Rząd (prawo)

Rząd – system lub grupa ludzi rządząca zorganizowaną społecznością, zazwyczaj państwem^[1].

W przypadku szerokiej definicji rząd zazwyczaj składa się z władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. Rząd jest środkiem, za pomocą którego egzekwowane są polityki, a także mechanizmem określania polityki. W wielu krajach rząd jest definiowany w ramach konstytucji.

W języku polskim rząd jest innym określeniem Rady Ministrów^[2], czyli kolegialnego organu władzy wykonawczej, powoływany i odwoływany przez organ przedstawicielski. Do jego zadań należy koordynowanie działalności administracyjnej i realizacja zadań państwa, właściwy dla parlamentarno-gabinetowych systemów politycznych^[3].

Rząd składa się z przewodniczącego rady ministrów, który jest zazwyczaj nazywany premierem (pierwszym ministrem), choć w niektórych krajach (np. Niemcy) jest tradycyjnie nazywany kanclerzem, oraz z ministrów.

W krajach o systemie parlamentarno-gabinetowym rząd jest wyłaniany i odpowiedzialny przed parlamentem (np. Wlk. Brytania, Włochy, Hiszpania, Japonia^[4]). W systemie prezydenckim pracami rządu kieruje prezydent lub osoba mianowana przez prezydenta wedle własnego uznania^[5]. W takim systemie rząd nie jest odpowiedzialny przed parlamentem, tylko przed prezydentem^[6]. Istnieje również model półprezydencki (np. Francja, Rosja^[4]), który łączy cechy obydwu systemów – prezydent wybiera premiera spośród członków partii większościowej w parlamencie oraz wskazuje rządowi kierunki polityki. Rząd ponosi wówczas podwójną odpowiedzialność – zarówno przed prezydentem, jak i parlamentem.

Rządem nazywany jest także organ władzy wykonawczej sprawujący władzę w imieniu monarchy w państwach o ustroju politycznym niedemokratycznym, monarchia absolutna (np. XIX-wieczny rząd imperatorski w Imperium Rosyjskim lub rząd Królestwa Arabii Saudyjskiej).

Poniższa mapa przedstawia formy rządzenia w różnych regionach świata.

• Rada Ministrów w Polsce