Ogończyk peruwiański
Synallaxis chinchipensis[1] | |||
Chapman, 1925 | |||
Systematyka | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | zwierzęta | ||
Typ | strunowce | ||
Podtyp | kręgowce | ||
Gromada | ptaki | ||
Podgromada | Neornithes | ||
Infragromada | ptaki neognatyczne | ||
Rząd | |||
Podrząd | tyrankowce | ||
Rodzina | garncarzowate | ||
Podrodzina | ogończyki | ||
Rodzaj | Synallaxis | ||
Gatunek | ogończyk peruwiański | ||
Synonimy | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
najmniejszej troski | |||
Zasięg występowania | |||
| |||
|
Ogończyk peruwiański[3] (Synallaxis chinchipensis) – gatunek małego ptaka z rodziny garncarzowatych (Furnariidae). Występuje w zachodniej części Ameryki Południowej – endemicznie w Peru. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, ang. Least Concern).
Systematyka
Takson ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał amerykański ornitolog Frank Michler Chapman w 1925 roku na łamach „American Museum Novitates”, na podstawie holotypu (Nr 182062) – dorosłego samca zdeponowanego w Amerykańskim Muzeum Historii Naturalnej. Autor nadał ptakowi nazwę Synallaxis stictothorax chinchipensis, czyli uznał go za podgatunek ogończyka białogardłego (Synallaxis stictothorax), a jako miejsce typowe podał Perico, Rio Chinchipe, w pobliżu rzeki Marañón w Peru[4][5]. Badania molekularne, opublikowane w 2011 roku, wykazały, że ogończyk białogardły jest najbliżej spokrewniony z ogończykiem szarogłowym (Synallaxis zimmeri)[6]. Pod koniec XX i na początku XXI wieku niektórzy autorzy proponowali uznanie ogończyka peruwiańskiego za osobny gatunek, ale nie przedstawili żadnych przekonujących dowodów[7]. Po ukazaniu się publikacji wykazujących różnice w wokalizacji i morfologii[8] oraz opublikowaniu analizy filogenetycznej, Dan Lane w sierpniu 2020 roku złożył do South American Classification Committee (SACC) wniosek o uznanie Synallaxis stictothorax chinchipensis za osobny gatunek; wniosek ten został zaakceptowany[7]. Ogończyk peruwiański jest gatunkiem monotypowym[9][10][11].
Etymologia
- Synallaxis: gr. συναλλαξις sunallaxis, συναλλαξεως sunallaxeōs „wymiana, zamiana”[12].
- chinchipensis od rzeki Chinchipe w Peru[13].
Morfologia
Mały ptak o brązowych lub czerwonawo-brązowych tęczówkach. Dziób dosyć długi i cienki, głównie czarny, ale czasami w dużej części szary. Nogi i stopy od niebieskoszarych do ciemnoszarych. Góra głowy, grzbiet i części skrzydeł szarobrązowe, skrzydła rudo-szare z ciemniejszymi brzegami lotek. Pokrywy nadogonowe rude. Ogon długi, o postrzępionych końcach, ciemnobrązowy z jaśniejszymi rudawymi krawędziami zewnętrznych sterówek. Gardło, podgardle, szyja, pierś i brzuch bladoszare, boki szare. Na piersi i brzuchu czarne cętki. Nie występuje dymorfizm płciowy. Młode osobniki nie zostały opisane. Długość ciała 11–13 cm[14].
