Planty im. Józefa Jakubowskiego w Tarnowie

Planty im. Józefa Jakubowskiego w Tarnowie

Planty Kolejowe w Tarnowie
Planty Książęce w Tarnowie

nr rej. A- 80 z dnia 1 grudnia 1975
Centralna część parku
Państwo	Polska
Miejscowość	Tarnów
Dzielnica	Strusina
Powierzchnia	2,28 ha
Data założenia	Lata 60. XIX wieku
Położenie na mapie Tarnowa Planty im. Józefa Jakubowskiego w Tarnowie
Położenie na mapie Polski Planty im. Józefa Jakubowskiego w Tarnowie
Położenie na mapie województwa małopolskiego Planty im. Józefa Jakubowskiego w Tarnowie
50°00′25,8″N 20°58′31,2″E/50,007167 20,975333
Multimedia w Wikimedia Commons

Planty im. Józefa Jakubowskiego (Planty Kolejowe^[1]) – park miejski, powierzchniowy pomnik przyrody w Tarnowie. Planty są częścią, wpisanego do rejestru zabytków, zespołu urbanistycznego otoczenia tarnowskiego dworca kolejowego^[2].

Planty im. Józefa Jakubowskiego znajdują się w centrum Tarnowa w województwie małopolskim. Położone są w obrębie ulic: Krakowskiej, Dworcowej oraz pl. Dworcowego, w historycznej dzielnicy miasta – Strusina. Sąsiadują z dawnym Zakładem Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego Owintar i ze stadionem Miejskiego Klubu Sportowego Tarnovia.

Od 2004 roku tarnowskie planty noszą imię, żyjącego w latach 1861–1942, Józefa Jakubowskiego – prawnika, podróżnika, działacza społecznego, inicjatora założenia plant miejskich^[3], twórcy Muzeum Miejskiego w Tarnowie^[4].

Historia tarnowskich plant sięga lat 60. XIX wieku. Początkowo był to teren zielony przy browarze książąt Sanguszków. Od początku było to miejsce dostępne powszechnie, mieszkańcy miasta określali je mianem: planty książęce^[5].

W 1872 roku zorganizowano na plantach okręgową wystawę rolniczą. Później niepielęgnowane planty zarosły, stały się miejscem okupowanym przez podejrzane towarzystwo, klientelę browarnianej piwiarni. W latach 80. XIX wieku uważano je za miejsce niebezpieczne^[1].

W 1889 roku planty przeszły pod zarząd miasta, zaczęto je nazywać miejskimi lub kolejowymi. Zatrudniono ogrodników, wytyczono alejki, zapuszczony staw (znajdujący się w miejscu obecnego stadionu Tarnovii) zasypano. Mimo zabiegów pielęgnacyjnych, planty dalej odstraszały mieszkańców miasta^[5]. Sytuacja zmieniła się dopiero osiem lat później, gdy plantami zainteresował się tygodnik „Pogoń”. Po interwencji prasowej teren oddano do dyspozycji Ignacego Przybyłkiewicza – współtwórcy tarnowskiego gniazda Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, organizatora korpusów wakacyjnych^[6].

Dzięki staraniom Przybyłkiewicza w miejscu zasypanego stawu powstało boisko sportowe. Pokazy ćwiczących uczestników korpusów przyciągały publiczność i planty znów zaczęły tętnić życiem^[7][5]. Boisko korpusów wakacyjnych zaczęto nazywać parkiem Przybyłkiewicza, zaraz po jego śmierci w 1898 roku^[8].

W okresie międzywojennym park zyskał metalowe ogrodzenie. W 1929 roku na plantach zasadzono dąb wolności, wydarzenie upamiętniono tablicą z inskrypcją: Dąb zasadzony w dziesiątą rocznicę odrodzenia Polski. Drzewo nie zachowało się, w 2000 roku obok pozostałości pnia posadzono następny dąb^[1].

W 1993 roku, decyzją wojewody tarnowskiego, planty stały się powierzchniowym pomnikiem przyrody, a dziesięć lat później, Rada Miasta Tarnowa uznała planty za park gminny^[7]. W 2004 roku uczniowie Zespołu Szkół Budowlanych w Tarnowie, w ramach praktyk zawodowych, wybrukowali alejki^[9]. W 2025 roku Planty zostały wpisane do rejestru zabytków. W planach jest rewitalizacja tego miejsca po wcześniejszej zgodzie konserwatora zabytków^[10].

Planty im. Józefa Jakubowskiego to park o powierzchni 2,28 ha^[4]. Wszystkie alejki są wybrukowane betonową kostką, zamontowano przy nich ławki i oświetlenie. Park jest ogólnodostępny przez całą dobę. W starodrzewie parku dominują różnogatunkowe drzewa liściaste. Do cenniejszych okazów zalicza się potężne kasztanowce, wiekową surmię z grubymi gałęziami wspierającymi się o ziemię oraz egzotycznego sumaka octowca płożącego się po trawie^[1]. W koronach drzew gnieździ się ptactwo, najliczniej gawrony, kawki^[11], wrony^[12].