stanisław Szpinalski
	; Stanisław Szpinalski przed 1939
Data i miejsce urodzenia	15 listopada 1901 ; Jekaterinodar
Data i miejsce śmierci	12 czerwca 1957 ; Paryż
Instrumenty	fortepian
Gatunki	muzyka poważna
Wydawnictwo	Polskie Nagrania „Muza”, HMV
	Odznaczenia

Stanisław Leopold Szpinalski (ur. 15 listopada 1901 w Jekaterinodarze, zm. 12 czerwca 1957 w Paryżu) – polski pianista i pedagog, laureat II nagrody na I Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina.

Życiorys

Młodość i wykształcenie

Na fortepianie zaczął grać w wieku kilku lat pod kierunkiem ojca Franciszka^[1], organisty^[2]. Wykształcenie muzyczne w stopniu początkowym uzyskał w Szkole Muzycznej w Rostowie nad Donem^[3], następnie latach 1911–1918 studiował w Konserwatorium Moskiewskim w klasie fortepianu Karola Kippa^[2], gdzie w kwietniu 1918 otrzymał dyplom wirtuozowski^[4]. Po zakończeniu I wojny światowej powrócił z rodziną do Polski i rozpoczął studia w Konserwatorium Warszawskim pod kierunkiem Józefa Turczyńskiego^[2]. W 1924 po otrzymaniu dyplomu z wyróżnieniem wyjechał do Paryża, by w latach 1925–1926 pogłębić swe umiejętności w zakresie gry fortepianowej, teorii i kompozycji^[5]. W latach 1928–1932 dodatkowe nauki pobierał u Ignacego Jana Paderewskiego^[6].

Kariera pianistyczna

W 1927 wystąpił na I Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina, gdzie zdobył II nagrodę. Cały Konkurs wygrał Rosjanin Lew Oborin^[7]. Sukces na Konkursie pozwolił Szpinalskiemu rozwinąć karierę. Do czasu wybuchu II wojny światowej wystąpił w Szwajcarii, Anglii, Niemczech, Kanadzie, Stanach Zjednoczonych, Hiszpanii, Belgii, Holandii i we Francji. W 1934 został profesorem, a od 1935 także dyrektorem w Konserwatorium im. Mieczysława Karłowicza w Wilnie^[8]^[3].

W czasie II wojny światowej mieszkał w Wilnie. Po wojnie prowadził zajęcia w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Łodzi i Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Poznaniu^[6]. W latach 1951–1957 był rektorem Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie^[8]. Do jego uczniów należeli m.in. Andrzej Czajkowski i Jerzy Godziszewski^[6]. W 1949^[9] i 1955^[10] był zapraszany do grona jurorów Konkursów Chopinowskich.

Zmarł w Paryżu, pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (Aleja Zasłużonych-1-72)^[11].

Repertuar

Dysponował bogatym repertuarem, w którym znajdowały się utwory wielu polskich i zagranicznych kompozytorów. W trakcie swej kariery nagrał tylko trzy płyty (dla wytwórni Polskie Nagrania „Muza” i HMV)^[12].

Ordery i odznaczenia

Order Sztandaru Pracy I klasy (28 kwietnia 1955)^[13]
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (16 lipca 1954)^[1]
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 lipca 1951)^[14]
Złoty Krzyż Zasługi (1937)
Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)^[15]

Nagrody

Państwowa Nagroda Artystyczna I stopnia (zespołowa) za przygotowanie kandydatów do IV Międzynarodowego Konkursu im. Chopina (1950)^[16]

Zobacz też

Wykaz literatury uzupełniającej: Stanisław Szpinalski.

