Shpend Dragobia
Data i miejsce urodzenia | 1853 |
---|---|
Data śmierci | 18 sierpnia 1918 |
Przebieg służby | |
Lata służby | lata 70. XIX w. – 1918 |
Formacja | kaczacy |
Shpend Dragobia, znany także jako Zeqir Elezi, Zeqir Halili lub Shpend Bali Bisheva[1] (ur. 1853 w Margegaju, zm. 18 sierpnia 1918) – albański polityk, działacz niepodległościowy[2] , kaczak[3][4].
Życiorys
Należał do Ligi Prizreńskiej prowadząc działalność partyzancką przeciwko Imperium Osmańskiemu, którą kontynuował również po upadku Ligi w 1881 roku[3]. W lutym 1885 roku siły Dragobii zajęły wsie leżące w okolicach Prizrenu, a 1 marca dotarły do samego miasta, które zostało wkrótce odbite przez armię osmańską dowodzoną przez Wesela Paszę[3].
Prowadził nie tylko działania zbrojne przeciwko wojskom Imperium Osmańskiemu[5] , ale walczył również przeciwko wojskom serbskim, czarnogórskim i greckim; według czarnogórskiego raportu wojennego z 15 października 1912 roku, oddziały Shpenda Dragobii i Bajrama Curri miały codziennie od 2 maja tegoż roku atakować siły czarnogórskie[3][4].
7 marca 1912 roku oddziały Dragobii zaatakowały w okolicach wsi Strellc i Epërm złożony z dwóch osmańskich batalionów konwój ochraniający ministra spraw wewnętrznych Haxhiego Adila Beja, który odwiedzał większe miasta położone na terenie Kosowa w celu przekonania ludności albańskiej do zaakceptowania władzy Imperium Osmańskiego[6][7][8] ; w ciągu kilkugodzinnej walki po obu stronach zginęło 30 żołnierzy, a 50 zostało rannych[4]. W trakcie potyczki minister podjął próbę ucieczki, jednak został ujęty przez Albańczyków na Moście Fshajt(inne języki), gdzie został zmuszony przez Dragobię do podpisania decyzji o zezwoleniu na funkcjonowanie albańskojęzycznych szkół na terenie Kosowa[6][4]; sam Dragobia był zaangażowany w rozpoczęcie ich działalności[1].
22 lipca 1912 roku 12-tysięczne siły powstańcze dowodzone przez Shpenda Dragobię, Bajrama Curri i Bajrama Daklaniego zdobyły kontrolę nad Prisztiną; połowa z nich na czele z Daklanim udała się w kierunku Skopje, zdobywając to miasto 5 sierpnia tegoż roku[4]. 13 sierpnia do Skopje przybyli Shpend Dragobia wraz z Bajramem Currim, dzięku któremu uwolniono ponad 1000 Albańczyków aresztowanych przez młodotureckie władze[4].
Uczestniczył w zgromadzeniu we Wlorze, gdzie 28 listopada 1912 roku podpisano Albańską Deklarację Niepodległości, przebywał następnie w regionie Wyżyn Djakowickich(inne języki)[3][9][1]. Podczas powstania chłopskiego, które miało miejsce w 1914 roku, przebywał w rodzinnej wiosce[10] .
Zginął dnia 18 sierpnia 1918 roku w wyniku strzału w plecy dokonanego przez austro-węgierskich żołnierzy[3][4].
Upamiętnienia i wyróżnienia
Franz Nopcsa w swojej książce Podróże przez Bałkany (alb. Udhëtime nëpër Ballkan) opisał Shpenda Dragobię jako jednego z najważniejszych albańskich partyzantów[3][4].
Decyzją Komitetu Wykonawczego Rady Ludowej Okręgu Tropoja, dnia 18 stycznia 1983 roku został uhonorowany tytułem Męczennika Ojczyzny (Dëshmorë i Atdheut)[3][4].
Imieniem Shpenda Dragobii nazwano jedną z jaskiń położonych w okolicy Tropoi[11].
Odniesienia w kulturze
W 1982 roku miała miejsce premiera filmu Nëntori i dytë w reżyserii Viktora Gjiki; w rolę Shpenda Dragobii wcielił się Mario Ashiku[4].
Życie prywatne
Był najstarszym dzieckiem i jedynym synem Balego Arifa Bishevy, oraz wnukiem Binaka Alii; należeli oni Ligi Prizreńskiej[12][3][13][14][15] .
Prawnukami Shpenda Dragobii są m.in. bracia Agim i Shkëlzen Mulosmanajowie[3].
Przypisy
- ↑ a b c Gjon Necaj: Guri i randë peshon n’vendin e vet…. shqiptarja.net, 2016-02-03. [dostęp 2017-10-25]. (alb.).
- ↑ Krijuesit e Historisë 2012 ↓.
- ↑ a b c d e f g h i j Gani Bajram Qarri: ZEQIR HALILI, një jetë në luftë për liri.. studentofstory.com, 2014-12-29. [dostęp 2018-08-29]. (alb.).
- ↑ a b c d e f g h i j Gani Bajram Qarri: GANI QARRI: ZEQIR HALILI (1853-1918), NJË JETË NË LUFTË PËR LIRI(II). pashtriku.org, 2015-04-13. [dostęp 2015-04-14]. (alb.).
- ↑ Islami, Frashëri i Buda 1968 ↓.
- ↑ a b Gani Bajram Qarri: Gani Qarri: Bajram Daklani - Hero emblematik. zemrashqiptare.net, 2017-03-15. [dostęp 2018-08-29]. (alb.).
- ↑ Pllana 1978 ↓.
- ↑ Instytut Historii i Językoznawstwa 1959 ↓.
- ↑ Rahimi 1969 ↓.
- ↑ Balliu 1996 ↓.
- ↑ Tropojë, kulla e Margegajt, qendër e heroizmit dhe traditës. telegraf.al, 2013-12-23. (alb.).
- ↑ Cana 1979 ↓.
- ↑ Kemal i Hoxha 1982 ↓.
- ↑ Haxhihasani i Xhagolli 1985 ↓.
- ↑ Drini 1983 ↓.
Bibliografia
- Instytut Historii i Językoznawstwa: Historia e Shqipërisë. 1959.
- SelimS. Islami SelimS., KristoK. Frashëri KristoK., AleksA. Buda AleksA., Historia e popullit shqiptar: Përgatitur nga një kolektiv punonjësish shkencorë sektorëve të historisë së kohës së lashtë dhe të kohës së mesme, 1968 .
- ShukriS. Rahimi ShukriS., Vilajeti i Kosovës më 1878-1912, 1969 .
- EminE. Pllana EminE., Kosova and the reforms in Turkey, 1839-1912, 1978 .
- ZekeriaZ. Cana ZekeriaZ., Lëvizja kombëtare shqiptare në kosovë, 1908-1912, 1979 .
- Ismail KemalI.K. Bej Ismail KemalI.K., TeutaT. Hoxha TeutaT., Ismail Qemali: përmbledhje dokumentesh, 1888-1919, 1982 .
- SkënderS. Drini SkënderS., Bajram Curri, 1983 .
- QemalQ. Haxhihasani QemalQ., AgronA. Xhagolli AgronA., Folklor kosovar, 1985 .
- FahriF. Balliu FahriF., Berisha përmes kasandrave, 1996 .
- Krijuesit e Historisë, 2012 .