Wymiary szczegółowe[8]:
Samica | Samiec | |
---|---|---|
Długość skrzydła (mm) | 47,89–53,63 | 49,41–53,65 |
Długość ogona (mm) | 61–68 | 60–72 |
Długość dzioba (mm) | 12,15–15,4 | 12,93–15,84 |
Zasięg występowania
Ogończyk peruwiański występuje w bardzo zawężonym obszarze w północno-zachodnim Peru, w środkowym biegu rzeki Marañón, jej dopływu Chinchipe w regionie Cajamarca. Zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 19 tys. km². Występuje zazwyczaj w zakresie wysokości od 400 do 600 m n.p.m.[14][15]
Ekologia i zachowanie
Jego głównym habitatem są suche zarośla nizinne oraz brzegi lasów liściastych[14]. Długość pokolenia jest określona na 3,8 roku[15]. Ptak ten żeruje zazwyczaj w parach, często w stadach mieszanych. Niewiele wiadomo na temat diety ogończyka peruwiańskiego. Składa się głównie ze stawonogów i ich larw. Zaobserwowano, że podejmuje pokarm z mchu, martwych liści i niewielkich gałęzi, przeważnie na wysokości 1–2 m nad poziomem gruntu[14].
Rozmnażanie
Nie ma informacji o rozmnażaniu i gniazdowaniu tego gatunku[14].
Status
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN ogończyk peruwiański jest uznawany za gatunek najmniejszej troski (LC, ang. Least Concern)[2]. Wielkość populacji nie jest oszacowana, a gatunek ten opisywany jest jako pospolity. BirdLife International ocenia trend liczebności populacji jako stabilny ze względu na brak istotnych zagrożeń[15].
Przypisy
- ↑ Synallaxis chinchipensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Synallaxis chinchipensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Furnariidae Gray,GR, 1840 – garncarzowate – Horneros, foliage-gleaners and spinetails (Wersja: 2023-12-04). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-07-05].
- ↑ DenisD. Lepage DenisD., Chinchipe Spinetail Synallaxis chinchipensis [online], Avibase [dostęp 2024-07-05] (ang.).
- ↑ ChapmanCh. F.M. ChapmanCh., Descriptions of one new genus and of species of birds from Peru and Ecuador, „American Museum Novitates”, 205, 1925, s. 8 (ang.).
- ↑ Derryberry i inni, Lineage diversification and morphological evolution in a large-scale continental radiation: the Neotropical ovenbirds and woodcreepers (Aves: Furnariidae), „Evolution”, 65, 2011, s. 2973–2986, DOI: 10.1111/j.1558-5646.2011.01374.x .
- ↑ a b DanD. Lane DanD., Proposal (882) to South American Classification Committee. Split Synallaxis stictothorax into two species: coastal S. stictothorax and interior S. chinchipensis [online], South American Classification Committee, 2020 [dostęp 2024-07-05] .
- ↑ a b Stopiglia i inni, Alpha taxonomy of Synallaxis stictothorax group (Aves: Passeriformes: Furnariidae): Synallaxis chinchipensis Chapman, 1925 as a valid species, with a lectotype designation, „Vertebrate Zoology”, 70, 2020, s. 319–331, DOI: 10.26049/VZ70-3-2020-05 .
- ↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 8.1 [online], styczeń 2024 [dostęp 2024-06-15] .
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Ovenbirds, woodcreepers. IOC World Bird List (v14.1). [dostęp 2024-07-05]. (ang.).
- ↑ Alan P.A.P. Peterson Alan P.A.P., PASSERIFORMES FURNARIIDAE (incl. DENDROCOLAPTIDAE), Wersja 10.008 (2022.03.02) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2024-07-05] (ang.).
- ↑ Synallaxis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-07-04] (ang.).
- ↑ chinchipensis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-07-04] (ang.).
- ↑ a b c d e del Hoyo, J., J.V. Remsen, Jr., G.M. Kirwan, P.F.D. Boesman & N. Collar: Chinchipe Spinetail Synallaxis chinchipensis, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. H.F. Greeney) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2021. [dostęp 2024-07-05]. (ang.).
- ↑ a b c Species factsheet: Synallaxis chinchipensis [online], BirdLife International, 2024 [dostęp 2024-07-05] (ang.).
Linki zewnętrzne
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].
- GBIF: 10782773