Selernica żyłkowana
Systematyka[1][2] | |||||
Domena | eukarionty | ||||
---|---|---|---|---|---|
Królestwo | rośliny | ||||
Podkrólestwo | |||||
Nadgromada | |||||
Gromada | |||||
Podgromada | |||||
Nadklasa | okrytonasienne | ||||
Klasa | Magnoliopsida | ||||
Nadrząd | astropodobne | ||||
Rząd | selerowce | ||||
Rodzina | selerowate | ||||
Rodzaj | Kadenia | ||||
Gatunek | selernica żyłkowana | ||||
Nazwa systematyczna | |||||
Kadenia dubia (Schkuhr) Lavrova & V.N.Tikhom. Byull. Moskovsk. Obshch. Isp. Prir., Otd. Biol. 91(2): 93 1986[3][4] | |||||
| |||||
| |||||
|
Selernica żyłkowana[5] (Kadenia dubia[6][4]) – gatunek roślin z rodziny selerowatych (Apiaceae).
Nazewnictwo
Tradycyjnie gatunek klasyfikowany był zwykle pod nazwą Cnidium dubium (Schkuhr) Schmeil & Fitschen i tak też jeszcze umieszczony został na liście gatunków flloy polskiej z 2020 roku[5][7]. Jednak włączanie tego gatunku do rodzaju Cnidium czyni z niego takson polifiletyczny[8], stąd współcześnie gatunek klasyfikowany jest jako przynależny do rodzaju Kadenia pod nazwą Kadenia dubia (Schkuhr) Lavrova & V.N.Tikhom.[4]
Rozmieszczenie geograficzne
Występuje w Europie Środkowej i Wschodniej oraz w Zachodniej Syberii. W Europie zachodnia granica zasięgu ciągnie się przez Austrię i Niemcy, południowa przez Węgry i Rumunię, północna przez południe Półwyspu Skandynawskiego. W Polsce występuje głównie na nizinach, szczególnie w dolinach Wisły, Odry i ich większych dopływów. W Karpatach znany z dwóch tylko stanowisk: w Droginii koło Myślenic nad Jeziorem Dobczyckim (w 2002 jednakże nie został znaleziony) i w Józefowie koło Jasła (Doły Jasielsko-Sanockie). Podawany był również z Puszczy Niepołomickiej i pod Przemyślem[9].
Morfologia
- Pokrój
- Roślina zielna z wrzecionowatym, nierozgałęzionym, ale czasem tworzącym rozłogi kłączem[10]. Wzniesiona łodyga zwykle o wysokości od 30 do 60 cm, rzadziej do 100 cm[11]. Naga, często czerwono nabiegła[10], wzniesiona, przeważnie nierozgałęziona[7], jeśli rozgałęziona to w górnej części[10]. W dolnej części jest delikatnie bruzdowana[7][10], w górnej kanciasto bruzdowana[10].
- Liście
- Osadzone na dwuuszkowych i w górnej części pędu nieco rozdętych pochwach liściowych. Blaszki są 1–3-krotnie[10] pierzastosieczne, złożone z równowąskolancetowatych odcinków o długości 1–2 cm i szerokości 1–3 mm. Na spodniej stronie są szarozielone[7].
- Kwiaty
- Drobne, zebrane w baldach złożony na szczycie łodygi. Składa się on z 8-30 baldaszków[7][10]. Szypuły baldachu są owłosione i kanciaste, a szypuły baldaszków tylko szorstkie[9]. Pokryw zazwyczaj brak, czasami tylko są 1–2, szydlaste[10]. Pokrywki mają długość baldaszka i są nitkowate, równowąskie[7][10], na brzegu cienko obłonione i ząbkowane[10]. Płatki kwiatów białe o długości 1 mm, mają łatkę na szczycie[9][10].
- Owoc
- Żebrowana, kulista lub jajowata rozłupnia o długości 2–2,5 mm[9]. Wszystkie żebra o tej samej wysokości[7].
- Pokrój
- Kwiatostan
- Owocostan
- Liść
- Morfologia
Biologia i ekologia
Bylina, czasem też roślina dwuletnia[10], hemikryptofit. Kwitnie w lipcu i sierpniu. Liczba chromosomów 2n = 22[11].
Występuje na podmokłych łąkach[11]. Gatunek charakterystyczny dla związku (All.) Cnidion dubii i Ass. Violo-Cnidietum[12].
Zagrożenia
Roślina umieszczona na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski w grupie gatunków narażonych na wyginięcie (kategoria zagrożenia V)[13]. Z powodu niepozornego wyglądu jest trudna do odszukania w terenie, być może więc występuje na większej liczbie stanowisk, niż to jest podawane w literaturze[9].
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).
- ↑ The Plant List. [dostęp 2017-03-05].
- ↑ a b c d Kadenia dubia (Schkuhr) Lavrova & V.N.Tikhom., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-08-18] .
- ↑ a b ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 61, ISBN 978-83-62975-45-7 .
- ↑ Kadereit J. W., Albach D. C., Ehrendorfer F., Galbany-Casals M. i inni. Which changes are needed to render all genera of the German flora monophyletic?. „Willdenowia”. 46, s. 39 – 91, 2016. DOI: 10.3372/wi.46.46105.
- ↑ a b c d e f g Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
- ↑ K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. XV. Flowering Plants. Eudicots. Springer International Publishing, 2018, s. 140-141. ISBN 978-3-319-93604-8.
- ↑ a b c d e Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
- ↑ a b c d e f g h i j k l MarianM. Koczwara MarianM., Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. IX. Dwuliścienne wolnopłatkowe-dwuokwiatowe. Cz. VII, Kraków 1960, s. 90-91 .
- ↑ a b c Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
- ↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- DSDE: brændeskærm
- BioLib: 40318
- EoL: 5042013
- EUNIS: 151405
- FloraWeb: 1597
- GBIF: 3638259
- identyfikator iNaturalist: 865871
- IPNI: 840447-1
- NCBI: 910420
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): tro-1700059
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:840447-1
- Tela Botanica: 18380
- identyfikator Tropicos: 1700059
- CoL: 5ZGFG