Manatowate

Manatowate
	Trichechidae
	Gill, 1872
	; Manat karaibski (T. manatus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Magnordo	Atlantogenata
Nadrząd	afrotery
Rząd	brzegowce
Rodzina	manatowate
	Typ nomenklatoryczny
	Trichechus Linnaeus, 1758
Synonimy
	Diopia Rafinesque, 1815;
	Diopia Rafinesque, 1815;
Podrodziny
	2 podrodziny (w tym 1 wymarła) – zobacz opis w tekście
	2 podrodziny (w tym 1 wymarła) – zobacz opis w tekście
	Zasięg występowania
	; Występowanie manatów na świecie: manat karaibski: kolor zielony, manat rzeczny: kolor czerwony, manat afrykański: pomarańczowy
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Manatowate^[3], manaty, lamantyny, brzegowce (Trichechidae) – rodzina wodnych ssaków łożyskowych z rzędu brzegowców (Sirenia). Pojawiły się na przełomie eocenu i oligocenu na terenie Ameryki Południowej^[4]. Dawniej nazwa "brzegowce" przypisana była do rodziny Trichechidae nazywanej dziś manatowate^[5]

Zasięg występowania

Rodzina obejmuje trzy żyjące współcześnie gatunki występujące w przybrzeżnych rejonach zachodniej części Oceanu Atlantyckiego, od Florydy po północną Brazylię oraz baseny Amazonki i Orinoko^[6]^[7].

Charakterystyka

Długość ciała 250–390 cm; masa ciała 460–1620 kg^[8]. Mają zaokrągloną płetwę ogonową, kończyny przednie przekształcone w płetwy z 2–5 szczątkowymi kopytkami. Manaty mają tylko 6 kręgów szyjnych. Nie mają zębów przednich, natomiast boczne są liczne. Głowa jest słabo wyodrębniona, pysk wydłużony, szeroki, oczy małe. Kończyny tylne zredukowane, niewidoczne.

Manaty są bardzo dobrymi pływakami. Mogą pozostawać pod wodą do 15 minut. Zamieszkują płytkie wody przybrzeżne, morskie i słodkie, często w pobliżu elektrowni, które ogrzewają wodę. Niektóre manaty tak przyzwyczaiły się do tego nienaturalnego źródła ciepła, że przestały migrować do cieplejszych wód. Żywią się roślinami wodnymi. Żyją samotnie, w małych zgrupowaniach lub w stadach liczących do 200 osobników. Przebywając w grupie często dotykają się wzajemnie.

Podział systematyczny

Do rodziny Trichechidae zaliczana jest jedna występująca współcześnie podrodzina^[9]^[10]^[6]:

Trichechinae Gill, 1872

Opisano również podrodzinę wyamrłą^[11]:

Miosireninae O. Abel, 1919

Zagrożenia i ochrona

Manaty są poławiane przez ludzi z powodu smacznego mięsa. Pływają powoli, przez co stanowią łatwy łup. Pomimo ochrony prawnej, jaką zostały objęte, nadal są poławiane przez kłusowników. W klasyfikacji IUCN zaliczane są do gatunków narażonych na wyginięcie.

Zobacz też

diugoniowate

Uwagi

↑ Definiacja taksonu nie opiera się na nazwie rodzajowej.

Przypisy

↑ T.N. Gill. Arrangement of the Families of Mammals; with Analytical Tables. „Smithsonian Miscellaneous collections”. 11, s. 91, 1872. (ang.).
↑ C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 60. (fr.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 24. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ Caryn Self-Sullivan: Evolution of the Sirenia. [dostęp 2009-04-17]. (ang.).
↑ manaty, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2015-08-04] .
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 120. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Family Trichechidae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-30].
↑ T. O’Shea: Family Trichechidae (Manatees). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 560–562. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).
↑ N.S. Upham, C.J. Burgin, J. Widness, M.A. Becker, H. Handika, J.S. Zijlstra & D.G. Huckaby: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.2) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-06-19]. (ang.).
↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 78. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Trichechidae Gill, 1872, Hesperomys project (Version 25.3.0), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2025-06-19] (ang.).

Bibliografia

Kazimierz Kowalski: Ssaki, zarys teriologii. Warszawa: PWN, 1971.
Myers, P.: Trichechidae. Animal Diversity Web, 2001. [dostęp 2008-05-06]. (ang.).
K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 187, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 166-167. ISBN 83-01-14344-4.

[2] Definiacja taksonu nie opiera się na nazwie rodzajowej.

[gill-1] T.N. Gill. Arrangement of the Families of Mammals; with Analytical Tables. „Smithsonian Miscellaneous collections”. 11, s. 91, 1872. (ang.).

[raf-3] C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 60. (fr.).

[Cichocki&inni-4] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 24. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Sirevo-5] Caryn Self-Sullivan: Evolution of the Sirenia. [dostęp 2009-04-17]. (ang.).

[6] manaty, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2015-08-04] .

[Burgin&inni-7] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 120. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-8] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Family Trichechidae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-30].

[O’Shea-9] T. O’Shea: Family Trichechidae (Manatees). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 560–562. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).

[mdd-10] N.S. Upham, C.J. Burgin, J. Widness, M.A. Becker, H. Handika, J.S. Zijlstra & D.G. Huckaby: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.2) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-06-19]. (ang.).

[amw-11] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 78. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[zij-12] J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Trichechidae Gill, 1872, Hesperomys project (Version 25.3.0), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2025-06-19] (ang.).

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]