Przypisy

↑ ^a ^b M.P. z 1954 r. nr 105, poz. 1377 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
↑ ^a ^b ^c Bolesław Bieniasz. Stanisław Szpinalski wielki polski pianista (1901–1957). „Wiadomości Polskie”. Nr 3 (36), s. 12–13, 2012. Krasnodar: Krasnodarska Organizacja Regionalna, Polskie Centrum Narodowo-Kulturalne „Jedność”. [dostęp 2023-11-30].
↑ ^a ^b Polskie Centrum Informacji Muzycznej [online], www.polmic.pl [dostęp 2023-11-30] .
↑ Stanisław Szpinalski. „Głos Wielkopolski”. Rok II, Nr 95 (399), s. 4, 7 kwietnia 1946. Poznań: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”. [dostęp 2025-08-22].
↑ Dybowski 2005 ↓, s. 37.
↑ ^a ^b ^c Małgorzata Kosińska: Stanisław Szpinalski. culture.pl, listopad 2007. [dostęp 2016-03-23]. (pol.).
↑ Wysocki 1987 ↓, s. 21.
↑ ^a ^b Dybowski 2005 ↓, s. 39.
↑ Wysocki 1987 ↓, s. 57.
↑ Wysocki 1987 ↓, s. 63.
↑ Cmentarz Stare Powązki: Stanisław Szpinalski, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-05-15] .
↑ Dybowski 2005 ↓, s. 40.
↑ M.P. z 1955 r. nr 64, poz. 762 „za wybitne osiągnięcia artystyczne i zasługi w zorganizowaniu V Międzynarodowego Konkursu im. Fryderyka Chopina”.
↑ M.P. z 1951 r. nr 74, poz. 990 „za zasługi w pracy zawodowej”.
↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
↑ Przyznanie Państwowych Nagród Naukowych i Artystycznych. „Nowa Kultura”. Rok I, Nr 19, s. 1, 6 sierpnia 1950. Warszawa: Związek Literatów Polskich. [dostęp 2024-08-12].

Bibliografia

Stefan Wysocki: Wokół Konkursów Chopinowskich. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji, 1987. ISBN 83-212-0443-0.
Stanisław Dybowski: Laureaci Konkursów Chopinowskich w Warszawie. Warszawa: Selene, 2005, s. 37–40. ISBN 83-910515-1-X.

[:0-1] M.P. z 1954 r. nr 105, poz. 1377 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.

[:1-2] Bolesław Bieniasz. Stanisław Szpinalski wielki polski pianista (1901–1957). „Wiadomości Polskie”. Nr 3 (36), s. 12–13, 2012. Krasnodar: Krasnodarska Organizacja Regionalna, Polskie Centrum Narodowo-Kulturalne „Jedność”. [dostęp 2023-11-30].

[:2-3] Polskie Centrum Informacji Muzycznej [online], www.polmic.pl [dostęp 2023-11-30] .

[4] Stanisław Szpinalski. „Głos Wielkopolski”. Rok II, Nr 95 (399), s. 4, 7 kwietnia 1946. Poznań: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”. [dostęp 2025-08-22].

[CITEREFDybowski200537-5] Dybowski 2005 ↓, s. 37.

[culture-6] Małgorzata Kosińska: Stanisław Szpinalski. culture.pl, listopad 2007. [dostęp 2016-03-23]. (pol.).

[CITEREFWysocki198721-7] Wysocki 1987 ↓, s. 21.

[CITEREFDybowski200539-8] Dybowski 2005 ↓, s. 39.

[CITEREFWysocki198757-9] Wysocki 1987 ↓, s. 57.

[CITEREFWysocki198763-10] Wysocki 1987 ↓, s. 63.

[11] Cmentarz Stare Powązki: Stanisław Szpinalski, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-05-15] .

[CITEREFDybowski200540-12] Dybowski 2005 ↓, s. 40.

[13] M.P. z 1955 r. nr 64, poz. 762 „za wybitne osiągnięcia artystyczne i zasługi w zorganizowaniu V Międzynarodowego Konkursu im. Fryderyka Chopina”.

[14] M.P. z 1951 r. nr 74, poz. 990 „za zasługi w pracy zawodowej”.

[15] M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.

