Proporczyki jednostek broni pancernej PSZ

Proporczyki jednostek broni pancernej PSZ – oznaki poszczególnych jednostek organizacyjnych broni pancernej PSZ na Zachodzie

Opis

Barwy proporczyków miały zawsze zasadnicze barwy broni pancernej – czarną i pomarańczową. 16 Samodzielna Brygada Pancerna zachowała proporczyki trójkątne. W pułkach pancernych (l. 2. i 3.) paski (żyłki) wzdłuż środka proporczyków były zgodne tradycyjną kolejnością barw, tj. karmazynowy (amarantowy lub czerwony) dla 1 pułku, biały dla 2 pułku, żółty dla 3 pułku. Natomiast Pułk 4 Pancerny (pierwszy z kolei w brygadzie) oraz Pułk 6 Pancerny (trzeci z kolei), przyjęły brytyjską kolejność kolorów, tj. czerwony pasek dla 4 ppanc, niebieski dla 6 ppanc^[1]. Centrum Wyszkolenia Wojsk Pancernych i Pułk 7 Pancerny posiadał proporczyki łączące barwy pancerne z ogólnokawaleryjskimi. Służby Warsztatowo-Naprawcze 1 Dywizji Pancernej i 16 Samodzielnej Brygady Pancernej zachowały polskie barwy pancerne, natomiast Służba Warsztatowo-Naprawcza 2 DPanc nosiła proporczyki w kolorach swego brytyjskiego odpowiednika (Royal Electrical and Mechanical Engineers – R.E.M.B.).

Oprócz pułków kultywujących tradycje broni pancernych II RP istniało także dwanaście pułków pancernych i rozpoznawczych o rodowodzie kawaleryjskim. Pułki te zachowały swoje dawne proporczyki i otoki na rogatywkach. Dwa nowe pułki Pułk Ułanów Karpackich i 10 Pułk Huzarów przyjęły inne proporczyki. Pułk Ułanów Karpackich: w górnej połowie ciemnoniebieskie, w dolnej pąsowe, z nałożonymi na nich białymi dwiema palmami i półksiężycem dla upamiętnienia swych walk na pustyni Libijskiej w r. 1941. 10 p huz miał proporczyki błękitne z nałożonym złotym węzłem (znakiem) huzarskim w kształcie trenu.

Wymiary proporczyków
Proporczyki pancerne w kształcie trójkąta równoramiennego miały długość 45 mm, szerokość u podstawy 20 mm^[1]. Proporczyki kawaleryjskie o rozdwojonych i ostro ściętych końcach miały długość krawędzi – 50 mm., długość wzdłuż linii środkowej 20 mm, szerokość 20 mm^[1]. Szerokości paska, wzdłuż środka proporczyków (żyłki), rozkaz nie określał. Zazwyczaj wynosiła ona ok. 2 mm. Po przetransportowaniu 2 Korpusu do Włoch przyjęto tam proporczyki kawaleryjskie, wykonane z metalu lub z kolorowego plastyku. Zmieniono również ich rozmiary, a krótką krawędź i ostre końce proporczyków odchylono od pionu pod kątem 25 stopni. Zmodyfikowane proporczyki miały zazwyczaj następujące rozmiary: długość górnej i dolnej krawędzi 55–56 mm, długość wzdłuż linii środkowej 27–28 mm, szerokość paska wzdłuż środka 2 mm^[1].

