Mleczaj przydymiony

Mleczaj przydymiony

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	gołąbkowce
Rodzina	gołąbkowate
Rodzaj	mleczaj
Gatunek	mleczaj przydymiony
Nazwa systematyczna
Lactarius lignyotus Fr. Monogr. Lact. Suec.: 25 (1857)
Zasięg
Mapa zasięgu w Europie i Azji
Multimedia w Wikimedia Commons

Mleczaj przydymiony (Lactarius lignyotus Fr.) – gatunek grzybów z rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)^[1].

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lactarius, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy opisał go Elias Fries w 1857 r. i nadana przez niego nazwa naukowa jest ważna^[1]. Niektóre synonimy naukowe^[2]:

• Lactariella lignyota (Fr.) J. Schröt. 1889
• Lactifluus lignyotus (Fr.) Kuntze 1891

Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983 r.^[3]

Kapelusz

Średnica 3–11 cm, za młodu łukowaty z podwiniętym brzegiem i o wklęśniętym środku, potem staje się lejkowaty z małym garbem. Skórka gładka, sucha, pilśniowata, często prążkowana (szczególnie u starszych okazów). Kolor ciemnobrązowy lub brązowoczarny^[4].

Blaszki

Dość gęste, z długim ząbkiem i zbiegające na trzon. Są białe i mają bardzo charakterystyczną cechę: na trzonie zmieniają barwę na brązową^[5].

Trzon

Wysokość 4–10 cm, szerokość 0,5–1,2 cm. Jest gruby, walcowaty, w kolorze od sepiowobrązowego do ciemnobrązowego^[4]. Bardzo charakterystyczną cechą jest występowanie w górnej części trzonu żłobków w kolorze trzonu. Żłobki te stanowią przejście do białych blaszek^[5].

Miąższ

Biały i wydzielający mlecznobiałe mleczko, które po uszkodzeniu zmienia kolor dość wolno na różowy. Ma orzechowy smak i przyjemny zapach^[4].

Mleczko

U młodych owocników wypływa obficie, u starszych słabo. Jest białe i nieco wodniste, na powietrzu po kilku minutach zmienia barwę na kolor od jasnoróżowego do łososiowego. W smaku jest łagodne, ale pozostawia gorzkawy posmak^[6].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników jasno-ochrowy. Zarodniki niemal kuliste, o rozmiarach 9 × 10 μm. Na powierzchni posiadają brodawki połączone regularną siateczką. Podstawki mają rozmiar 45–55 × 10–11 μm. cystydy są mniej więcej równej szerokości i mają rozmiar 43–55 × 5–10 μm. Występują głównie na ostrzu blaszek^[6].

Gatunki podobne

Najbardziej podobny i występujący w takich samych siedliskach jest mleczaj ciemny (Lactarius picinus). Najbardziej charakterystyczną cechą, po której można go odróżnić są blaszki, które u mleczaja przydymionego zbiegają po trzonie, przy czym na trzonie wyraźnie zmieniają kolor na brązowy. Ponadto u starszych okazów mleczaja przydymionego kapelusz jest promieniście pomarszczony^[5]. U mleczaja jelonka (Lactarius fuliginosus) kapelusz ma zaokrąglony szczyt, a uciśnięty miąższ szybko różowieje^[7].

Występuje w Ameryce Północnej, Środkowej i Południowej, Europie i Azji^[8]. W Polsce jest rzadki^[7]. Najbardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną^[9].

Naziemny grzyb mykoryzowy. Rośnie w lasach iglastych, głównie górskich, pod świerkami, często wśród mchów^[3].

Jest niejadalny, nienadający się do spożycia z powodu gorzkiego smaku^[5][7]. Na Ukrainie jednak uważany jest za grzyb jadalny (po odpowiednim przyrządzeniu)^[10].