| |
| Data i miejsce urodzenia |
22 kwietnia 1846 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
25 stycznia 1907 |
| Narodowość |
niemiecka |
| Alma Mater | |
| Dziedzina sztuki | |
Oskar Meister (ur. 22 kwietnia 1846 w Kwidzynie, zm. 25 stycznia 1907 w Katowicach) – niemiecki organista i dyrygent, założyciel Towarzystwa Śpiewaczego (1883), pionier rozwoju zawodowego ruchu muzycznego w Katowicach.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 22 kwietnia 1846 roku w Kwidzynie[1]. Ukończył tamtejsze gimnazjum[2], po czym podjął studia w Konserwatorium Sterna w Berlinie (niem. Sternʼsches Konservatorium). Po studiach przez krótki czas pracował jako nauczyciel muzyki w Berlinie[1].
W 1872 roku został zaproszony do Katowic[3], a jego pojawienie się w młodym wówczas mieście wiążą się z początkami rozwoju tamtejszego zawodowego ruchu muzycznego. Objął on stanowisko organisty przy katowickiej parafii Ewangelicko-Augsburskiej[4] oraz założył Instytut Muzyczny (niem. Musikinstitut[5]) – pierwszą muzyczną szkołę w mieście[6].
W 1882 roku założył chór żeński, którego członkinie rekrutowały się z grona uczennic i absolwentek instytutu. Chór ten przekształcono w 1883 roku w koedukacyjne Towarzystwo Śpiewacze[6]. Stał na jego czele w latach 1883–1891 i 1894–1907[5]. W 1906 roku, przy poparciu zarządu Towarzystwa Śpiewaczego, zrezygnował z subwencji, jaką otrzymywał corocznie od miasta Katowice[7].
Zmarł 25 stycznia 1907 roku[5] w Katowicach[1]. Pochowany został na tamtejszym cmentarzu ewangelickim[8].
Działalność artystyczna
[edytuj | edytuj kod]
W założonym przez siebie Instytucie Muzycznym w Katowicach powstał chór żeński który uświetniał uroczystości kościelne i państwowe. Z inspiracji Meistera powstał później chór męski i chór mieszany, a także orkiestra miejska. Koncerty organizowano w ewangelickim kościele Zmartwychwstania Pańskiego, a po wzniesieniu w 1873 roku Reichshalle przy dzisiejszej ulicy Sokolskiej (obecnie gmach Filharmonii Śląskiej im. H.M. Góreckiego[4]) także i tam[3]. Pierwszy koncert powołanego przez niego w 1882 roku żeńskiego chóru, będącego początkiem Towarzystwa Śpiewaczego – Wszystkiego najlepszego dla Domu dla Sierot – odbył się 30 kwietnia 1882 roku w katowickim Reichshalle. W programie znalazły się utwory Franza Schuberta, Edvarda Griega, Ferenca Liszta, Fryderyka Chopina, Augusta Södermana, Carla Reineckego i Roberta Schumanna[9].
Towarzystwo Śpiewacze bardzo szybko zyskało publiczność dzięki licznym występom i na trwałe wpisało się w historię rozwoju kulturalnego miasta Katowice[6]. Meister rozbudzał zainteresowanie słuchaczy poprzez bierny i czynny udział w koncertach. Zapraszał innych znanych muzyków do koncertowania w mieście[3] – wystąpili w Katowicach m.in.: Pablo Sarasate, Leopold Godowski czy Wanda Landowska[4]. Koncerty chóru i występujących z nim gościnnie artystów stały się wydarzeniami o zasięgu ponadregionalnym. Dzięki jemu wizji i zaangażowaniu młode wówczas miasto nabrało rangi najważniejszego centrum muzycznego w regionie[5].
Znaczącym wydarzeniem był koncert 13 grudnia 1891 roku, w którym Towarzystwo Śpiewacze wykonało Missa Solemnis Ludwiga van Beethovena. W skład obsady weszło 207 osób, wielu z nich spoza Katowic, co spowodowało trudności techniczne w organizacji prób. Meister zdecydował się wówczas na zawieszenie działalności towarzystwa. Działalność wznowiło zimą 1894 roku, a pierwszy po przerwie koncert odbył się 10 lutego 1895 roku, w którym wykonano utwory Kyrie i Gloria z Missa Solemis oraz IX symfonię Ludwiga van Beethovena[7].
