Operacja Silne Wsparcie

Operacja Silne Wsparcie

Przebieg granicy polsko-białoruskiej
Konflikt	Kryzys migracyjny na granicy polsko-białoruskiej
Strony konfliktu
Polska  Białoruś
Cele operacji
• wsparcie władz i społeczności lokalnych, • wsparcie działań Straży Granicznej
Podstawy prawne	• decyzja ministra obrony narodowej z 2 września 2021 roku
Czas operacji	od 3 września 2021
Obszar operacji	• tereny objęte stanem wyjątkowym przy granicy z Białorusią, • linia granicy polsko-białoruskiej
Siły przydzielone do operacji	• 1 Podlaska Brygada Obrony Terytorialnej • 2 Lubelska Brygada Obrony Terytorialnej • Zespół Działań Cyberprzestrzennych WOT • Grupy Rozpoznania Obrazowego WOT • Grupy Poszukiwawczo-Ratownicze K9 WOT • Wydział Operacji Informacyjnych Dowództwa WOT

Operacja Silne Wsparcie – operacja wojskowa przeprowadzana przez Wojska Obrony Terytorialnej (WOT) na terenach objętych stanem wyjątkowym i poza nim, na pograniczu polsko-białoruskim, której celem jest wsparcie władz oraz społeczności lokalnych, a także działań Straży Granicznej w obliczu kryzysu migracyjnego.

Operacja rozpoczęła się 3 września 2021 roku na mocy decyzji ministra obrony narodowej Mariusza Błaszczaka z 2 września 2021 roku.

Aleksandr Łukaszenka został oskarżony o fałszerstwa wyborcze podczas wyborów prezydenckich w 2020 roku przez społeczność międzynarodową i białoruską opozycję^[1][2]. Stany Zjednoczone, Unia Europejska, Wielka Brytania nie uznały Łukaszenki za prezydenta^[3] . Ogłoszone wyniki wyborów doprowadziły do masowych protestów na Białorusi, które były tłumione przez białoruskie służby bezpieczeństwa^[2]. Po wyborach prezydenckich liderka opozycji Swiatłana Cichanouska uciekła na Litwę^[4] .

23 maja 2021 doszło do przymusowego lądowania w Mińsku samolotu linii lotniczych Ryanair, który docelowo leciał do Wilna. Powodem była fałszywa, jak się później okazało, informacja o znajdującej się na jego pokładzie bombie^[5]. W rzeczywistości samolot był zmuszony do lądowania, ponieważ na jego pokładzie znajdował się Raman Pratasiewicz, aktywista opozycyjny^[6] . Po wylądowaniu Pratasiewicz został aresztowany wraz z partnerką^[6] . W związku z tymi wydarzeniami Unia Europejska nałożyła na Białoruś sankcje gospodarcze^[7], z powodu których, jak przyznał Alaksandr Łukaszenka, białoruskie władze rozpoczęły przerzucanie nielegalnych imigrantów na terytorium Unii Europejskiej^[8].

2 września prezydent Andrzej Duda wydał decyzję o wprowadzeniu stanu wyjątkowego w przygranicznym pasie z Białorusią^[9]. Odbyło się to na wniosek rządu w związku sytuacją na granicy polsko-białoruskiej, gdzie dochodziło do coraz częstszych prób nielegalnego przekroczenia granicy^[10]. 30 września Sejm zdecydował o przedłużeniu stanu wyjątkowego w Polsce^[11].

2 września minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak podjął decyzję o rozpoczęciu operacji o nazwie „Silne Wsparcie”. 3 września żołnierze Wojsk Obrony Terytorialnej podjęli działania na terenie objętym stanem wyjątkowym przy granicy polsko-białoruskiej^[12] . Jej celem było wzmocnienie odporności społeczności lokalnych na zagrożenia o charakterze hybrydowym oraz wsparcie Straży Granicznej w przeciwdziałaniu nielegalnym migracjom. W latach 2022–2023 operacja była kontynuowana i rozszerzana.

Początkowym celem operacji było wsparcie społeczności lokalnych i władz samorządowych na terenach objętych stanem wyjątkowym – 183 miejscowości^[12] .

