WikiMini

Samoodniesienie

Starożytny smok Uroboros nieustannie pożera samego siebie, co jest odczytywane jako referencja do samego siebie[1].

Samoodniesienie[2], autoreferencja – koncepcja polegająca na odwoływaniu się do siebie lub własnych atrybutów, cech lub działań. Może występować w języku, logice, matematyce, filozofii i innych dziedzinach.

W językach naturalnych i formalnych samoodniesienie występuje, gdy zdanie, idea lub formuła odnosi się do samego siebie. Odniesienie może być wyrażone bezpośrednio, poprzez zdanie pośrednie lub formułę, lub za pomocą pewnego sformułowania[3][4].

W filozofii samoodniesienie odnosi się również do zdolności podmiotu do mówienia o sobie lub odwoływania się do siebie, czyli do wyrażania myśli za pomocą zaimka pierwszej osoby liczby pojedynczej mianownika „ja” w języku angielskim[5].

Samoodniesienie jest badane i znajduje zastosowanie w matematyce[6], filozofii, programowaniu komputerowym[7] i lingwistyce. Zdania zawierające samoodniesienia są czasami paradoksalne i mogą być również uważane za rekurencyjne[5].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Ouroboros avatars: A mathematical exploration of Self-reference and Metabolic Closure [online], MIT Press [zarchiwizowane z adresu 2015-07-22].
  2. ↑ Zbigniew Tworak, Samoodniesienie a zagadnienie powstawania antynomii, „Filozofia Nauki”, 16 (2 (62)), 2008, s. 43–58, ISSN 1230-6894 [dostęp 2025-08-02] (pol.).
  3. ↑ On Language (Published 1979), 4 listopada 1979 [dostęp 2025-08-02] [zarchiwizowane z adresu 2023-02-05] (ang.).
  4. ↑ Douglas N. Walton, Begging the Question: Circular Reasoning as a Tactic of Argumentation, Bloomsbury Academic, 18 lipca 1991, ISBN 978-0-313-27596-8 [dostęp 2025-08-02] (ang.).
  5. ↑ a b Thomas Bolander, Self-Reference and Paradox, Edward N. Zalta, Uri Nodelman (red.), wyd. Fall 2024, Metaphysics Research Lab, Stanford University, 2024 [dostęp 2025-08-02].
  6. ↑ Panu Raatikainen, Gödel’s Incompleteness Theorems, Edward N. Zalta, Uri Nodelman (red.), wyd. Summer 2025, Metaphysics Research Lab, Stanford University, 2025 [dostęp 2025-08-02].
  7. ↑ A Tutorial on Behavioral Reflection and its Implementation [online] [dostęp 2025-08-02] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-21].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]