 Piotr Słonimski (lata 60. XX wieku) | |
| Data i miejsce urodzenia |
9 listopada 1922 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
25 kwietnia 2009 |
| Zawód, zajęcie | |
Piotr Słonimski (ur. 9 listopada 1922 w Warszawie, zm. 25 kwietnia 2009 w Paryżu) – francuski genetyk polskiego pochodzenia, pionier badań nad genetyką mitochondriów.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]W latach 1934–1940 czył się w I Państwowym Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego w którym w 1940 zdał maturę na tajnych kompletach[1][2]. Później również na tajnych kompletach studiował medycynę (1941–1944)[2]. Podczas okupacji był żołnierzem Armii Krajowej w stopniu podchorążego. Walczył w powstaniu warszawskim, pseudonim „Prot”[3]. W 1947 uzyskał doktorat na Uniwersytecie Jagiellońskim[2] i wyemigrował do Francji[a] z powodu represji za przynależność do AK. Podczas stanu wojennego ufundował stypendium dla polskich naukowców, którzy stracili pracę w wyniku represji[4].
Członek Akademii Nauk we Francji i najmłodszy dyrektor francuskiego laboratorium biologicznego. W latach 1971–1991 był dyrektorem Centrum Genetyki Molekularnej CNRS w Gif-sur-Yvette niedaleko Paryża.
Był zagranicznym członkiem Wydziału II – Nauk Biologicznych PAN oraz Wydziału IV – Przyrodniczego PAU.
W 1980 został współzałożycielem i pierwszym prezesem Association Solidarité France Pologne[5][6].
Praca naukowa
[edytuj | edytuj kod]Był pionierem genetyki mitochondriów i jednym z odkrywców dziedziczenia pozajądrowego (w tym wypadku dziedziczenia mitochondrialnego)[7]. Podczas prac nad genetyką mitochondriów zaproponował m.in. istnienie maturaz – rodziny enzymów biorących udział w splicingu niedojrzałego mRNA. Prace Słonimskiego stały się podstawą nowoczesnej genetyki mitochondriów i należą do najczęściej cytowanych w tej dziedzinie.
Pod koniec lat osiemdziesiątych Słonimski silnie wspierał projekt zsekwencjonowania genomu drożdży, a jego działania w tym kierunku były kluczowe dla powodzenia tego przedsięwzięcia[8].
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]Był synem nauczycielki Janiny z d. Sobeckiej[9] i lekarza i biologa Piotra Słonimskiego (1893–1944), brata Antoniego Słonimskiego (1895–1976)[10]. Jego dziadkiem był lekarz Stanisław Słonimski (1853–1916), pradziadkiem pisarz, matematyk, astronom i wynalazca Chaim Zelig Słonimski (1810–1904), a prapradziadkiem wynalazca Abraham Stern (zm. 1842).
Nagrody (m.in.)
[edytuj | edytuj kod]- W 1985 otrzymał Złoty Medal CNRS, najwyższe odznaczenie naukowe we Francji
- Za osiągnięcia naukowe otrzymał polską Nagrodę Prezesa Rady Ministrów.
- 5 maja 2009 nadano mu pośmiertnie Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski[11].
- Otrzymał doktoraty honoris causa uniwersytetów w Louvain-la-Neuve, Warszawie[12] i Wrocławiu[13]
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Jako emigrant spotkał się z przejawami braku zrozumienia, utrudniającego nawiązywanie kontaktów. Renata Lis, autorka książki W lodach Prowansji. Bunin na wygnaniu, pisze o sytuacji emigrantów m.in. „…nie jesteśmy w stanie wyobrazić sobie takiego zła, którego sami nigdy nie doświadczyliśmy, albo którego nie doświadczyli nasi bliscy lub nasi przodkowie, i zawsze ratujemy się wtedy jakąś protezą z zasobu własnych wspomnień…”[14]. Przytacza przykład, zaczerpnięty z jednego z licznych wywiadów Piotra Słonimskiego dla polskiej prasy[15]
… kiedyś próbował przybliżyć francuskim kolegom Powstanie Warszawskie. Słuchali z uwagą i Słonimskiemu wydawało się, że jest rozumiany, aż w końcu któryś z nich wyznał, że jemu też w czasie wojny Niemcy zabrali rower. Po tym zdarzeniu Słonimski już do tematu nie wracał.[14]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Edmund Kujawski (red.), Witold Grabski (red.): „Pochodem idziemy...” Dzieje i legenda Szkoły im. Stefana Batorego w Warszawie. Warszawa: Stowarzyszenie Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego w Warszawie, 2003, s. 314. ISBN 83-06-02325-0.
- ↑ a b c Robert Jarocki: Genetyk i historia: opowieść o Piotrze Słonimskim. Warszawa: Rosner i Wspólnicy, 2003, s. 384. ISBN 83-89217-29-5.
- ↑ Piotr Słonimski. www.1944.pl. [dostęp 2025-06-16].
- ↑ Piotr Węgleński: Profesor Wacław Gajewski.
- ↑ Stefan Kwiatkowski, Michał Wiland: Materiały biograficzne wychowanków Liceum i Gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie 1918-1944. Warszawa: 1993, s. 77.
- ↑ Robert Jarocki: Genetyk i historia: opowieść o Piotrze Słonimskim. Warszawa: Rosner i Wspólnicy, 2003, s. 319. ISBN 83-89217-29-5.
- ↑ Bernard Dujon. In Memoriam Piotr Slonimski (1922–2009) The Unconventional Yeast Geneticist. „Genetics”. 183, s. 1-2, 2009. DOI: 10.1534/genetics.109.106930.
- ↑ Christopher Herbert: Piotr Slonimski biography.
- ↑ Robert Jarocki: Genetyk i historia: opowieść o Piotrze Słonimskim. Warszawa: Rosner i Wspólnicy, 2003, s. 25-26. ISBN 83-89217-29-5.
- ↑ Lesław M. Bartelski: Mokotów. Warszawskie Termopile 1944. Warszawa: Fundacja „Warszawa Walczy 1939−1945“, 2004, s. 174. ISBN 83-11-09806-9.
- ↑ Informacja o nadaniu odznaczenia na stronie Prezydenta RP – (dostęp: 2009-05-05)
- ↑ Doktoraty HC. uw.edu.pl. [dostęp 2011-02-21].
- ↑ Marek Cetwiński: Historia Wrocławia w datach. Romuald Gelles (red.) i inni. Wrocław: TMW Wratislawia, 1996, s. 188.
- ↑ a b Renata Lis: W lodach Prowansji. Bunin na wygnaniu. Sic!, 3 grudnia 2015, s. 26–27. ISBN 978-83-61967-84-2.
- ↑ Wywiady Piotra Słonimskiego. [w:] Wyborcza.pl [on-line]. [dostęp 2018-08-09].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- "Bliscy krewni" – Wywiad z prof. Piotrem Słonimskim w tygodniku "Wprost"
- Biografia w "Rzeczpospolitej". arch.rzeczpospolita.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-29)].
- informacje ze strony internetowej Polskiej Akademii Nauk