Początkowo żołnierze WOT przeprowadzali spotkania z mieszkańcami i władzami lokalnymi w 183 miejscowościach objętych stanem wyjątkowym, aby rozpoznać ich potrzeby w zakresie bezpieczeństwa, informować o wydarzeniach na granicy i budować poczucie bezpieczeństwa^[13]. W związku z tym, iż w tym samym czasie trwały rosyjsko-białoruskie ćwiczenia „Zapad 2021”, to do działań w ramach operacji oddelegowano Wydział Operacji Informacyjnych Dowództwa WOT i Zespół Działań Cyberprzestrzennych WOT. Ich zadaniem było przeprowadzanie szkoleń z zakresu cyberbezpieczeństwa, rozpoznania i walki z dezinformacją, bezpieczeństwa systemów teleinformatycznych na poziomie społeczności lokalnych. Informatycy WOT zostali zobowiązani do przeprowadzenia audytów bezpieczeństwa urzędów i instytucji publicznych^[14] [15] .

13 września WOT uruchomił specjalną infolinię dla mieszkańców obszarów objętych stanem wyjątkowym^[16] .

Grupy Rozpoznania Obrazowego WOT wspierają również funkcjonariuszy Straży Granicznej poprzez patrolowanie przygranicznych terenów bezzałogowymi statkami powietrznymi FlyEye^[17].

Żołnierze WOT wchodzili również w skład łączonych patroli granicznych z funkcjonariuszami Straży Granicznej^[18] . 2 Lubelska Brygada OT wraz z Nadbużańskim Oddziałem Straży Granicznej prowadzą patrole wodne na Bugu^[19]. Żołnierze Lubelskiej Brygady OT rozpoczęli w ramach operacji pilotażowy program wykorzystania konnych patroli ze względu na warunki terenowe pogranicza^[20]. Ponadto żołnierze WOT odbywają piesze dzienno-nocne patrole na granicy w celu monitorowania granicy i poszukiwania grup migrantów, którzy przekroczyli nielegalnie granicę. W momencie wykrycia takiej grupy żołnierze zatrzymują ją, dostarczają żywność i przekazują patrolowi Straży Granicznej^[21] [22] . Patrole piesze są wspierane również przez Grupy Poszukiwawczo-Ratownicze K9 WOT z nawigatorami i psami służbowymi^[21] [23] .

Od 12 października, na wniosek Nadbużańskiego Oddziału Straży Granicznej, żołnierze 2 Lubelskiej Brygady OT rozstawiają na granicy maszty oświetleniowe mające na celu poprawić widoczność na najczęściej patrolowanych odcinkach granicy^[17]. Wcześniej maszty były ustawiane również w miejscowościach^[24] .

8 listopada, o godzinie 10:30 Dowództwo WOT ogłosiło alert gotowości, który objął ok. 8000 żołnierzy z brygad OT z województw: podlaskiego, lubelskiego i warmińsko-mazurskiego^[25]. Powołanie w trybie natychmiastowego wstawiennictwa do 24 godzin objęło Brygady OT w województwach: pomorskim, kujawsko-pomorskim, łódzkim, świętokrzyskim, podkarpackim i małopolskim^[26]. Tego samego dnia żołnierze dwóch batalionów lekkiej piechoty z Białegostoku i Hajnówki z 1 Podlaskiej Brygady OT zostali wezwani do swoich jednostek w trybie alarmowym^[27].

W związku z tym, iż 9 listopada białoruskie służby przetransportowały nad granicę w rejonie Kuźnicy duże grupy migrantów, postanowiono, że dodatkowe Grupy Rozpoznania Obrazowego WOT będą oddelegowane do wsparcia Straży Granicznej^[28]. W związku z próbą siłowego przekroczenia przez migrantów tego samego dnia WOT ogłosił wzmożenie działań mających na celu wsparcie Straży Granicznej w rejonie Kuźnicy^[29][30].

W grudniu 2021 roku rzecznik prasowy WOT podał do wiadomości, że do grudnia żołnierze WOT przeprowadzili 6000 patroli pieszych i konnych, na rzece Bug przeprowadzili 700 patroli wodnych, a Grupy Rozpoznania Obrazowego wykonały 300 lotów bezzałogowymi statkami powietrznymi. Łącznie do operacji oddelegowanych było w tym czasie 2500 żołnierzy WOT^[31] .

