Mikromeria
 Micromeria juliana | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||
| Klasa | Magnoliopsida | ||
| Nadrząd | astropodobne | ||
| Rząd | jasnotowce | ||
| Rodzina | jasnotowate | ||
| Rodzaj | mikromeria | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Micromeria Benth. Edwards's Bot. Reg. 15: t. 1282 (1829), nom. cons.[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| M. juliana (Linnaeus) H.G.L. Reichenbach[4] | |||
| Synonimy | |||
| |||
| |||
| |||
Mikromeria (Micromeria Benth.) – rodzaj roślin z rodziny jasnotowatych. Obejmuje ok. 70 gatunków[3]. Zasięg rodzaju obejmuje południową Europę, znaczną część Afryki wraz z Madagaskarem, południową Azję oraz zachodnią Amerykę Północną od Alaski po Kalifornię[3]. Najbardziej zróżnicowany jest w rejonie Morza Śródziemnego oraz na wyspach Makaronezji[5][6] (na Wyspach Kanaryjskich rośnie 15 gatunków[7]). W strefie równikowej przedstawiciele rodzaju występują w górach[8]. Rośliny zwykle związane z siedliskami suchymi, słonecznymi i skalistymi[5].
Rośliny z rodzaju mikromeria są silnie aromatyczne – obfitują w olejki eteryczne, o różnym składzie chemicznym, poza tym zawierają m.in. flawonoidy, aldehydy alifatyczne. Mają w efekcie istotne znaczenie w lecznictwie[5]. Uprawiane są także jako rośliny ozdobne w ogrodach skalnych, bylinowych i naturalistycznych[9].
Morfologia
- Pokrój
- Rośliny zielne (częściej byliny, rzadko roczne – M. cymuligera), czasem półkrzewy, krzewinki i krzewy[8].
- Liście
- Krótkoogonkowe do niemal siedzących[10]. Blaszki całobrzegie lub ząbkowane, równowąskie do jajowatych, płaskie lub podwinięte wzdłuż brzegów[8]. Zwykle mniej lub bardziej owłosione[10].
- Kwiaty
- Zebrane po 2–20 w okółki tworzące szczytowy[8][10], kłosokształtny lub wiechowaty kwiatostan złożony[10]. Przysadki zwykle są obecne. Kwiaty są szypułkowe lub siedzące. Kielich jest promienisty, rzadko słabo dwuwargowy, dzwonkowaty lub walcowaty, 13–15-nerwowy, z 5 łatkami[8]. Od podobnych i blisko spokrewnionych rodzajów (Satureja, Clinopodium) różni się tym, że nie jest nigdy rozdęty lub wygięty, a łatki są proste, a nie rozchylone[6]. Dwuwargowa korona jest zwykle niewielka, biała, żółtawa, fioletowa, różowa lub purpurowa. Dolna warga jest trójłatkowa, górna łatka jednołatkowa[8]. Górna łatka jest prosta[8] lub odgięta[6], zwykle wycięta na szczycie[6][8]. Dolna warga ma trzy łatki równe lub środkowa jest większa od bocznych[10]. Rurka korony jest prosta, walcowata, czasem owłosiona wewnątrz. Pręciki są cztery, dwusilne[8]. Pylniki zwykle wystają poza wargi korony[6][10].
- Owoce
- Rozłupki jajowate, czasem nieco zaostrzone na wierzchołku, gładkie, rzadziej owłosione[8].
Systematyka
- Pozycja systematyczna
Rodzaj z plemienia Mentheae z podrodziny Nepetoideae należącej do rodziny jasnotowatych Lamiaceae[11]. W obrębie plemienia należy do podplemienia Menthinae[11][6] wchodząc w skład tzw. „kompleksu Satureja”. To grupa rodzajów problematycznych taksonomicznie i w efekcie różnie ujmowanych przez różnych autorów, zwłaszcza z okresu przed zastosowaniem metod molekularnych w analizie pokrewieństwa. Gatunki tu zaliczane były włączane w całości lub częściowo do rodzaju cząber Satureja, część gatunków, np. z Madagaskaru lub Ameryki Północnej, włączano do rodzajów klinopodium Clinopodium, czy kalaminta Calamintha[6].
- Wykaz gatunków[3]
- Micromeria acropolitana Halácsy
- Micromeria × angosturae P.Pérez
- Micromeria arganietorum (Emb.) R.Morales
- Micromeria × ayamosnae Puppo & P.Pérez
- Micromeria aybalae H.Duman & Dirmenci
- Micromeria benthamii Webb & Berthel.
- Micromeria × benthamineolens Svent.
- Micromeria biflora (Buch.-Ham. ex D.Don) Benth.
- Micromeria × bourlieri Maire & Gauth.-Lièvre
- Micromeria brivesii Batt.
- Micromeria × broussonetii A.Santos, A.Acev.-Rodr. & Reyes-Bet.
- Micromeria browiczii Ziel. & Kit Tan
- Micromeria canariensis (P.Pérez) Puppo
- Micromeria carpatha Rech.f.