Opis poszczególnych proporczyków


Grafika	Opis proporczyka
	1 Pułk Pancerny (PSZ) Proporczyk kroju kawaleryjskiego czarno-pomarańczowe z amarantowym (w rzeczywistości pąsowym) paskiem przez środek.
	2 Pułk Pancerny (PSZ) Proporczyki kroju kawaleryjskiego czarno-pomarańczowe z białym paskiem przez środek.
	3 Pułk Pancerny (PSZ) Proporczyki trójkątne czarno-pomarańczowe z żółtym paskiem przez środek.
	4 Pułk Pancerny (PSZ) Proporczyki kroju kawaleryjskiego czarno-pomarańczowe z pąsowym paskiem przez środek i nałożonym skorpionem z białego metalu; na berecie po lewej stronie skorpion z białego metalu (haftowany srebrną nitką u oficerów) na pąsowym sukiennym podkładzie w kształcie rombu.
	5 Pułk Pancerny (PSZ) Proporczyki trójkątne czarno-pomarańczowe z pąsowym paskiem przez środek.
	6 Pułk Pancerny „Dzieci Lwowskich” Proporczyki trójkątne, czarno-pomarańczowe z niebieskim paskiem przez środek; na berecie złoty lew z herbu Lwowa, z żółtego metalu (u oficerów haftowany złotą nitką), na niebieskim sukiennym rombie.
	7 Pułk Pancerny (PSZ) Proporzec dowódcy pułku Proporczyki kroju kawaleryjskiego w górnej części amarantowy, w dolnej ciemnoniebieski z paskiem czarno-pomarańczowym przez środek i nałożonym "ramieniem pancernym" z białego metalu.
	16 Brygada Pancerna (PSZ) Sztab i Kwatera Główna 16 BPanc i szwadron sztabowy nosił proporczyki trójkątne czarno-pomarańczowe.
	10 Brygada Kawalerii Pancernej (PSZ) Oficerowie broni pancernej sztabu 10 BPanc nosili czarno-pomarańczowe proporczyki kroju kawaleryjskiego; Szwadron sztabowy - proporczyki kroju kawaleryjskiego czarne z pomarańczowym trójkątem.
	2 Warszawska Dywizja Pancerna Sztab i Kwatera Główna 2 Dywizji Pancernej nosiła proporczyki kroju kawaleryjskiego czarne z białym paskiem przez środek.
	2 Warszawska Brygada Pancerna Proporczyki kroju kawaleryjskiego zielone z czarnym paskiem przez środek.
	1 Dywizja Pancerna (PSZ) Oficerowie broni pancernej sztabu 1 Dywizji Pancernej nosili czarno-pomarańczowe proporczyki kroju kawaleryjskiego; Szwadron sztabowy - proporczyki kroju kawaleryjskiego czarne z pomarańczowym trójkątem.
	l Szwadron Czołgów Zapasowych (1 DPanc) Proporczyki kroju kawaleryjskiego czarno-pomarańczowe.
	9 Wysunięty Szwadron Czołgów Zapasowych (2 DPanc) Proporczyki kroju kawaleryjskiego czarne z pomarańczowym paskiem przez środek; na berecie biało-metalowy hełm rycerski z opuszczoną przyłbicą i pióropuszem na sukiennym pomarańczowym rombie.
	Służba Warsztatowa 1 DPanc Proporczyki kroju kawaleryjskiego czarne z pomarańczowym paskiem przez środek.
	Służba Warsztatowa 2 DPanc Proporczyki kroju kawaleryjskiego niebiesko-pąsowe z żółtym trójkątem; na berecie proporczyk.
	Służba Warsztatowa 16 BPanc Proporczyki trójkątne czarne z pomarańczowym paskiem przez środek.
	Pociągi pancerne w Wielkiej Brytanii Proporczyki trójkątne czarno - pomarańczowe.
	Centrum Wyszkolenia Pancernego i Technicznego Proporczyki trójkątne czarno-pomarańczowe.
	Centrum Wyszkolenia Wojsk Pancernych Proporczyki kroju kawaleryjskiego amarantowo-granatowe z trójkątem, w górnej połowie czarnym, w dolnej pomarańczowym; na berecie proporczyk jak wyżej.
	Żołnierze broni pancernej bez przydziału Proporczyki trójkątne czarno-pomarańczowe.
	Pułk Ułanów Karpackich Proporczyki w górnej połowie ciemnoniebieskie, w dolnej pąsowe, z nałożonymi na nich biało-metalowymi dwiema palmami i półksiężycem dla upamiętnienia swych walk na Pustyni Libijskiej w 1941
	10 Pułk Huzarów Wołyńskich Proporczyki błękitne z nałożonym złotym węzłem (znakiem) huzarskim w kształcie trenu oraz taki sam lecz większego rozmiaru tren przy berecie.
	24 Pułk Ułanów Proporczyki kroju kawaleryjskiego białe z żółtym paskiem przez środek
	1 Pułk Ułanów Krechowieckich Proporczyki kroju kawaleryjskiego amarantowo-białe
	3 Pułk Ułanów Śląskich Proporczyki kroju kawaleryjskiego żółto-białe
	15 Pułk Ułanów Poznańskich
	14 Pułk Ułanów Jazłowieckich Proporczyki kroju kawaleryjskiego żółte z białym paskiem przez środek
	9 Pułk Ułanów Małopolskich
	7 Pułk Ułanów Lubelskich
	12 Pułk Ułanów Podolskich
	25 Pułk Ułanów Wielkopolskich
	10 Pułk Strzelców Konnych Proporczyki szmaragdowo-żółte z białą żyłką pośrodku

