Mitra wielkoksiążęca

Artykuł ten został zgłoszony do umieszczenia na stronie głównej w rubryce „Czy wiesz”.
Pomóż nam go sprawdzić: oceń zgłoszoną nominację.

Mitra wielkoksiążęca (lit. Gedimino kepurė – w dosłownym tłumaczeniu czapka Giedymina^[1]) – bogato zdobione czterodzielne nakrycie głowy^[2], insygnium władzy wielkich książąt litewskich używane przez nich de facto do czasu unii lubelskiej.

Mitra wielkoksiążęca stanowiła najważniejsze insygnium władzy wielkich książąt litewskich; swoją symboliką prawdopodobnie nawiązywała do Giedymina. Wyniesienia na tron wielkich książąt litewskich odbywały się w katedrze wileńskiej; polegały one na wręczeniu władcy miecza przez marszałka wielkiego litewskiego oraz włożeniu na jego głowę mitry wielkoksiążęcej przez biskupa wileńskiego^[3].

Wraz z wejściem w życie postanowień unii lubelskiej zniesiono oddzielne koronacje na wielkiego księcia litewskiego odbywające się w Wilnie, w ich miejsce wprowadzono jedną koronację w Krakowie – zarówno na króla Polski, jak i na wielkiego księcia litewskiego^[4]. Odtąd mitra wielkoksiążęca straciła na swym znaczeniu^[5].

• 
  Witenes
• 
  Olgierd Giedyminowicz
• 
  Zygmunt Kiejstutowicz
• 
  Witold
• 
  Witold
• 
  Święty Kazimierz

• 
  Herb Augustowa
• 
  Pogoń zwieńczona mitrą
• 
  Zwieńczenie kopuły wileńskiego kościoła św. Kazimierza
• 
  Gobelin zwieńczony mitrą wielkoksiążęcą
• 
  Litewska moneta z czasów Zygmunta Augusta: mitra nad Pogonią i Słupami Giedymina
• 
  Fragment mapy radziwiłłowskiej - mitra nad Wilnem
• 
  Zrekonstruowana mitra w Pałacu Wielkich Książąt Litewskich w Wilnie
• 
  Mitra nad Pogonią na drzwiach kampusu Uniwersytetu Wileńskiego

• W Panu Tadeuszu Adama Mickiewicza „ostatnim królem, co nosił kołpak witoldowy” (alternatywna nazwa mitry wielkoksiążęcej) nazywany jest Zygmunt August^[6].