 Portret profesora | |
| Data i miejsce urodzenia |
2 lipca 1925 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
30 kwietnia 2017 |
| profesor nauk medycznych | |
| Specjalność: biochemia | |
| Alma Mater | |
| Profesura |
1966 |
| Doktor honoris causa Akademia Medyczna w Gdańsku – 1995 | |
| Nauczyciel akademicki | |
| Uczelnia | |
| Rektor AM w Gdańsku | |
| Odznaczenia | |
   .JPG){kind=small}
| |
Mariusz Maciej Ojcomił Żydowo (ur. 2 lipca 1925 w Kutnie[1], zm. 30 kwietnia 2017[2] w Gdańsku) – polski lekarz i biochemik, profesor nauk medycznych, w latach 1981–1982 rektor Akademii Medycznej w Gdańsku.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 2 lipca 1925 roku w Kutnie, w rodzinie Zdzisława Łazarza (1891–1981) i Heleny Karoliny z domu Kasparek (1895–1970)[3]. W latach 30. XX w. zamieszkał z rodziną w Gdyni, uczył się w gimnazjum na Grabówku[4].
Podczas II wojny światowej przebywał w Kutnie, pracował na kolei, uczył się na tajnych kompletach[4].
W 1945 roku uzyskał eksternistycznie maturę w Łodzi i wrócił z rodziną do Gdyni. Był pierwszym studentem Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej w Gdańsku w powojennej Polsce, jako że posiada indeks nr 1 pierwszego powojennego rocznika tych studiów[5]. Po studiach pracował na macierzystej uczelni jako asystent i adiunkt w latach 1948–1960, w 1951 roku uzyskał stopień doktora medycyny, studiował także na Wydziale Biochemii Politechniki Gdańskiej (1953). Odbył roczny staż naukowy na Wydziale Biochemii University of Cambridge (1958/1959). W 1960 roku objął stanowisko docenta, potem pełnił funkcję kierownika Zakładu Chemii Biologicznej Wydziału Farmaceutycznego (1962−1965), kierownika Zakładu Biochemii Wydziału Lekarskiego (od 1966 roku) i rektora AMG (1981−1982)[4], jako pierwszy został wybrany demokratycznie na stanowisko rektora[5]. W 1966 roku został profesorem nadzwyczajnym[6], zaś w 1978 roku otrzymał tytuł naukowy profesora zwyczajnego[4]. Był zaangażowany w rozbudowę Zakładów Teoretycznych GUMed-u i wyposażenie ich w nowoczesny sprzęt i aparaturę[5].
Pełnił funkcje przewodniczącego gdańskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Biochemii (1962−1968) i wiceprzewodniczącego Komitetu Biochemii i Biofizyki Polskiej Akademii Nauk (1976−1980)[4], należał też do prezydium Komitetu Etyki w Nauce PAN[6]. Od 1959 roku należał do Biochemical Society, od 1980 roku do Komisji Nauk Fizjologicznych PAN[4]. Działał w Polskiej Akademii Umiejętności, pomysłodawca i organizator konferencji dydaktycznych kierowników katedr biochemii wydziałów lekarskich, organizator i pierwszy przewodniczący Gdańskiego Stowarzyszenia Akademickiego, należał do komitetu redakcyjnego m.in. „Acta Biochemica Polonica”[5].
Na polu badań naukowych odkrył lokalizację i różną zależność kinetycznych właściwości dezaminazy AMP u zwierząt zmiennocieplnych i stałocieplnych od temperatury. Badał mechanizm powstawania doświadczalnej martwicy mięśnia sercowego. Autor wielu prac naukowych[4].
W wyborach parlamentarnych w 1991 roku bez powodzenia kandydował do Senatu w województwie gdańskim[7].
Od 1950 roku był mężem Marii Danuty z domu Żawrockiej (1925−2013), z którą przeżył w związku małżeńskim 63 lata[8]. Ojciec Krzysztofa (1957–1984)[3][4].
Zmarł w Gdańsku, pochowany 12 maja 2017 roku na cmentarzu Srebrzysko (rejon I, groby rodzinne A)[9].
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1995)[10]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1973)
- Medal Księcia Mściwoja II (2000)[11]
- Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel PRL” (1981)
- Odznaka „Za Zasługi dla Gdańska” (1973)
- Medal „Zasłużonemu Akademii Medycznej w Gdańsku” (1975)
- Medal 50-lcia Akademii Medycznej w Gdańsku (1996)
- Medal 30-lecia Akademii Medycznej w Gdańsku (1975)
Nagrody i wyróżnienia
[edytuj | edytuj kod]- tytuł doktora honoris causa Akademii Medycznej w Gdańsku (1995)[5]
- Nagroda Naukowa Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza (1998)[12]
- tytuł „Medicus Nobilis” przyznany przez Polskie Towarzystwo Lekarskie (2011)[4]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Janusz Limon. Zmarli. Mariusz Maciej Żydowo 2 VII 1925–30 IV 2017. „Rocznik Polskiej Akademii Umiejętności”. Rok 2016/2017, s. 261–263, 2017. Kraków: Polska Akademia Umiejętności. ISSN 1230-7033. [dostęp 2025-02-17].
- ↑ Zmarł prof. Mariusz Żydowo. Gdański Uniwersytet Medyczny, 2017-05-01. [dostęp 2017-05-01].
- ↑ a b Grób profesora Mariusza Żydowo na cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku [dostęp 2025-02-17].
- ↑ a b c d e f g h i j ŻYDOWO MARIUSZ MACIEJ, rektor Akademii Medycznej w Gdańsku – Encyklopedia Gdańska [online], gdansk.gedanopedia.pl [dostęp 2025-02-17].
- ↑ a b c d e Uhonorowanie Tytułem Medicus Nobilis. Polskie Towarzystwo Lekarskie, 2011-09-11. [dostęp 2015-07-06]. (pol.).
- ↑ a b Prof. zw. dr hab. Mariusz Maciej Ojcomił Żydowo, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2017-05-01].
- ↑ Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 30 października 1991 r. o wynikach wyborów do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, przeprowadzonych w dniu 27 października 1991 r. (M.P. z 1991 r. nr 41, poz. 287).
- ↑ Zygmunt Machoy. In memoriam. Mariusz Żydowo. „Gazeta AMG”. Nr 5, s. 24–27, 2018. Gdańsk.
- ↑ Mariusz Żydowo. cmentarze-gdanskie.pl. [dostęp 2019-05-22].
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 12 lipca 1995 r. o nadaniu orderów. (M.P. z 1995 r. nr 58, poz. 639).
- ↑ Laureaci medalu księcia Mściwoja II [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2024-10-16].
- ↑ Laureaci Nagrody Naukowej Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza [online], Gdańsk - oficjalny portal miasta [dostęp 2025-02-17].