W kwietniu 2022 roku podano, że w ramach operacji bezzałogowe statki latające na granicy polsko-białoruskiej wzięły udział w 500 operacjach rozpoznawczych, co dało 1000 godzin lotów. 70% z tego czasu stanowiły misje wykonywane nocą^[32] . W kwietniu 2022 roku na granicę oddelegowanych było 2000 żołnierzy^[33] .

W dniach 16–18 września 2024 roku w strefie przygranicznej z Białorusią odbyły się ćwiczenia taktyczne KOP-22. Wzięło w nich udział ponad 800 żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej oraz Wojsk Lądowych. Głównym celem ćwiczeń było doskonalenie działań przeciwrozpoznawczych i przeciwdywersyjnych, a także ratowniczo-ewakuacyjnych oraz wsparcia dla Straży Granicznej w ochronie wschodniej granicy państwa.

Zajęcia odbywały się w ramach trwającego zaangażowania sił zbrojnych w operację wsparcia Straży Granicznej na granicy z Białorusią. Ćwiczenia uwzględniały doświadczenia zdobyte podczas wcześniejszych działań i służyły praktycznej weryfikacji nowych rozwiązań taktycznych i technicznych.

W ćwiczeniach udział wzięli żołnierze m.in. z 1. Podlaskiej Brygady OT, 2. Lubelskiej Brygady OT, 2. i 18. Pułku Rozpoznawczego oraz funkcjonariusze Straży Granicznej. Działania obejmowały organizację ochrony granicy państwowej, w tym przygotowywanie posterunków obserwacyjnych, patrole piesze, konne i kołowe, wykorzystanie Grup Rozpoznania Obrazowego oraz bezzałogowych statków powietrznych (BSP). Przeprowadzano również działania z wykorzystaniem grupy K-9, pościgi w ramach działań przeciwdywersyjnych oraz zabezpieczanie infrastruktury krytycznej^[34].

Od 2023 roku w pasie przygranicznym prowadzone były również szkolenia zintegrowane i rotacyjne żołnierzy WOT. Ich celem było podnoszenie kompetencji w działaniach na terenach przygranicznych oraz zaznajomienie z lokalną specyfiką operacyjną. Szkolenia te stanowiły integralną część przygotowania do prowadzenia działań w warunkach zagrożeń hybrydowych.

Od tego roku, żołnierze 1 Podlaskiej Brygady OT i 2 Lubelskiej Brygady OT uczestniczyli także w operacji pk. „Bezpieczne Podlasie”, stanowiącej demonstrację gotowości Sił Zbrojnych RP do reagowania na ewentualne zagrożenia i próby destabilizacji sytuacji na granicy. W ramach tych działań Terytorialsi współdziałali z 12 Brygadą Zmechanizowaną oraz 17 Wielkopolską Brygadą Zmechanizowaną, zabezpieczając ich działania oraz przyjmując patrole z wykorzystaniem Kołowych Transporterów Opancerzonych Rosomak.

Częścią operacji były także działania informacyjne i kontakt z lokalną społecznością – żołnierze odwiedzali miejscowości na trasach patroli, informując mieszkańców o bieżącej sytuacji.

7 marca 2023 roku, w trakcie posiedzenia Senackiej Komisji Obrony Narodowej, dowódca Wojsk Obrony Terytorialnej gen. Maciej Klisz poinformował, że operacja przeszła pod dowódcę operacyjnego rodzajów Sił Zbrojnych. W tamtym momencie WOT miał na granicy każdego dnia ok. 750 żołnierzy. ^[36]

Do przeprowadzenia operacji „Silne Wsparcie” zostały oddelegowane^[20]:

• 1 Podlaska Brygada Obrony Terytorialnej
• 2 Lubelska Brygada Obrony Terytorialnej
• Zespół Działań Cyberprzestrzennych WOT
• Wydział Operacji Informacyjnych Dowództwa WOT

Wraz z rozwojem sytuacji na granicy do operacji zostały włączone^[25]:

• Grupy Rozpoznania Obrazowego WOT
• Grupy Poszukiwawczo-Ratownicze K9 WOT (GPR K9 WOT)

• SamS. Clench SamS., Ryanair ‘hijacking’: Belarus releases video of Roman Protasevich, EU promises more sanctions, „News.com.au”, 25 maja 2021 [dostęp 2021-11-10] .
• DavidD. Cohen DavidD., U.S. condemns Belarus for forcing down passenger plane to arrest foe, „Politico”, 23 maja 2021 [dostęp 2021-11-10] .
• MagdalenaM. Kowalska-Sendek MagdalenaM., Trwa operacja „Silne wsparcie”, „Polska Zbrojna”, 20 września 2021 [dostęp 2021-11-10] .
• WeronikaW. Milczarczyk WeronikaW., 1000 godzin lotów bezzałogowców rozpoznawczych WOT na granicy PL-BY, „Wojska Obrony Terytorialnej”, 9 kwietnia 2022 [dostęp 2023-02-01] .
• RafałR. Muczyński RafałR., WOT: Miesiąc operacji Silne Wsparcie, „MilMag”, 6 października 2021 [dostęp 2021-11-10] .
• MagdalenaM. Partyła MagdalenaM., Dlaczego Swiatłana Cichanouska wyjechała na Litwę? "Sama podjęłam decyzję", „RMF 24”, 11 sierpnia 2020 [dostęp 2021-11-10] .
• MarekM. Pietrzak MarekM., #SilneWsparcie Terytorialsów, „Wojska Obrony Terytorialnej”, 3 września 2021a [dostęp 2021-11-10] .
• MarekM. Pietrzak MarekM., #SilneWsparcie dla Lubelszczyzny, „Wojska Obrony Terytorialnej”, 4 września 2021b [dostęp 2021-11-10] .
• MarekM. Pietrzak MarekM., Parasol cyberbezpieczeństwa terytorialsów dla lokalnych urzędów, „Wojska Obrony Terytorialnej”, 5 września 2021c [dostęp 2021-11-10] .
• MarekM. Pietrzak MarekM., Ruszyła linia wsparcia dla osób z rejonów przygranicznych objętych stanem wyjątkowym, „Wojska Obrony Terytorialnej”, 13 września 2021d [dostęp 2021-11-10] .
• MarekM. Pietrzak MarekM., W święta 2,5 tys. żołnierzy WOT na służbie, „Wojska Obrony Terytorialnej”, 25 grudnia 2021e [dostęp 2022-09-02] .
• MarekM. Pietrzak MarekM., Połowa polsko – białoruskiej granicy chroniona przez żołnierzy WOT, „Wojska Obrony Terytorialnej”, 12 kwietnia 2022 [dostęp 2023-02-01] .
• DamianD. Stanula DamianD., #SilneWsparcie Wspólne patrole wodne na rzece Bug w pasie objętym stanem wyjątkowym, „Wojska Obrony Terytorialnej”, 1 października 2021 [dostęp 2021-11-10] .
• ŁukaszŁ. Wilczewski ŁukaszŁ., Szkolenia z cyberbezpieczeństwa, „Wojska Obrony Terytorialnej”, 15 września 2021a [dostęp 2021-11-10] .
• ŁukaszŁ. Wilczewski ŁukaszŁ., #SilneWsparcie bezzałogowców na Podlasiu, „Wojska Obrony Terytorialnej”, 1 października 2021b [dostęp 2021-11-10] .
• ŁukaszŁ. Wilczewski ŁukaszŁ., Szósty dzień operacji #SilneWsparcie, „Wojska Obrony Terytorialnej”, 8 września 2021c [dostęp 2021-11-10] .
• ŁukaszŁ. Wilczewski ŁukaszŁ., GPR K9 WOT w gotowości do wsparcia podlaskich terytorialsów, „Wojska Obrony Terytorialnej”, 6 października 2021d [dostęp 2021-11-10] .
• AgnieszkaA. Ziemska AgnieszkaA., Operacja "Silne Wsparcie". Terytorialsi ze Strażą Graniczną zatrzymują migrantów na granicy i w "gniazdach", „Polska Agencja Prasowa”, 8 października 2021 [dostęp 2021-11-10] .