Maków Podhalański (gmina)
 | Ten artykuł dotyczy gminy w woj. małopolskim. Zobacz też: inne znaczenia tej nazwy. |
| gmina miejsko-wiejska | |||||
| |||||
| Państwo |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | suski | ||||
| TERC | 1215063 | ||||
| Siedziba | |||||
| Burmistrz | Paweł Sala | ||||
| Powierzchnia | 108,94 km² | ||||
| Populacja (30.06.2016) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość | 150,2 os./km² | ||||
| Nr kierunkowy | 33 | ||||
| Tablice rejestracyjne | KSU | ||||
Adres urzędu: ul. Szpitalna 334-220 Maków Podhalański | |||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||
| |||||
Położenie na mapie powiatu | |||||
| 49°43′50″N 19°40′51″E/49,730556 19,680833 | |||||
| |||||
| Strona internetowa | |||||
| Biuletyn Informacji Publicznej | |||||
Maków Podhalański (do 1954 gmina Maków) – gmina miejsko-wiejska w województwie małopolskim, w powiecie suskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie bielskim. W skład gminy wchodzi miasto Maków Podhalański (siedziba gminy) oraz 6 wsi: Grzechynia, Białka, Juszczyn, Kojszówka, Wieprzec i Żarnówka.
Według danych z 30 czerwca 2004[2] gminę zamieszkiwało 15 812 osób. Natomiast według danych z 31 grudnia 2017 roku[3] gminę zamieszkiwało 16 219 osób.
Położenie
Gmina Maków Podhalański położona jest na pograniczu Beskidu Żywieckiego i Makowskiego, w dolinie rzeki Skawy i jej dopływów.
Struktura powierzchni
Według danych z roku 2002[4] gmina Maków Podhalański ma obszar 108,94 km², w tym:
- użytki rolne: 45%
- użytki leśne: 47%
Gmina stanowi 15,89% powierzchni powiatu.
Historia
Początki osadnictwa na obszarze gminy sięgają najprawdopodobniej 2. połowy XIV wieku. Pierwsze pewne wzmianki pochodzą z początku XV wieku – w dokumencie z 1410 wymieniony jest wraz z kilkunastoma okolicznymi wsiami Maków, Juszczyn i Kojszówka. Z 1562 pochodzi pierwsza wzmianka o wsi Biała (dzisiejszej Białce), najmłodszą wsią jest Wieprzec.
W Makowie dość szybko powstała parafia, która zasięgiem objęła znaczny obszar. Od początku wsie dzisiejszej gminy wchodziły w skład starostwa lanckorońskiego. Również później były połączone wspólnym losem. Cały ten obszar znany był z wyrobów z drewna – rzemieślnicy z Makowa mieli m.in. obowiązek dostarczania do żup solnych w Wieliczce beczek na sól i stempli do kopalni. Obok rzemiosła podstawą lokalnej ekonomii było rolnictwo. Wsie te tworzyły jeden zespół dóbr ziemskich z siedzibą w Makowie, będącym najlepiej rozwijającą się wsią w tym obszarze. Dzięki temu w 1. połowie XIX wieku wieś otrzymała prawa miejskie, a na początku XX wieku była przez kilka lat siedzibą powiatu.
Gmina Maków Podhalański w swoim obecnym kształcie powstała w 1973 po rozwiązaniu gromad.
10 lipca 2005 odbyły się w gminie konsultacje społeczne w sprawie podziału gminy na trzy mniejsze jednostki: gminę miejską Maków Podhalański, gminę wiejską Maków Podhalański (wsie: Grzechynia, Kojszówka, Juszczyn, Wieprzec i Żarnówka) oraz gminę wiejską Białka. Żądania podziału gminy wynikały z nieporozumień na temat podziału finansów gminy. W konsultacjach udział wzięło 11,7% uprawnionych do głosowania, z czego 59,7% opowiedziało się za podziałem[5]. Ostatecznie nie doszło do podziału gminy.
W 2013 na terenie gminy oddano do użytku prywatne lądowisko Blachdom Plus Maków Podhalański.
Demografia
Dane z 30 czerwca 2004[2]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| Populacja | 15 812 | 100 | 7959 | 50,3 | 7853 | 49,7 |
| Gęstość zaludnienia [mieszk./km²] | 145,1 | 73,1 | 72,1 | |||
- Piramida wieku mieszkańców gminy Maków Podhalański w 2014 roku[1].