[16] Przyznanie Państwowych Nagród Naukowych i Artystycznych. „Nowa Kultura”. Rok I, Nr 19, s. 1, 6 sierpnia 1950. Warszawa: Związek Literatów Polskich. [dostęp 2024-08-12].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

I (1927)	I nagroda: Lew Oborin II nagroda: Stanisław Szpinalski III nagroda: Róża Etkin IV nagroda: Grigorij Ginzburg
II (1932)	I nagroda: Alexander Uninsky II nagroda: Imre Ungár III nagroda: Bolesław Kon IV nagroda: Abram Lufer V nagroda: Louis Kentner VI nagroda: Leonid Sagałow
III (1937)	I nagroda: Jakow Zak II nagroda: Roza Tamarkina III nagroda: Witold Małcużyński IV nagroda: Lance Dossor V nagroda: Agi Jambor VI nagroda: Edith Axenfeld
IV (1949)	I nagroda ex aequo: Bella Dawidowicz i Halina Czerny-Stefańska II nagroda: Barbara Hesse-Bukowska III nagroda: Waldemar Maciszewski IV nagroda: Gieorgij Murawlow V nagroda: Władysław Kędra VI nagroda: Ryszard Bakst
V (1955)	I nagroda: Adam Harasiewicz II nagroda: Władimir Aszkenazi III nagroda: Fu Cong IV nagroda: Bernard Ringeissen V nagroda: Naum Sztarkman VI nagroda: Dmitrij Papierno VII nagroda: Lidia Grychtołówna VIII nagroda: Andrzej Czajkowski IX nagroda: Dmitrij Sacharow X nagroda: Kiyoko Tanaka
VI (1960)	I nagroda: Maurizio Pollini II nagroda: Irina Zaricka III nagroda: Tania Aszot-Harutunian IV nagroda: Li Mingqiang V nagroda: Zinaida Ignatjewa VI nagroda: Walerij Kastielski
VII (1965)	I nagroda: Martha Argerich II nagroda: Arthur Moreira Lima III nagroda: Marta Sosińska IV nagroda: Hiroko Nakamura V nagroda: Edward Auer VI nagroda: Elżbieta Głąbówna
VIII (1970)	I nagroda: Garrick Ohlsson II nagroda: Mitsuko Uchida III nagroda: Piotr Paleczny IV nagroda: Eugen Indjic V nagroda: Natalija Gawriłowa VI nagroda: Janusz Olejniczak
IX (1975)	I nagroda: Krystian Zimerman II nagroda: Dina Joffe III nagroda: Tatiana Fiedkina IV nagroda: Pawieł Giliłow V nagroda: Dean Kramer VI nagroda: Diana Kacso
X (1980)	I nagroda: Đặng Thái Sơn II nagroda: Tatiana Szebanowa III nagroda: Arutiun Papazjan IV nagroda: nie przyznano V nagroda ex aequo: Akiko Ebi i Ewa Pobłocka VI nagroda ex aequo: Erik Berchot i Irina Pietrowa
XI (1985)	I nagroda: Stanisław Bunin II nagroda: Marc Laforêt III nagroda: Krzysztof Jabłoński IV nagroda: Michie Koyama V nagroda: Jean-Marc Luisada VI nagroda: Tatjana Pikajzen
XII (1990)	I nagroda: nie przyznano II nagroda: Kevin Kenner III nagroda: Yukio Yokoyama IV nagroda ex aequo: Corrado Rollero i Margarita Szewczenko V nagroda ex aequo: Anna Malikowa i Takako Takahashi VI nagroda: Caroline Sageman
XIII (1995)	I nagroda: nie przyznano II nagroda ex aequo: Philippe Giusiano i Aleksiej Sułtanow III nagroda: Gabriela Montero IV nagroda: Rem Urasin V nagroda: Rika Miyatani VI nagroda: Magdalena Lisak
XIV (2000)	I nagroda: Li Yundi II nagroda: Ingrid Fliter III nagroda: Aleksandr Kobrin IV nagroda: Chen Sa V nagroda: Alberto Nosè VI nagroda: Mika Satō
XV (2005)	I nagroda: Rafał Blechacz II nagroda: nie przyznano III nagroda ex aequo: Lim Dong-hyek i Lim Dong-min IV nagroda ex aequo: Shōhei Sekimoto i Takashi Yamamoto V nagroda: nie przyznano VI nagroda: Colleen Lee
XVI (2010)	I nagroda: Julianna Awdiejewa II nagroda ex aequo: Lukas Geniušas i Ingolf Wunder III nagroda: Daniił Trifonow IV nagroda: Ewgeni Bożanow V nagroda: François Dumont VI nagroda: nie przyznano
XVII (2015)	I nagroda: Cho Seong-jin II nagroda: Charles Richard-Hamelin III nagroda: Kate Liu IV nagroda: Eric Lu V nagroda: Tony Yike Yang VI nagroda: Dmitrij Szyszkin
XVIII (2021)	I nagroda: Bruce Liu II nagroda ex aequo: Alexander Gadjiev i Kyōhei Sorita III nagroda: Martín García García IV nagroda ex aequo: Aimi Kobayashi i Jakub Kuszlik V nagroda: Leonora Armellini VI nagroda: J J Jun Li Bui