Dzięki rozgłosowi, jakie zdobyło jego towarzystwo, zaproszono go wraz z zespołem do Berlina, gdzie 1 i 3 września 1896 roku odbyły się dwa koncerty, w tym jeden w obecności cesarza niemieckiego[3]. 27 października 1901 roku w katowickiej Reichshalle odbył się koncert pod jego batutą, w których wziął udział Ignacy Jan Paderewski. Odegrał on na fortepianie niektóre utwory m.in.: Johanna Sebastiana Bacha, Ferenca Liszta, Ludwiga van Bethovena, nokturn własnej kompozycji czy kilka utworów Fryderyka Chopina[10].
Kierując chórem Meister kładł nacisk na wzorcowy śpiew a capella, a od chórzystów wymagał dyscypliny zarówno w zakresie moralnego zachowania, jak i nienagannego ubioru. W proponowanych przez niego programach poza dziełami chóralnej klasyki z repertuaru Johanna Sebastiana Bacha pojawiały się także utwory kompozytorów romantycznych – Roberta Schumanna i Felixa Mendelssohna-Bartholdy'ego. Wracał do dzieł Johannesa Brahmsa – od prostych opracowań z zakresu muzyki ludowej po polifoniczne utwory śpiewu wielogłosowego[7].
Po jego śmierci towarzystwo nazwano jego imieniem – Towarzystwo Śpiewacze Meistera (niem. Meisterscher Gesangverein)[5], a dyrygentem został Gustav von Lüpke, kierownik Głogowskiej Akademii Śpiewu (niem. Singakademie)[11]. W latach międzywojennych, gdy Katowice zostały włączone do Polski, Towarzystwo Śpiewacze im. Oskara Meistera działało jako chór mniejszości niemieckiej[5]. Chór funkcjonował do 1945 roku[12]. W katowickiej parafii Ewangelicko-Augsburskiej kultywuje się natomiast tradycje muzyczne nawiązujące do działalności Oskara Meistera[13].
Był porównywany do założycieli miasta Katowice jako ośrodka politycznego i gospodarczego – Friedricha Wilhelma Grundmanna i Richarda Holtzego jako osoba, która tworzyła i rozwijała miasto w dziedzinie kultury[14].
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]- Jego imieniem w latach 1899–1922 i 1939–1945 była nazwana obecna ulica F. Chopina w Katowicach – wówczas Meisterstrasse[15].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Lusek 2017 ↓, s. 283.
- ↑ Oberschesische Chronik, „Kattowitzer Zeitung” (109), Katowice: NS.-Gauverlag Oberschlesien GmbH., 22 kwietnia 1942, s. 3 [dostęp 2025-01-25] (niem.).
- ↑ a b c d Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 633.
- ↑ a b c Barciak, Chojecka i Fertacz 2012b ↓, s. 163.
- ↑ a b c d e f Gawlik i Schneider 2018 ↓, s. 21.
- ↑ a b c Lusek 2017 ↓, s. 284.
- ↑ a b c Lusek 2017 ↓, s. 286.
- ↑ Fritz Lubrich, Oskar Meister, der kulturelle Bauherr von Kattowitz, „Kattowitzer Zeitung” (251), Katowice: Gauverlag NS-Schlesien, 11 września 1940, s. 6 [dostęp 2025-01-25] (niem.).
- ↑ Lusek 2017 ↓, s. 285.
- ↑ Koncert Paderewskiego w Katowicach w 1901 r., „Nowiny Codzienne” (263), Opole: Druk i nakład "Nowin", 14 listopada 1935, s. 4 [dostęp 2025-01-25] (pol.).
- ↑ Lusek 2017 ↓, s. 290.
- ↑ Lusek 2017 ↓, s. 305.
- ↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 639.
- ↑ Gawlik i Schneider 2018 ↓, s. 22.
- ↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012b ↓, s. 689.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Antoni Barciak, Ewa Chojecka, Sylwester Fertacz (red.), Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo, t. 1, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2012a, ISBN 978-83-87727-24-6 (pol.).
- Antoni Barciak, Ewa Chojecka, Sylwester Fertacz (red.), Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo, t. 2, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2012b, ISBN 978-83-87727-29-1 (pol.).
- A. Gawlik, Rudolf Schneider, Mistrz Meister, „Fabryka Silesia Kwartalnik” (3 (21)), Katowice: Regionalny Instytut Kultury w Katowicach, 2018, s. 20-23, ISSN 2084-9621 [dostęp 2025-01-25] (pol.).
- Joanna Lusek, Oskar Meister – twórca Mistrzowskiego Towarzystwa Śpiewaczego w Katowicach, [w:] Antoni Barciak (red.), Założyciele miasta oraz mecenasi nauki, kultury i sztuki w dziejach Katowic, wyd. 1, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2017, s. 283-308, ISBN 978-83-64356-22-3 (pol.).