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Żebrowski 1971 ↓, s. 170.

Bibliografia

Dembinok J., Szczech B., Urbański A., Oznaki i odznaki PSZ na Zachodzie, KAW, Katowice 1984.
Jan Partyka, Odznaki i oznaki PSZ na Zachodzie 1939-1946. Wojska Lądowe. Rzeszów 1997
Marian Żebrowski: Zarys historii polskiej broni pancernej 1918-1947. Londyn: Zarząd Zrzeszenia Kół Oddziałów Broni Pancernej, 1971.

[CITEREFŻebrowski1971170-1] Żebrowski 1971 ↓, s. 170.

[1]

Dywizje	1 Dywizja Pancerna 2 Warszawska Dywizja Pancerna
Brygady	10 BKPanc (F) 10 BKPanc 2 BPanc (3)14 BPanc 16 BPanc
Pułki	Pancerne: 1 pcz 10 BKPanc: 1 ppanc 2 ppanc 24 puł 2 BPanc: 1 puł 4 ppanc 6 ppanc 14 BPanc: 3 puł 15 puł 10 phuz 16 BPanc: 3 ppanc 5 ppanc 14 puł 2 KP: 7 ppanc Rozpoznawcze: puł karpackich 7 puł 9 puł 12 puł 25 puł 10 psk 1 pszw
Wyposażenie	Czołgi: Renault R-35 Light Tank Mk VI Mk I Matilda Mk III Valentine Mk IV Churchill Mk V Covenanter Mk VI Crusader Mk VIII Cromwell Mk VIII Challenger M3/M5 Stuart M4 Sherman Artyleria samobieżna: M10 Achilles Archer Sexton M16 MGMC Crusader AA Samochody pancerne: Dingo Staghound Transportery opancerzone: Universal Carrier M3A1 Pociągi pancerne: 12 załóg

Wojska	WP we Francji 1939–1940 PSZ w Wielkiej Brytanii 1940–1947 PSZ w ZSRR 1941–1942 WP na Środkowym Wschodzie 1941–1942 AP na Wschodzie 1942–1947
Rodzaje wojsk	artyleria broń pancerna Polskie Siły Powietrzne Polskie Siły Powietrzne we Francji Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii
Wielkie jednostki	Baza Armii Polskiej na Wschodzie I Korpus 2 Korpus III Korpus 1 DPanc 2 DPanc 1DG 2 DSP 3 DP 3 DSK 4 DP(F) 4 DS 4 DP 5 KDP 5 WDP 6 LDP 7 DP 8 DP 9 DP 10 DP 11 DP