Regiment Konny im. Królowej

Regiment Konny im. Królowej – oddział jazdy armii koronnej wojska I Rzeczypospolitej.

Utworzony z regimentu arkebuzjerów podkomorzego koronnego Jerzego Dominika Lubomirskiego^[1] w 1717 roku uchwałą sejmu niemego jako regiment dragonii Królowej^[a]. Regiment otrzymał etat liczący 500 „porcji”^[3], co stanowiło 343 osoby^[2]. Początkowo dragonia była rodzajem piechoty, której środkiem transportu były konie. W drugiej połowie XVIII w była już traktowana jako kawaleria^[2].

W 1770 roku liczył 10 oficerów, 18 podoficerów, 6 felczerów, 8 doboszy i 138 gemajnów^[4]. W 1778 według etatu regiment liczył 219 żołnierzy a faktycznie posiadał 218^[5].

Zreformowany etat z 1776 roku zakładał istnienie regimentu w sile 353 ludzi i był zgodny z etatem sześciokompanijnego regimentu piechoty^[1]. Było to związane z założeniami reformy, która mówiła o zamianie dragonii w piechotę. W jego skład wchodziły: sztab, lejbkompania, kompanie: gen. Wielowiejskiego, ppłk Jaszewskiego, mjr Wielowiejskiego, kpt. Życzyńskiego i kpt. Gintowta^[1]. W styczniu 1789 posiadał 257 „głów”^[6].

Na mocy uchwały sejmowej z 9 lutego 1789 roku przekształcającego regimenty dragońskie w pułki przedniej straży, hetman wielki koronny wraz z Komisją Wojskową Obojga Narodów 12 lutego 1789 roku wydali rozkaz nakazujący szefowi pułku reorganizację dragonii i powiększenie chorągwi przedniej straży do 135 osób. W myśl tego rozkazu z regimentu konnego im. Królowej gen. mjr Adama Szydłowskiego sformowany został 1 pułk przedniej straży im. Królowej^[7].

 Osobny artykuł: 1 Pułk Przedniej Straży im. Królowej.

Regiment stacjonował w następujących miejscowościach^[8]:

• województwo krakowskie i sandomierskie (1717)
• Łabuń (1777)
• Cudnów (1778).

Do 1789 roku regiment etatowo liczył 24 oficerów z szefem i regimentsfelczerem włącznie. W sztabie służyli: szef, pułkownik, podpułkownik, major, kwatermistrz, audytor, adiutant w randze porucznika. W kompaniach służyło: dwóch kapitanów z kompanią, dwóch kapitanów sztabowych (agrègè), sześciu poruczników i sześciu chorążych. Szefa i pułkownika w dowodzeniu kompaniami zastępowali kapitanowie sztabowi. Podpułkownik i major osobiście dowodzili swoimi kompaniami^[9].

Szefowie regimentu^[8]:

• gen. lejtn. Joachim Fryderyk Flemming (1717-1724),
• Jan Jerzy Flemming (1724),
• starosta sanocki gen. mjr Józef Mniszech (1726),
• gen. mjr Tadeusz Kozłowski (20 kwietnia 1774),
• starosta mielnicki gen. mjr Adam Jakub Szydłowski (25 września 1783).

Pułkownicy^[8]:

• Adam Wielowiejski (1774; zm. 1783),
• Stanisław Wielowiejski (7 maja 1783)

1. regiment arkebuzerów podkomorzego koronnego Jerzego Dominika Lubomirskiego (-1717) → regiment dragonii Królowej (1717-1789) → pułk 1 przedniej straży im. Królowej (1789-1794) ↘ rozformowany po powstaniu kościuszkowskim

• Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
• Konstanty Górski: Historya jazdy polskiej. Kraków: Spółka wydawnicza Polska, 1894.
• Mariusz Machynia, Czesław Srzednicki: Oficerowie Rzeczypospolitej Obojga Narodów 1717-1794. T.1: Oficerowie wojska koronnego, cz.1: Sztaby i kawaleria. Kraków: Księgarnia Akademicka. Wydawnictwo Naukowe, 2002. ISBN 83-71-88-500-8.
• Karol Linder: Dawne Wojsko Polskie. Ubiór i uzbrojenie. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1960.