- Micromeria chionistrae Meikle
- Micromeria conferta (Coss. & Daveau) Stefani
- Micromeria × confusa G.Kunkel & P.Pérez
- Micromeria cremnophila Boiss. & Heldr. – mikromeria urwiskowa[9]
- Micromeria cristata (Hampe) Griseb. – mikromeria grzebieniasta[9]
- Micromeria croatica (Pers.) Schott – mikromeria chorwacka[9]
- Micromeria cymuligera Boiss. & Hausskn.
- Micromeria danaensis Danin
- Micromeria debilis Pomel
- Micromeria densiflora Benth.
- Micromeria douglasii Benth.
- Micromeria elliptica K.Koch
- Micromeria ericifolia (Roth) Bornm.
- Micromeria filiformis (Aiton) Benth.
- Micromeria flagellaris Baker
- Micromeria fontanesii K.Koch
- Micromeria forbesii Benth.
- Micromeria × garajonayii Puppo & P.Pérez
- Micromeria glomerata P.Pérez
- Micromeria gomerensis (P.Pérez) Puppo
- Micromeria graeca (L.) Benth. ex Rchb.
- Micromeria guichardii (Quézel & Zaffran) Brullo & Furnari
- Micromeria hedgei Rech.f.
- Micromeria helianthemifolia Webb & Berthel.
- Micromeria herpyllomorpha Webb & Berthel.
- Micromeria hierrensis (P.Pérez) Puppo
- Micromeria hispida Boiss. & Heldr. ex Benth.
- Micromeria hochreutineri (Briq.) Maire
- Micromeria × hybrida Zagan.
- Micromeria imbricata (Forssk.) C.Chr.
- Micromeria inodora (Desf.) Benth.
- Micromeria × intermedia G.Kunkel & P.Pérez
- Micromeria juliana (L.) Benth. ex Rchb.
- Micromeria kerneri Murb.
- Micromeria lachnophylla Webb & Berthel.
- Micromeria lanata (C.Sm. ex Link) Benth.
- Micromeria lasiophylla Webb & Berthel.
- Micromeria lepida Webb & Berthel.
- Micromeria leucantha Svent. ex P.Pérez
- Micromeria longipedunculata Bräuchler
- Micromeria macrosiphon Coss.
- Micromeria madagascariensis Baker
- Micromeria maderensis Puppo & Bräuchler
- Micromeria mahanensis Puppo
- Micromeria marginata (Sm.) Chater – mikromeria obrzeżona[9]
- Micromeria × meteorica Hausskn.
- Micromeria microphylla (d'Urv.) Benth.
- Micromeria monantha (Font Quer) R.Morales
- Micromeria myrtifolia Boiss. & Hohen.
- Micromeria nervosa (Desf.) Benth.
- Micromeria × nogalesii G.Kunkel & P.Pérez
- Micromeria pedro-luisii Puppo
- Micromeria peltieri (Maire) R.Morales
- Micromeria × perez-pazii G.Kunkel
- Micromeria persica Boiss.
- Micromeria pineolens Svent.
- Micromeria × preauxii Webb & Berthel.
- Micromeria pseudocroatica Šilic
- Micromeria rivas-martinezii Wildpret
- Micromeria serbaliana Danin & Hedge
- Micromeria sinaica Benth.
- Micromeria sphaciotica Boiss. & Heldr. ex Benth.
- Micromeria sphaerophylla Baker
- Micromeria × tagananensis P.Pérez
- Micromeria teneriffae (Poir.) Benth. ex G.Don
- Micromeria tenuis (Link) Benth.
- Micromeria × tolomensis Puppo & P.Pérez
- Micromeria tragothymus Webb & Berthel.
- Micromeria unguentaria Schweinf.
- Micromeria weilleri (Maire) R.Morales
- Micromeria × wildpretii P.Pérez
- Micromeria zarkosii Kit Tan, Biel & Ziel.
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-11-12] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-11-12] (ang.).
- ↑ a b c d e Micromeria Benth., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-11-12] .
- ↑ Micromeria Benth., [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [online], Smithsonian Institution [dostęp 2023-11-12] .
- ↑ a b c MohamadM. Hamwi MohamadM., MahaM. Aboul Ela MahaM., AbdallaA. El-Lakany AbdallaA., Genus Micromeria: a review article, „BAU Journal - Health and Wellbeing”, 3 (2), 2021, DOI: 10.54729/2789-8288.1130 [dostęp 2023-11-12] .
- ↑ a b c d e f g Bräuchler i inni, The genus Micromeria (Lamiaceae), a synoptical update, „Willdenowia”, 38, s. 363-410, DOI: 10.3372/wi.38.38202 .
- ↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 586, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
- ↑ a b c d e f g h i j K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. VII. Flowering Plants. Dicotyledons. Lamiales. Berlin, Heidelberg: Springer, 2004, s. 240. ISBN 978-3-642-62200-7.
- ↑ a b c d e B. Grabowska, T. Kubala: Encyklopedia bylin, tom II, K–Z. Poznań: Zysk i S-ka, 2012, s. 591. ISBN 978-83-7506-846-7. (pol.).
- ↑ a b c d e f Micromeria Bentham, [w:] Flora of China [online], eFloras.org [dostęp 2023-11-12] .
- ↑ a b Genus Micromeria Benth.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2023-11-12].