Turystyka
Gmina ma dość dobre warunki do rozwoju turystyki, ale pozostaje jednak w tyle za sąsiednią gminą Zawoja. Najwięcej obiektów turystycznych znajduje się w Makowie Podhalańskim, który swój rozwój zawdzięcza dobrym warunkom klimatycznym. Jego walory odkryte zostały na początku XX wieku, a szczególny rozkwit przypadł na okres dwudziestolecia międzywojennego, kiedy to powstały liczne wille i pensjonaty.
Obszar gminy stanowi bazę wypadową dla turystów wyruszających w Beskid Żywiecki i Makowski.
Zabytki
- Maków Podhalański
- późnoklasycystyczny kościół z początku XIX wieku z obrazem Matki Boskiej Makowskiej (koronowany w 1979)
- pozostałości huty „Maurycy” z XIX wieku
- pozostałe miejscowości
- kaplice i figury przydrożne
Znane osoby pochodzące z gminy
- Andrzej Chowaniec – hokeista
- Tomasz Hajto – piłkarz
- Kazimierz Jancarz – Ksiądz
- Grzegorz Guzik – biathlonista, dwukrotny olimpijczyk
- Jan Pęczek – aktor
Zobacz też
- Miasto Maków Podhalański
- Lista gmin w Polsce
- Herb Makowa Podhalańskiego
- Dekanat Maków Podhalański
- Dekanaty Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce
- Sanktuaria maryjne
- Powiat suski
- Skawa (rzeka)
- Maków Podhalański (stacja kolejowa)
- Beskid Makowski (dawniej nazywany Beskidem Średnim)
- Góry w Polsce
- Województwo małopolskie
- Podział administracyjny województwa małopolskiego
- Miasta w Polsce
- Droga krajowa nr 28
Sąsiednie gminy
Budzów, Bystra-Sidzina, Jordanów, Stryszawa, Sucha Beskidzka, Tokarnia, Zawoja, Zembrzyce
Przypisy
- ↑ a b Gmina Maków Podhalański w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-15] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ a b Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ Gmina Maków Podhalański w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-04-17] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ Wyniki z konsultacji przeprowadzonych w dniu 10 lipca 2005 r. w Gminie Maków Podhalański w sprawie podziału Gminy Maków Podhalański. Urząd Gminy Maków Podhalański, 2005. [dostęp 2012-03-27]. [strona archiwalna web.archive.org].
Linki zewnętrzne
- Portal mapowy gminy Maków Podhalański [1]
- p
- d
- e
Gmina Maków Podhalański
- Siedziba gminy: Maków Podhalański
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie |
|
| Osady |
|
| Integralne części wsi |
|
- p
- d
- e
Powiat suski
| Miasta | |
|---|---|
| Gminy miejskie | |
| Gminy miejsko-wiejskie |
|
| Gminy wiejskie |
|
- p
- d
- e
Powiat wadowicki (1920–39 i 1945–75)
- Siedziba powiatu – Wadowice
| Przynależność wojewódzka |
|
|---|---|
| Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →) |
|
| Miasteczka (1920–34) |
|
| Gminy miejskie (1920–39 i 1945–75) |
|
| Gminy wiejskie zbiorowe (1934–39, 1945–54 i 1973–75) |
|
| Gromady (1954–72) |
|
- ↑ a b c d e f g h i podczas okupacji 1939–45 włączono do III Rzeszy (rejencja katowicka); nawias oznacza gminę zniesioną w GG (w III Rzeszy obowiązywały gminy jednostkowe)
- ↑ a b c d e f podczas okupacji 1939–45 włączono do Landkreis Krakau
- ↑ a b c podczas okupacji 1939–45 włączono do Landkreis Neumarkt
- p
- d
- e
Powiat nowotarski (1920–1975)
- Siedziba powiatu – Nowy Targ
| Przynależność wojewódzka |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →) | |||||
| Miasteczka (1920–34) | |||||
| Gminy miejskie (1920–39 i 1945–75) |
| ||||
| Osiedla (1954–72) |
| ||||
| Gminy wiejskie zbiorowe (1934–39, 1945–54 i 1973–75) |
| ||||
| Gromady (1954–72) |
| ||||
| Gminy (1939–45) |
|
- ↑ Kursywą opisano gminy utworzone przez władze hitlerowskie.
- p
- d
- e
Powiat suski (1956–1975)
- Siedziba powiatu – Sucha (Beskidzka)
| Przynależność wojewódzka |
|
|---|---|
| Miasta (1956–75) | |
| Gromady (1956–72) |
|
| Gminy wiejskie (1973–75) |
|