Dyrektorzy Szkoły Dramatycznej w Warszawie	Wojciech Bogusławski (1810−1814) Ludwik Osiński (1814−1816) Józef Elsner (1816−1821)
Dyrektorzy Szkoły Publicznej Muzyki Elementarnej/Instytutu Muzyki i Deklamacji	Józef Elsner (1821−1826)
Dyrektorzy Szkoły Głównej Muzyki w Warszawie	Józef Elsner (1826−1830)
Dyrektorzy Instytutu Muzycznego Warszawskiego	Apolinary Kątski (1861−1879) Aleksander Zarzycki (1879−1888) Rudolf Strobl (1888−1891) Gustaw Roguski (1891−1903) Emil Młynarski (1903−1907) Stanisław Barcewicz (1910−1918)
Rektorzy Państwowego Konserwatorium Warszawskiego	Emil Młynarski (1919−1922) Henryk Melcer-Szczawiński (1922−1927) Karol Szymanowski (1927−1929) Zbigniew Drzewiecki (1929−1930)
Rektorzy Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie	Karol Szymanowski (1930–1931) Zbigniew Drzewiecki (1931–1932) Eugeniusz Morawski (1932−1939)
Dyrektorzy Staatliche Musikschule in Warschau	Kazimierz Sikorski (1940−1944)
Rektorzy Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie	Stanisław Kazuro (1945−1951) Stanisław Szpinalski (1951−1957) Kazimierz Sikorski (1957−1966) Teodor Zalewski (1966−1969) Tadeusz Paciorkiewicz (1969−1971) Regina Smendzianka (1972−1973) Tadeusz Wroński (1973−1975) Tadeusz Maklakiewicz (1975−1978) Bogusław Madey (1978−1979)
Rektorzy Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie	Bogusław Madey (1979−1981) Andrzej Rakowski (1981−1987) Kazimierz Gierżod (1987−1993) Andrzej Chorosiński (1993−1999) Ryszard Zimak (1999−2005) Stanisław Moryto (2005−2008)
Rektorzy Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina	Stanisław Moryto (2008−2012) Ryszard Zimak (2012−2016) Klaudiusz Baran (2016−2024) Tomasz Strahl (od 2024)

Stanisław Szpinalski przed 1939
Data i miejsce urodzenia	15 listopada 1901 Jekaterinodar
Data i miejsce śmierci	12 czerwca 1957 Paryż
Instrumenty	fortepian
Gatunki	muzyka poważna
Wydawnictwo	Polskie Nagrania „Muza”, HMV
Odznaczenia